ماه گذشته گروه طالبان وارد کابل، پایتخت افغانستان شد و همزمان با آن «اشرف غنی»، رئیس جمهور افغانستان، از این کشور خارج شد تا قدرت به دست طالبان بیفتد.
پس از خروج اشرف غنی، کشور‌های مختلف سفارت‌های خود را در کابل تعطیل کردند و یکی پس از دیگری دست به تخلیه نیرو‌ها و اتباع خود از افغانستان زدندو چند روزی است که کشور‌ها یکی پس از دیگری از خاتمه یافتن خروج نیرو‌ها و شهروندانشان از فرودگاه کابل خبر می‌دهند.
اکنون با گذشته ۲ هفته از تسلط گروه طالبان بر افغانستان، انگلیس روز گذشته (یک‌شنبه) اعلام کرد که بیش از ۱۵ هزار نفر از نیرو‌های نظامی خود را از طریق فرودگاه کابل تخلیه کرده است و بنابراین اشغال ۲۰ ساله انگلیس در افغانستان پایان یافت. مقامات انگلیسی معتقدند خروج نیرو‌های خارجی از افغانستان پس از ۲۰ سال اشغال خاک این کشور، بزرگترین عقب نشینی نظامی از زمان جنگ جهانی دوم است.
کشور‌های دیگری از جمله فرانسه نیز روز شنبه از پایان روند تخلیه نیرو‌های خود در افغانستان خبر دادند. وزارت امور خارجه و دفاع فرانسه در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که عملیات خروج نیرو‌های نظامی خود و شهروندانی از افغانستان که با آن‌ها در این مدت همکاری داشتند را به پایان رساندند.
منابع خبری مختلف و مقام‌های آمریکا از تکمیل روند خروج نظامیان آمریکایی از خاک افغانستان تا ۳۱ اوت (۹ شهریور) خبر می‌دهند. البته روز گذشته یک مقام امنیتی غربی در کابل اعلام کرد نیرو‌های آمریکایی در مرحله نهایی تخلیه نیرو‌های نظامی خود از افغانستان هستند و بیش از هزار غیرنظامی ممکن است به پرواز نرسند.
این در حالیست که «جو بایدن»، رئیس جمهور آمریکا پیشتر اعلام کرد که تا سه‌شنبه هفته جاری به وعده خود برای خروج همه نیرو‌های نظامی و اتباع خارجی از افغانستان پایبند خواهند ماند؛ بنابراین تمامی دیپلمات‌های آمریکایی و کارکنان سفارتخانه‌ها تا روز سه‌شنبه افغانستان را ترک خواهند گفت.
در مقابل روزنامه واشنگتن پست اعلام کرد که دولت بایدن هنوز تصمیم قطعی خود را درباره افغانستان نگرفته است و آینده ارتباط با این کشور برای واشنگتن هنوز مبهم است. مقامی از طالبان نیز به تازگی به خبرگزاری رویترز اعلام کرد: «منتظریم آمریکا اعلام کند خروجش نهایی شده است تا کنترل کامل فرودگاه کابل را در دست بگیریم.»
با نزدیک شدن موعدی که آمریکا وعده خروج کامل نیروهایش از افغانستان را در آن مقرر کرده است، در این گزارش به پشت پرده تعیین این زمان از سوی دولت کنونی آمریکا می‌پردازیم و مروری بر حواشی اخیر مطرح شده درباره این موضوع خواهیم داشت.
تاریخ ۳۱ اوت از سوی چه کسی مقرر شد؟
در ماه ژوئیه (تیر) جو بایدن اعلام کرد که عملیات نظامی آمریکا در تاریخ ۳۱ اوت (۹ شهریور) در افغانستان پایان می‌یابد. این اظهارات بایدن بدین معنی بود که دولت آمریکا تصمیم گرفته است تا ۱۱ روز زودتر از زمانیکه پیشتر اعلام کرده بود نیروهایش را از افغانستان خارج کند.
بایدن در نخستین روز‌های حضور خود در کاخ سفید اعلام کرده بود کار نیرو‌های آمریکایی در افغانستان در تاریخ ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۱ (۲۰ شهریور) پایان خواهد یافت. این تاریخ مصادف با ۲۰امین سالگرد حادثه تروریستی ۱۱ سپتامبر بود که از سوی گرو‌ه‌های تروریستی القاعده انجام شد.
پیشتر «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور سابق آمریکا در زمان حضور خود در کاخ سفید، تاریخ ۱ ماه مه (۱۱ اردیبهشت) را زمان خروج نهایی نیرو‌های آمریکایی‌ها از افغانستان می‌دانست. دلیل این تصمیم از سوی ترامپ توافقی بود که با گروه طالبان امضا کرده بود.
دلیل تغییر تاریخ خروج نظامیان آمریکایی از سوی بایدن چه بود؟
جو بایدن زمانیکه تصمیم گرفت تا زمان خروج نیرو‌های آمریکایی را جلوتر بیاورد، درباره دلیل این تصمیم خود گفت: «هرچه سریعتر این کار را انجام دهیم امنیت کار بالاتر خواهد بود.»
پس از آن، وقتی از او خواسته شد تا این مدت زمان را افزایش دهد، گفت: «پیشتر گفته بودم تا سپتامبر در افغانستان خواهیم ماند، اما اکنون می‌گویم تا ۳۱ اوت. خروج ما با امنیت کامل و منظم انجام خواهد شد؛ خروج ایمن نظامیانمان برایمان در اولویت است.»
کشور‌هایی از اروپا از جمله آلمان و انگلیس که متحدان آمریکا محسوب می‌شوند، پیش از این بار‌ها از بایدن خواستند تا این زمان را به تعویق بیاندازد. اما بایدن حتی پس از نشست اضطراری «جی۷» نیز روی صحبت خود برای تاریخ ۳۱ اوت ماند. این باعث شد تا کشور‌های اروپایی نیز چاره‌ای جز پیروی از دستور او نداشته باشند.
وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) اعلام کرده است که آمریکا خروج نظامیانش را تا تاریخ ۳۱ اوت ادامه خواهد داد اما به نظر نمی‌رسد پس از این تاریخ نیز روند خروج ادامه داشته باشد.
«جان کربی» سخنگوی پنتاگون، در این باره گفت: «اگر پس از این تاریخ همچنان شهروندانی از آمریکا در کابل ماندند و خواستند خارج شوند، اما به کمک احتیاج داشتند، ما اقداماتی را که تمام این سال‌ها در سرتاسر جهان اتخاذ کردیم، انجام می‌دهیم. گمان نمی‌کنم در چنین حالتی نیاز به اقدامی نظامی باشد.»
هفته جاری گروه طالبان این مسئله را رد کرد که نیرویی خارجی امکان حضور در فرودگاه کابل پس از تاریخ ۳۱ اوت (۹ شهریور) را داشته باشد، تا بتواند اتباع خارجی را از این کشور بیرون کند.
یکی از سخنگویان طالبان در این باره در مصاحبه با اسکای نیوز گفت: «چنانچه پس از ۳۱ اوت نیرویی خارجی در فرودگاه کابل بماند عواقبی در انتظارشان خواهد بود و به منزله تمدید اشتغال در نظر گرفته می‌شود. اگر آمریکا و انگلیس بخواهند زمان بیشتری برای تخلیه در نظر بگیرند پاسخ ما خیر خواهد بود یا در غیر اینصورت عواقبی در انتظارشان است.»
او همچنین اعلام کرد: «افرادی که مستندات قانونی ارائه دهند، می‌توانند پس از ۳۱ اوت نیز از فرودگاه کابل خارج شوند و به خارج از افغانستان بروند.»
البته این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که مشخص نیست پس از این تاریخ آیا خطوط هواپیمایی حاضر به پرواز بر فراز کابل و آمد و شد به افغانستان خواهند بود یا نه.
«آنتونی بلینکن»، وزیر امور خارجه آمریکا نیز پیشتر اعلام کرد از واسط ماه اوت تاکنون حدود ۴ هزار و ۵۰۰ شهروند آمریکایی و خانواده‌هایشان از افغانستان خارج شدند و وزارت خارجه در حال خارج کردن هزار و ۵۰۰ نیروی باقی مانده است.
بلینکن که این اظهارات را در کنفرانسی خبری در واشنگتن مطرح می‌کرد، همچنین اعلام کرده است: «زمان خاصی برای اتمام این روند برای آمریکا و هرکشور دیگری مطرح نیست، تا زمانیکه خروج اتباع و نیروهایمان طول بکشد به این کار ادامه خواهیم داد.»
ارتش آمریکا، اما اعلام کرد: «تلاش می‌کند تا ۲ روز پیش از موعد مقرر نیرو‌های خود را از افغانستان بیرون بکشد.»
«دومینیک راب»، وزیرخارجه انگلیس در این باره گفته است موعد مقرر برای خروج نیرو‌های انگلیسی تا آخرین لحظه از ماه جاری میلادیست و «آنگلا مرکل»، صدراعظم آلمان نیز اعلام کرد حتی پس از خروج نیروهایمان از افغانستان نیز به شهروندان افغان کمک خواهیم کرد و از حمایت آن‌ها دست بر نمی‌داریم.
محمد نعیم، سخنگوی طالبان نسبت به پیامد‌های خروج دیرتر از موعد نیرو‌های آمریکایی از افغانستان هشدار داد و تاکید کرد که بقای نیرو‌های خارجی در افغانستان ریشه تمام مشکلات است و آن‌ها باید حتما در موعد مقرر یعنی تا ۳۱ اوت (۹ شهریور) از افغانستان خارج شود.
شکست خفت بار نظامی، سیاسی و اخلاقی آمریکا در افغانستان موید آن است که کارکرد آمریکا به عنوان ژاندرام جهان با توجه به افول آن در همه جبهه‌ها و پا به میدان گذاشتن شماری از قدرت‌های جدید جهانی و منطقه‌ای افول کرده است.
