در شرایطی که لبنانی‌ها در میان یک بحران اقتصادی و معیشتی بی‌سابقه قرار دارند و برخی حتی قادر به تامین کالاهای ضروری خود نیستند، اعلام تصمیم حذف یارانه‌های سوخت شوک بزرگی برای مردم این کشور بود.
حذف یارانه سوخت، شوک تازه برای لبنانی‌ها
درحال حاضر بحران سوخت در کنار بحران دارو و مواد غذایی از معضلات اساسی لبنان به شمار می‌رود و چندی قبل بود که مقامات این کشور در میان بحران‌ها از افزایش قیمت سوخت خبر دادند و این اقدام با اعتراض گسترده مردم مواجه شد.
همه این اتفاقات در لبنان هم‌زمان با بن‌بست سیاسی گسترده این کشور رخ می‌دهد که از اکتبر ۲۰۱۹ و به دنبال استعفای «سعد حریری» از منصب نخست وزیری این کشور آغاز شد و بعد از استعفای دولت «حسان دیاب» در آگوست ۲۰۲۰ به دنبال انفجار بندر بیروت، تنها رخداد مهم سیاسی این کشور تعلل ۹ ماهه سعد حریری برای تشکیل دولت و سپس استعفای وی بود.
اما چند روز قبل و درحالی که لبنانی‌ها بعد از انتخاب «نجیب میقاتی» به عنوان مامور تشکیل دولت امیدوار به خروج از بن‌بست سیاسی و حل بحران‌های اقتصادی و مالی ناشی از آن شده بودند، تصمیم یکجانبه «ریاض سلامه» رئیس بانک مرکزی که مرد شماره اول آمریکا در لبنان محسوب می‌شود بار دیگر شوک بزرگی برای لبنانی‌ها شد.
ریاض سلامه چهارشنبه شب از حذف یارانه سوخت خبر داده و امروز نیز اعلام کرد که نمی‌تواند از این تصمیم خود عقب‌نشینی کند.
مرد شماره یک آمریکا و ادامه چالش‌های اقتصادی لبنان
رئیس بانک مرکزی لبنان درحالی این اقدام را انجام داده و در عین حال اظهار به همدردی با مردم لبنان می‌کند که به خوبی از پیامدهای فاجعه بار آن برای کشور و مردم آگاه است. ریاض سلامه که دوسال تنها نظاره گر فروپاشی اقتصادی لبنان بود و کم هم در این ماجرا دخیل نیست، مدعی شده که نمی‌تواند از ذخایر ضروری کشور استفاده کند و باید یارانه سوخت برداشته شود؛ درحالی که پرونده‌های فساد و اقدامات غیرقانونی وی در قاچاق پول به خارج از کشور موضوع پوشیده‌ای نیست. در همین راستا دادستانی سوئیس اوایل بهمن ماه گذشته ریاض سلامه، را به «پولشویی» بیش از ۳۰۰ میلیون دلار متهم کرد. دادستانی سوئیس با ارسال نامه‌ای رسمی به وزارت دادگستری لبنان خواهان شفاف سازی درباره انتقال این مبالغ توسط ریاض سلامه و بردارش به بانک‌های سوئیسی به اتهام پولشویی شد.
همه می‌دانند که استدلال‌های قانونی ریاض سلامه درباره حذف یارانه سوخت بهانه‌ای بیش نبود و موضوع فراتر از آن است. ما در اینجا از یک پروژه آمریکایی علیه لبنان صحبت می‌کنیم که از مدت‌ها قبل آغاز شده و زندگی مردم این کشور را فلج کرده است.
مرد شماره یک واشنگتن در لبنان به خوبی می داند که سوخت در لبنان چرخه اقتصادی این کشور را به حرکت درمی‌آورد و بدون سوخت مردم حتی نان هم برای خوردن نخواهند داشت؛ اما به نظر می رسد که با همه این وجود خدمت به سیاست‌های آمریکا برای ریاض سلامه بسیار مهمتر از معیشت مردم کشورش است.
کارشناسان معتقدند برداشتن یارانه کالاها و نیز سوخت در لبنان زمانی می‌تواند به اقتصاد این کشور کمک کند که قیمت دلار حداکثر ۶۰۰۰ لیره باشد نه اکنون که به بیش از ۲۰ هزار لیره رسیده است.
بر اساس یک مطالعه صورت گرفته از سوی یک شرکت خصوصی در لبنان، توقف یارانه سوخت، موجب افزایش شدید قیمت سوخت می‌شود به گونه‌ای که قیمت یک گالن ۲۰ لیتری بنزین حدود ۷۵ هزار لیره لبنان به ۳۳۶ هزار لیره خواهد رسید در حالی که حداقل دستمزد در لبنان به ۶۷۵ هزار لیره در ماه می‌رسد.
این مطالعه همچنین حاکی از آن است که قیمت یک گالن ۲۰ لیتری مازوت (گازوئیل) از ۵۷ هزار لیره به ۲۷۹ هزار لیره خواهد رسید.
«دکتر ایلی یشوعی» کارشناس اقتصادی لبنان در این زمینه می‌گوید، درحالی که وظیفه اصلی بانک مرکزی در هر کشوری تزریق نقدینگی کافی برای بخش خصوصی، افزایش فرصت سرمایه‌گذاری، کنترل تورم و تثبیت نرخ ارز و جلوگیری از دستکاری در آن است، ریاض سلامه دقیقا برعکس این مسیر را پیش گرفته است. در واقع سیاست‌های ریاض سلامه شبیه هیچ یک از روسای بانک‌های مرکزی در جهان نیستند و در اینجا باید به ارتباط سیاست‌های وی با خواسته‌های آمریکا که پس از شکست پروژه‌های خود برای فتنه‌افروزی در لبنان و ایجاد جنگ فرقه‌ای، به ابزار اقتصادی روی آورده اشاره کنیم.
ریاض سلامه و مرحله چهارم پروژه واشنگتن ضد لبنان
نگاهی به عملکرد بانک مرکزی لبنان طی سال‌های گذشته نشان می‌دهد که این بانک اساسا سیاست مالی هدفمندی نداشته و تنها به شیوه‌هایی که در راستای سیاست‌های غرب و آمریکا بود عمل کرده و بانک مرکزی لبنان را تبدیل به نهادی وابسته به موسسات خارجی کرده که موجب شده همیشه به این موسسات بدهکار باشد.اما به گفته برخی تحلیلگران حذف یارانه سوخت لبنان در زمانی که مسئولان این کشور برای حل بحران سیاسی ابراز امیدواری می‌کنند یک کودتای سیاسی و تلاش برای مختل کردن روند تشکیل کابینه محسوب می‌شود؛ چرا که لبنانی‌ها مجبورند به جای پرداختن به پرونده تشکیل دولت با پیامدهای ناشی از لغو یارانه سوخت مقابله کنند.
«شوقی عواضه» تحلیلگر سیاسی معتقد است: «مسئولان لبنانی با لجبازی کشور را در وضعیت خطرناکی قرار دادند، این اقدام ریاض سلامه، بخشی از پازل فشار به میشل عون رئیس جمهور برای کوتاه آمدن از موضع او درباره وزرای دادگستری و کشور در کابینه جدید است، این فشار برای مردم غیر قابل تحمل است».
کارشناسان معتقدند در سایه همه این اتهامات هر کسی که در موقعیت ریاض سلامه باشد یا باید استعفا دهد و یا داوطلبانه در برابر تحقیقات مستقل تسلیم شود تا بی‌گناهی خود را ثابت کند اما او این کار را انجام نمی‌دهد. علاوه بر آن همه شرایط لازم برای متزلزل کردن اعتماد خارجی‌ها نسبت به بانک مرکزی لبنان در سایه سیاست‌های رئیس آن وجود دارد اما آمریکا توجهی به این موضوع نداشته و همچنان به حمایت از ریاض سلامه ادامه می‌دهد.
این نشان می‌دهد که واشنگتن بر خلاف ادعاهای خود در واقع قصد رسیدگی به امور مالی لبنان و نجات این کشور از بحران اقتصادی از خلال حل بحران سیاسی را ندارد. به بیانی ساده‌تر واشنگتن قصد دارد از طریق حمایت مجدد از ریاض سلامه مانع از استعفا و یا تسلیم شدن وی گردد. این بدان معنا است که دولت فعلی آمریکا نیز همچنان برای محافظت از مهره‌های واشنگتن در لبنان سیاست دولت قبلی را ادامه می‌دهد و نمی‌خواهد عرصه لبنان را به راحتی تحویل بازیگران دیگر بدهد.
کارشناسان معتقدند روند وضعیت فعلی در نظام اقتصادی لبنان و همه پیامدهای آن علاوه بر علل شناخته شده و عناصر فساد در داخل این کشور به شکل عمده نتیجه یک مهندسی سیاسی آمریکایی است که این کشور با متحدان خود در داخل و خارج از لبنان اجرا می‌کند. در واقع آمریکا خارج کردن لبنان از لیست تحریم‌ها و آزاد کردن پول‌های آن را همانند سودان مشروط به توافق صلح با رژیم صهیونیستی می‌داند. خرابکاری اقتصادی سیاستی است که ایالات متحده در سراسر جهان با استفاده از اهرم فشارهای داخلی و خارجی در پیش گرفته و لبنان نیز مستثنی از این مسئله نیست.
شواهد نشان می‌دهد، تا زمانی که سیاست‌های مالی و اقتصادی لبنان در دست مهره‌های آمریکا و در راستای سیاست‌های غرب باشد، هرگونه اقدامی برای انجام اصلاحات در لبنان به بن‌بست خواهد خورد و اقدام رئیس بانک مرکزی برای حذف یارانه سوخت تهدید بزرگی برای انفجار اوضاع امنیتی لبنان محسوب می‌گردد؛ یعنی مرحله چهارم پروژه ۵ مرحله‌ای آمریکا که ۳ مرحله آن یعنی خلاء سیاسی و فروپاشی اقتصادی و مالی اجرا شده و مرحله پنجم آن تجاوز همه جانبه رژیم صهیونیستی ضد لبنان-مشروط به پیروزی در برابر مقاومت است.
اکنون مردم لبنان چشم به مسئولان خود دوخته‌اند که آیا منافع ملی را بر امتیازات شخصی ترجیح داده و کشور را نجات می‌دهند یا مراحل فروپاشی لبنان همچنان ادامه خواهد داشت.
