روز ۱۶ اکتبر (۲۵ مهر) اتفاق افتاد- قتل «ساموئل پتی» معلم تاریخ مدرسه‌ای در حومه پاریس به دست نوجوانی چچنی‌تبار. روی تاریخ تاکید ویژه داریم چون برای حوادثی که قبل و بعد از آن تاریخ رقم خورد، نقطه تحول محسوب می‌شود.
طی ۱۲ روز گذشته، دولت پاریس کوشید تا مردی را که به اسم تدریس درس آزادی بیان ، تصاویری موهن از پیامبر اسلام (ص) را به نمایش گذاشت؛ به نماد وحدت ملی تبدیل کرده و او را یک قهرمان جا بزند. به همین بهانه، دهها مسجد و مرکز اسلامی بسته و ۲۳۱ تبعه خارجی به اتهام افراط گرایی اخراج شده‌اند. حتی خصومت علنی با مسلمانان تا آنجا بالا گرفته که «جرالد دارمانین» وزیر کشور فرانسه در گفتگو با یک شبکه محلی، مخالفت خود را با اختصاص یک بخش از فروشگاه‌ها به محصولات «حلال» اعلام کرده و می‌گوید: مذهب‌گرایی یا فرقه‌گرایی از همین چیزها شروع می‌شود!
البته همه این تحولات، انعکاسی فراملی به ویژه در جهان اسلام داشت تا آنجا که تقریباً در همه جوامع مسلمان، سخن از تحریم کالاهای فرانسوی است و مراجع دینی در محکومیت این اقدام، بیانیه صادر و دولت‌ها موضع‌گیری می‌کنند.
تضاد میان نقش بین‌المللی که ماکرون از ۱۴ مرداد تا ۲۵ مهر برای خود تعریف کرد و آنچه که بعد از این تاریخ اتفاق افتاد، پرسشی است که سعی به یافتن پاسخی برای آن داریمنحوه مدیریت حوادث از سوی ماکرون، به نوعی تقابل میان او و جهان اسلام منجر شد و این موضوع با نقش بین‌المللی که از ماه میلادی آگوست برای خود تعریف کرد؛ در تضاد است. در چهارم آگوست (۱۴ مرداد)، شاهد وقوع انفجار در بندر بیروت بودیم و به تبع آن، رئیس‌جمهور فرانسه با استناد به سابقه نفوذ فرهنگی که در لبنان داشت، ژست قهرمان‌ها را به خود گرفت و تظاهر کرد که رئیس کارزار بین‌المللی رفع بحران است. بعد در سفری به بغداد، برای حاکمیت عراق نسخه پیچید و از طرحی ویژه برای این کشور خبر داد. ماجراجویی‌اش در شرق مدیترانه و در جدال با رجب طیب اردغان رئیس‌جمهور ترکیه هم نیاز به تعریف ندارد و از وقتی که بحران قره‌باغ آغاز شد؛ به اسم یکی از رؤسای کارگروه مینسک، پایش به منطقه اوراسیا و قفقاز نیز باز شده است.
تضاد میان نقش بین‌المللی که ماکرون از ۱۴ مرداد تا ۲۵ مهر برای خود تعریف کرد و آنچه که بعد از این تاریخ اتفاق افتاد، پرسشی است که سعی به یافتن پاسخی برای آن داریم.
وقتی ماکرون به ماجراجویی در عرصه بین‌المللی به ویژه در منطقه بحران‌خیز غرب آسیا تا قفقاز جنوبی روی آورد؛ برداشت عمومی آن بود که با نزدیک شدن به موسم انتخاباتی فرانسه، به دنبال دستاوردی در حوزه سیاست خارجی است. همزمان عملکرد نسبتاً خوب او در مبارزه با کرونا موجب شد تا مردم فرانسه خاطره تلخ اصلاحات اقتصادی را که به اعتراضات زنجیره‌ای «شنبه‌های سیاه» منجر شده بود؛ به بوته فراموشی بسپارند. در واقع، رئیس‌جمهور فرانسه تصمیم گرفته بود تا کمتر از دو سال پایانی دوره زمامداریش را به احیای اقتصاد و مبارزه با بیکاری بگذراند.
ارقام نگران کننده؛ چرخش ناگهانی در مواضع
اینکه چرا ماکرون برای عملی کردن نقشه خود، تا سال میلادی آینده صبر نکرد و این چنین عاجلانه و ضربتی وارد میدان شد؛ مسئله زمان و البته آمار و ارقامی بود که با محاسبات او جور درنمی‌آمدپس چه شد که ناگهان ماکرون قید دستاوردهای خارجی و اقتصادی را زد و با واکنش افراطی به یک حادثه تروریستی، جهان اسلام را رو در روی خود قرار داد و تعامل تجار فرانسوی با جوامع مسلمان را این چنین دشوار کرد؟
پاسخ را باید در حوادث ۱۵ روز قبل از قتل معلم فرانسوی جستجو کرد. درست در تاریخ اول اکتبر (۱۰ مهر)، ماکرون که انگار خواب‌نما شده بود؛ در اظهاراتی مشکوک، مدعی شد که جوامع مسلمان در همه جای دنیا با بحران دست و پنجه نرم می‌کنند و او قرار است به اسم دفاع از دموکراسی فرانسوی، در لایحه‌ای که اوایل سال آینده میلادی به پارلمان فرانسه ارائه خواهد شد؛ محدودیت‌هایی برای آموزش و فعالیت محافل و تشکل‌های اسلامی فراهم کند.
اما اینکه چرا او برای عملی کردن نقشه خود، تا سال میلادی آینده صبر نکرد و این چنین عجولانه و ضربتی وارد میدان شد؛ مسئله زمان و البته آمار و ارقامی بود که با محاسبات او جور درنمی‌آمد.
تا دور نخست انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه فقط ۱۸ ماه باقی مانده و «ژورنال دو دیمانش» در تاریخ ۳ اکتبر (۱۲ مهر) یعنی دو روز بعد از اظهارات ماکرون مبنی بر ارائه یک لایحه ضداسلامی، نتایج نظرسنجی را منتشر کرد که قطعاً او از آنها خبر داشت.
طبق این نظرسنجی، چنانچه دور نخست انتخابات فرانسه در همان روز انجام می‌شد؛ «مارین لوپن» رهبر حزب افراطی جبهه ملی با کسب ۲۴ تا ۲۷ درصد آرا در رقابتی شانه به شانه با ماکرون قرار می‌گرفت که آرای احتمالیش رقمی بین ۲۳ تا ۲۶ درصد تخمین زده می‌شد.
این یعنی تکرار سناریوی انتخابات ۲۰۱۷ با این تفاوت که اکنون وضع لوپن حتی بهتر هم شده است. در آن سال، نامزدهای احزاب چپ تا میانه طیف سیاسی، برای آنکه مانع از بالا آمدن لوپن در دور دوم انتخابات شوند؛ به نفع ماکرون کنار کشیدند.
با در نظر گرفتن اینکه نظرسنجی‌ها، ضعف ماکرون را تأمین امنیت معرفی می‌کردند؛ او به جنجالی رسانه‌ای برای تغییر عواطف عامه مردم فرانسه به نفع خود احتیاج داشتاما برای انتخابات ۲۰۲۲، مسئله نگران‌کننده‌تر برای ماکرون این بود که طبق پیش‌بینی‌ها، چنانچه طی ۱۸ ماه آتی، یک رویداد تروریستی غیرمنتظره در خاک فرانسه پیش می‌آمد، این احتمال وجود داشت که مارین لوپن در دوم انتخابات، به رغم اجماع احزاب چپ و میانه، موفق به جلب نظر مساعد مردم فرانسه شود.
همزمان، نظرسنجی‌ها می‌گفتند که لوپن قابل‌اعتمادترین رهبر سیاسی فرانسه در زمینه مبارزه با تروریسم است و ماکرون با چهار پله اختلاف، پشت سر او قرار دارد.
پس پاسخ به این سوال که چرا ماکرون دستاوردهای سیاست خارجی و اقتصادی را فدای شعار اسلام‌هراسی کرد، دیگر آن‌قدرها هم مجهول نیست. اگر او نتواند نظر مردمی را که در حال حرکت به سمت راست طیف سیاسی فرانسه هستند به خود جلب کند و آنها را به سمت میانه طیف بازگرداند؛ فرصت تمدید ریاست‌جمهوری را از دست می‌دهد و تمام جاه‌طلبی‌های بین‌المللیش هم به باد فنا می‌رود.
با توجه به سوابق لوپن، پیش‌بینی می‌شد که قطعاً اسلام‌هراسی یکی از محوری‌ترین موضوعات مناظرات انتخاباتی فرانسه طی ۱۸ ماه آینده باشد. پس با در نظر گرفتن اینکه نظرسنجی‌ها، ضعف ماکرون را تأمین امنیت ملی معرفی می‌کردند؛ او به جنجالی رسانه‌ای برای تغییر عواطف عامه مردم فرانسه به نفع خود احتیاج داشت و اهمیت نمی‌داد که برای این کار، اقلیت حدوداً ۶ میلیونی مسلمانان این کشور را قربانی کند.
نقشه او این بود که در اولین فرصت، جای پای خود را در صحنه انتخاباتی فرانسه محکم کند. درباره بازتاب‌های بین‌المللی هم چندان نگران نیست چراکه شماری از این کشورهای مسلمان، به‌رغم برخورداری از شهروندانی متدین، از سوی حکام عربی اداره می‌شوند که به وقت مصلحت، سازش‌پذیرند و نمونه آن را در عادی‌سازی روابط امارات و بحرین با رژیم صهیونیستی مشاهده کردیم.
خلاصه کلام
بیایید بار دیگر جدول زمانی موضع‌گیری‌ها و حوادثی که با محوریت اسلام‌هراسی در فرانسه رخ داد؛ مرور کنیم:
اول اکتبر (۱۰ مهر): معرفی قانون جنجالی ماکرون مبنی بر مبارزه با اسلام افراطی و تعطیلی مساجد
۳ اکتبر (۱۲ مهر): اعلام نتایج نظرسنجی ژورنال دو دیمانش
۱۶ اکتبر (۲۵ مهر): قتل معلم هتاک
تا امروز ۲۹ اکتبر (۸ آبان): مدیریت حوادث به نوعی که ماکرون خود را در صف مقدم مبارزه با تروریسم حتی به قیمت تخریب وجهه بین‌المللی جلوه دهد.
آنچه این روزها در جریان است؛ به طرز باورنکردنی، شبیه نمایشی که بعد از مدت‌ها تمرین روی صحنه رفته باشد، در حال مدیریت شدن استمی‌گویند نوجوان ۱۸ ساله چچنی‌تبار اصلاً اهل شهری که حادثه در آن روی داد؛ نبوده و به واسطه شبکه‌ای از افراطیون محلی، قتل قربانی خود را تدارک دیده است. آیا عجیب نیست که نیروهای امنیتی این کشور مدرن، قدرت شناسایی به موقع خطر و رفع آن را نداشته‌اند؟
آیا با توجه به اینکه فرجام کار می‌تواند به نفع ماکرون تمام شود؛ جای طرح این فرضیه که موضوع با آگاهی قبلی رقم خورده یا مدیریت آن مغرضانه انجام می‌شود، وجود ندارد؟
طبق گمانه‌زنی‌ها، اگر حادثه تروریستی غیرمنتظره‌ای در فرانسه رخ می‌داد؛ وزنه انتخابات ۲۰۲۲، به سمت حزب راست افراطی «مارین لوپن» متمایل می‌شد. اما، آنچه این روزها در جریان است؛ به طرز باورنکردنی، شبیه نمایشی که بعد از مدت‌ها تمرین روی صحنه رفته باشد، در حال مدیریت شدن است و خوب است در این میان، یکی از رئیس‌جمهور ماجراجوی فرانسه بپرسد: آقای ماکرون، شما نگران بحران در جوامع مسلمان هستید؛ یا رقابت با خانم لوپن؟
