فرش به دو دسته ی ماشینی و دستباف تقسیم میشود.
1- فرشهای ماشینی
این دسته از فرش‌ها توسط دستگاههای پیشرفته یا ماشین‌آلات بافندگی که مخصوص بافت فرش طراحی شده است بافته میشود بافت این فرش‌ها در سه مرحله ریسندگی، بافندگی و تکمیل به انجام میرسد.
2- فرش دستبافت
فرش دستبااف توسط دست انسان و بدون ماشین‌آلات صنعتی و دستگاههای پیشرفته بافته میشود این کار هنر خاصی را می طلبد و از قدیم‌الایام یک هنر اصیل ایرانی به حساب می‌آمده و افراد ماهر فرشباف روی تار و پود که بر روی دار فلزی یا چوبی کشیده میشود آن را می‌بافند.
سه قالب اصلی ترنج، خشتی و افشان از نمونه های فرش دستباف میباشند.
در میان این سه قالبی که بیان شد طرح ترنج طرفداران زیادی را به خود اختصاص داده است و این طرح در بیشتر خانه‌های ایرانی مشاهده میشود در واقع این طرح‌ها دارای حاشیه‌ای پهن در اطراف و طرح بیضی و دایره در وسط خود میباشند که باعث شده است تا این فرش‌ها مورد استقبال خاصی واقع شوند
نوع الیاف هم در فرش های دستباف نکته ای مهم و قابل توجه میباشد و الیاف های متنوعی برای استفاده در بافت فرش ها وجود دارد. برای شستشوی فرش های دستبافت بهتر از از قالیشویی ها کمک بگیریم.
فرش قم
چرا فرشهای قم با فرشهای شهرهای دیگر متفاوت است و جایگاه ویژه‌ای را به خود گرفته‌است؟
چرا کشورهای خارجه بسیار این فرش‌ها را تشویق و تمجید کرده‌اند ؟
چرا فرش دستباف فرشی میباشد که از قدیم الایام رایج بوده است و از ارزش و بهای بسیار بالایی برخوردار است ؟
فرش دستباف قم نماد بهترین فرش ها را گرفته است و افراد زیادی طرفدار فرش های دستباف قم میباشند قالی‌بافی در قم همانند سایر شهرهای ایران رسم خاصی دارد و تولید قالی‌های پشمی از گذشته‌های دیرین به صورت محدود رایج بوده است ولی قالی‌بافی قم دارای طرح و نقش‌های مستقل و زیادی میباشد در در دهه‌های گذشته در کشورهای اروپا و آمریکا فرش دستباف قم مورد توجه واقع شد و این‌گونه شد که افراد زیادی در قم کارخانه قالی‌بافی تاسیس کردند و این‌گونه فرش دستباف قم رواج بیشتری پیدا کرد
در واقع شهر قم به سال ها سابقه در بافندگی فرش رسیده است صنعت فرش بافی بعد از آن نیز به طور جدی رونق بسیاری گرفته است مخصوصا زمانی که به کشورهای خارجه صادر شد از اهمیت بالاتری برخوردار شد و توانست جایگاه ویژه ای را به دست آورد . فرش بافی پس از سال ها و گذشت زمان در بین مردم روستا و ناحیه ای رونق بیشتری گرفت.
ویژگی های فرش قم
فرش قم دارای پرزهای محکم میباشد و ابعاد مختلفی برای بافت این فرش ها وجود دارد اگر این فرش‌ها به صورت تمام ابریشم بافته شوند قیمت بالایی را به خود اختصاص میدهند به طوری که فرش ایرانی همیشه جایگاه ویژه‌ای در بین انواع مختلف فرش‌ها دارد
در ابتدا فرشهای قم از پشم‌هایی که کیفیت زیادی نداشتند تهیه می‌شد. اما با گذشت زمان فرش های ابریشم دستباف این شهر نماد بهترین فرش را کسب کرد همچنین فرشهای با طرح‌های ویژه و ظریفی ابداع شد امروزه فرشهای زیبای قم شهرت جهانی گرفته است و در نمایشگاه‌های فرش کشورهای دیگر نیز مشاهده میشود یکی از بهترین ویژگی‌های فرشهای قم نظم بی‌نهایت در تاروپود آن‌ها میباشد که در سایر فرشهای مناطق و برندهای مختلف آن را نمی‌توانید مشاهده کنید درواقع بی‌نظمی‌های زیادی در پشت فرش‌ها وجود دارد اما فرش قم نیز با نظم و ترتیب بافته شده‌است فرشهای قم به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در نگاه اول فکر می‌کنید با ماشین بافته شده است آن قدر که زیبا و تمیز و چشم‌انداز است به دستباف بودن آن شک می کنید. طرح و مدل‌های زیبا و خاصی در بافت فرشهای قم به کارگرفته میشود و افرادی که در این زمینه فعالیت دارند به راحتی میتوانند فرش قم را با طرح‌ها و نقشه‌های زیبای آن تشخیص دهند. فرش ها تعدادی گره دارند و گره فرشهای قم بسیار نازک است به همین‌علت است که بافت این نوع از فرش‌ها حوصله و دقت بالایی دارد و وجود تراکم زیاد در گره‌ها نیز از جمله نکاتی می باشد که باعث شده است بافت این نوع از فرش‌ها در مقایسه با سایر فرش‌ها سخت‌تر به نظر برسد .
مشخصات فرش قم
یکی از نکات مهم تشخیص فرش قم از دیگر فرش ها میباشد یعنی چه عواملی در فرش قم وجود دارد که آن را از دیگر فرش ها متمایز میکند؟
فرش قم، بافندگان حرفه‌ای دارد که در کار با پشم و ابریشم بسیار وارد هستند این فرش‌ها عمدتاً تراکم گره بالایی دارند و طرح‌ها و الگوهای مختلفی برای بافته شدن به خود اختصاص داده‌اند که از مناطق مهم ایران پیشی گرفته‌اند گاهی اوقات هم الگوها را با نخ ابریشم می‌بافند و گاهی کل فرش از نخ ابریشم بافته میشود که به آن فرش ابریشم قم می‌گویند.
یکی از عواملی که اصلیت فرش قم را اثبات میکند طرح باغ، مدالیون و نقش و طراحی های گوشه‌دار است.
اگر فرشهای دیگر همچون تهران، کرمان و… را نگاه کنید در پشت کار بی‌نظمی‌هایی به ویژه در تار و پود ان ها مشاهده خواهید کرد اما فرش قم بدون هیچ گونه زدگی و بی نظمی میباشد فرش های قم در دو پود میباشد که پود نازک در رنگ های آبی،خاکستری یا بژی میباشد.
طرح های فرش قم
فرش قم در طرح ها و رنگبندی و ابعاد مختلفی بافته و وارد بازار میشود و شما می توانید آن ها را بسته به سلیقه و دکوراسیون داخلی منزلتان خریداری کرده و زیبایی منزلتان را دو چندان کنید.
طرح های فرش قم همچون شکارگاه، درخت، لچک و ترنج، شاه عباسی، خشتی، اسلیمی، محرمات، محرابی و بندی خشتی، بته ای، درختی، محرمات، ترنجی کف ساده، بندی کتیبه ای، هندسی جوشقانی، شاه عباسی لچک ترنج، گل فرنگ و ظن السلطانی می باشند
طرح شکارگاه از اصفهان ایده گرفته شده است اما در فرش های دستباف ابریشم قم نیز دیده می شود.
رنگبندی
در ابتدا فرش های قم تنوع رنگ زیادی نداشت چهار الی شش رنگ بود اما در گذر زمان رنگ های متعددی به وجود آمد و به شانزده رنگ رسید و در حال حاضر رنگبندی فرش های قم تا چهل رنگ میباشد به گونه ای که آدمی در هنگام انتخاب هیجان زده میشود.فرش های قم رنگ های طبیعی دارند
رنگ های طبیعی فرش قم همچون پوست انار، پوست گردو، برگ مو، سماق، نیل، روناس، اسپرک، قرمزدانه
همچنین شما میتوانید از تابلو فرش های قم هم برای نصب دیوار منزلتان برای نمای لاکچری استفاده کنید.
شستشوی فرش قم
یکی از عوامل مهم در نگهداری فرش شستشوی درست آن می باشد همیشه بهترین و درست ترین راه برای شستشوی فرش سپردن آن به قالیشویی ها می باشد. قالیشویی مینی سیتی یکی از بهترین ها در این زمینه می باشد.
ممکن است برای هر خانه ای پیش آید که فرش به دلایل مختلفی دچار کثیفی شود آن هم فرشی که از قدیم الایام رایج بوده است و از ارزش بسیار بالایی برخوردار است و به همین علت باید حتما در شست و شوی آن دقت فراوانی شود و روش های مناسبی را برای شست آن به کار گیرند تا مبادا به کیفیت آن آسیب رسد و دچار زدگی ترکیب رنگ و دیگر مشکلات شود.
۱.مرحله اول غبارگیری است که در این مرحله خاک فرش ها گرفته میشود که برای خود دستگاهی به نام خاک گیر دارد این دستگاه از قدرت فراوانی برخوردار است فرش ها را حدود دو ساعت میچرخاند که گرد و غباری درون آن و روی آن به هیچ وجه باقی نماند.
۲. شست وشوی فرش با مواد شوینده مرحله دوم را به خود اختصاص داده است که در این مرحله فرش‌ها به صورت هم‌اندازه و یکسان همسایه هم میشود یعنی کنار یکدیگر روی سطحی صاف و هموار پهن میشود و آب با فشار و سرعت فراوانی روی آن‌ها پاشیده میشود. بعد از این که فرش‌ها کاملاً خیس و یکدست شدن مواد شوینده‌ها بر روی آن‌ها ریخته میشود و سپس دستگاههای شستشو به کار می‌افتند و روی فرش‌ها به حالت مرتب و منظمی حرکت می‌کنم
دستگاههای شستشوی فرش به گونه‌ای طراحی شده‌اند که شلاق‌های بزرگ دارند که به صورت دایره‌ای است و با برق کار میکند این دستگاه سطح فرش را به‌آرامی تمیز میکند و قسمت‌های تیره و آلودگی بیشتری که در آنجا تجمع کرده است را می‌شویند .
۳. آبکشی فرش سومین مرحله است در این مرحله بعد از شستشوی فرش با مواد شوینده با شلنگ هایی که دوش هایی پخش کننده برای آب هستند آبکشی میشود درواقع در این مرحله مواد شوینده باید به طور کامل از فرش خارج شود و به این دلیل که ممکن است فرش نجس بوده باشد یک مرحله دیگر نیز آبکشی میشود یعنی آبکشی در دو مرحله صورت می‌گیرد
۴. آب‌گیری فرش چهارمین مرحله و یکی مونده به آخر است که فرش ها را لول میکنند و در آبگیر قرار میدهند آبگیر دستگاهی است به حالت استوانه که دیواره‌ای فلزی دارد که فرش را بر روی آن قرار میدهند. و سپس این دستگاه با قدرت خود با سرعت و با حرکت دایره ای میچرخد و با ایجاد نیرویی که در حرکت دایره ای برای فرار از مرکز دایره صورت می گیرد آب داخل فرش‌ها به اطراف تجمع می آورد و از دیواره ای که در پشت فرش‌ها قرار دارد، به بیرون میرود.
۵. خشک کردن فرش مرحله نهایی است یرخی از قالیشویی ها گرمخانه دارند و برخی هم آن را زیر نور آفتاب خشک می کنند اما آنهایی که گرم خانه دارند در گرم‌خانه‌ها دستگاه گرماساز بزرگی درست در وسط آنجا کار میگذارند سپس فرش ها را از داربست آویزان میکنند تا سریع خشک شود.به همین علت است که بعضی قالیشویی ها سریع فرشتان را تحویل میدهند.
و اگر تصمیم دارید که این فرش‌ها را در منزلتان بشویید باید مراحل زیر را طی کنید و حتما مراقب باشید که به فرش آسیبی نرسد همچنین فرش رنگ قاطی نکند و کیفیت خود را از دست ندهد
اول از همه این را بگویم که بهتر است هر کاری را به اصطلاح به کاردان آن بسپارید یعنی فرشتان را به قالیشویی های معتبر بسپارید اما خب ترس از خراب شدن فرش دستباف در صورت شستشو هم همیشه وجود دارد و اگر تصمیم دارید که فرش دستباف خود را خودتان بشویید که خیالتان هم راحت باشد باید مراحلی را طی کنید
ابتدا روی فرش را جارو کنید که آلودگی ها برطرف شود و سپس آن را بر روی پشت بام یا حیاط پهن کنید
نکته ای مهم این است که حتما اگر فرش شما دچار آسیب پارگی و یا .... است ابتدا آن را تعمییر کنید سپس به شستشو بپردازید چرا که ممکن است به هنگام شستشو پارگی چندین برابر شود و به نکته دیگری که باید توجه کنید این است روی فرش دست بکشید که مبادا تیزی درون فرش باشد چرا که به هنگام شستشو دچار آسیب پارگی میشود. حتما باید به مکان شستشو توجه شود و قبل از پهن کردن آن مکان را کامل بشویید همچنین از پهن کردن فرش بر روی مکان های نوک تیز بپرهیزید همچنین بهتر است شستشو را روش سطحی شیبدار انجام دهید حتما از آب ولرم استفاده کنید چرا که آب بسیار گرم باعث میشود فرش شل شود و همچنین رنگ های آن تغییر کند و یا با یکدیگر ترکیب شوند برای شستشو میتوانید از شامپو فرش، پودر دستی و پودر صابون استفاده کنید بعد از ریختن مواد شستشو از پارو استفاده کنید و به آرامی آب‌هایی را که داخل فرش مانده‌است را خارج کنید حتما سعی کنید تمامی آب‌هایی که وارد شده‌است را خارج کنید چرا که ماندن مواد شوینده و آب درون فرش باعث باعث از بین رفتن بافت های فرش می شود
حال فرش شسته شد اما مرحله ای مهم تر باقی مانده خشک کردن فرش فرش را جایی در نور آفتاب که هوا جریان دارد پهن کنید اما توجه دشته باشید که در مسیر مستقیم نور خورشید نباشد چرا که رنگ آن را از بین میبرد همچنین هرگز از دستگاه هایی چون سشوار بخاری و ... استفاده نکنید حتما در جریان هوا پهن کنید که بوی بد هم ندهد و در نهایت بعد از خشک شدن فرش با یک برس خواب فرش را به حالت اولیه بازگردانید اما برس را آرام بکشید حواستان باشد که مراحل را به آرامی و درستی و حوصله انجام دهید که فرشی تمیز و بدون آسیب را به خانه تان بازگردانید.
فرش ابریشم دستباف قم
بدون تردید میتوانیم بگوییم فرش دستباف ابریشم قم از بهترین فرش های جهان میباشد چرا که الیاف طبیعی ابریشم که در تولید این فرش مورد استفاده قرار می گیرد، بسیار ظریف است و ساختار بلوری ان سبب میشود تا درخشش فوق العاده ای داشته باشد. این زیبایی و ظرافت بی نظیر باعث محبوبیت بالای این فرش شده است.
قیمت فرش ابریشم به ابعاد شانه و تراکم در تعیین قیمت موثر است. جنس الیاف مورد استفاده نیز عامل دیگر تاثیرگذار در قیمت است قیمت ابریشم به تنهایی گران است هر چه جنس ابریشم بهتر باشد قیمت بالا تر هم میرود.
صادرات فرش دستباف قم
قم مهمترین مرکز تولید فرش ابریشم دستباف کشور ایران میباشد و تعداد زیادی از فرش دستباف تولید شده در این استان به کشورهای مختلف صادر میشود. حتی میتوان گفت ۹۰ درصد این فرش های تولیدی به کشور های دیگر صادر میشود و در آن کشور ها طرفداران زیادی را به خود اختصاص داده است .
یکی از نکات مهم و قابل‌توجه در رابطه با فرش ابریشم و دستباف قم قیمت‌گذاری آن میباشد چرا که باید قیمتی منصفانه گذاشته شود که هیچ اجحافی در حق تولید کننده و بافندگان صورت نگیرد به همین علت پس از اتمام کار بافت فرش شورایی تشکیل میشود که در این شورا تمام خبرگان و متخصصان فرش‌بافی حضور دارند و ارزش و قیمت فرش را تعیین میکنند که این قیمت‌گذاری بر اساس نوع نخ به کاررفته در تولید، ابعاد فرش، کیفیت فرش، و این که فرش چگونه بافته شده است صورت می گیرد و در آخر مدیر تولید وظیفه دارد که مبلغ تعیین شده را از سوی شورا به بافنده بپردازد .
فرشهای بافته شده از الیاف ابریشم
فرش‌هایی که از الیاف ابریشم بافته میشوند قیمت صعودی پیدا میکنند اما کیفتشان با هیچ فرشی قابل مقایسه نیست اما فرش ابریشمی هم به صورت دستباف و ماشینی وجود دارد و تفاوتی که بین فرش ماشینی ابریشمی و فرش دست بافت ابریشمی وجود دارد در نوع ابریشم است که در ماشینی میتوانند از الیاف مصنوعی هم بهره بگیرند البته در فرش دستباف هم میشود اما استفاده از الیاف مصنوعی در آن کمتر است.
فرشهای بافته شده از پشم
این فرش‌ها در مقایسه با فرشهای بافته‌شده از ابریشم ارزان‌تر هستند اما فرشهای دستباف پشمی ظرافت و ریز بافی که در فرشهای ابریشم از آن‌ها استفاده شده‌است را ندارد اما ازآنجایی که قیمت کمتری را دارند کاربران زیادی را نیز به خود اختصاص داده‌اند.
کمتر کسی را می‌بینید که با دیدن فرش متوجه محل بافت آن شود و در مورد خصوصیات آن محل صحبت کند و به همین‌علت است که همراه فرش شناسنامه هم صادر میشود که عدم آگاهی نسبت به ویژگی‌های فرش سبب مشکلاتی میشود.
مقایسه فرش قم با دیگر شهر ها
فرش کاشان: هر فرش زیبایی‌های خاص خودش را دارد و هیچ‌گاه نمی‌توان گفت که فرش کدام شهر از همه جا بهتر است اما در مقایسه فرش دستباف کاشان با فرش دستباف قم میتوان بیان کرد فرش دستباف کاشان طرح‌های دیگری را دارد و در تار و پودش از پنبه و از موادی که کیفیت مغلوبی دارند استفاده می شود و الگوهای آن نیز متفاوت میشود، رنگبندی آن هم فرق میکند و همچنین فرش قم امروز در جایگاه بالاتری قرار دارد .
فرش اصفهان : طرح ابریشم و پشم فرشهای اصفهان بسیار زیبا و دارای تقارن خاصی میباشد و اغلب به شکل یک ترنج با گل های رز یاسی یا آبی است که توسط رشته ها و بوته ها احاطه شده و بر روی زمینه ای به رنگ عاجی بافته میشود.
فرش نائین: یکی دیگر از شهرهایی که فرش آن مورد توجه قرار گرفته است فرش نائین میباشد که از پشم با کیفیتی در تولید آن استفاده میشود و الگوهای بسیار پیچیده و همین‌طور معمولی در شاخه‌های به هم تنیده آبی و سبز با گل‌های ریز یا درشت با زمینه عاجی یا سفید طراحی‌شده است
قالیچه ترکمن: این فرش در تملک سان مارکو قرار گرفته است و ۳ فرش زرباف و ابریشمی نیز به وسیله‌ی ایرانیان به ونیز فرستاده شده‌است .
قالیچه‌ی مود خراسان: این قالیچه به شیوه قالی‌های مشهد بافته شده‌است و شهر مود در نزدیکی شهر بیرجند قرار دارد و در بین تولیدات خراسان از بهترین‌ها و شناخته‌شده و شهرت جهانی پیدا کرده‌است ازآنجایی که تولیدات زیادی نداشته است و تعداد کمی را روانه بازار کرده است . اندازه قالی مود ۸ مترمربع میباشد و رنگ قالی‌ها هم همخوان و معمولاً تیره‌رنگ هستند
قالی زنجان : فرش‌بافی در زنجان از صنایع مهم و حرفه‌ای است که نقش قابل توجهی در صادرات فرش ایران را به دست گرفته است قدمت فرش‌بافی را در این شهر را میتوان به اوایل بنای این شهر بیان کرد فرش های زنجال جلوه ی خاصی دارند و مورد توجه و استقبال اروپایی ها قرار گرفته اند.
و اما فرش قم در مقایسه با این فرش‌ها کیفیت بسیار بالایی دارد که از گره‌های محکم و با دوامی تشکیل شده است و الیاف لوکس و لاکچری از جنس ابریشم یا پنبه و طرح‌های پیچیده که شامل ترکیبی از گل و طرح‌هایی که در بالا گفته شد هستند و در آن از تمام رنگ‌ها میتوان استفاده کرد و بیشتر رنگ فیروزه‌ای و که رنگی الماسی شکل و زیبا میباشد در این فرش‌ها استفاده شده است و این فرش ها را به شکلی خاص تبدیل کرده است.
