ارتقا امنیت و حفظ کرامت انسانها از نیازهای بسیار اساسی برای تمام انسان ها می باشد. آحاد جمعیت در صورتی به کمال و رشد می رسند و طبیعتا به اعتلا و رشد جامعه کمک می کنند و هم راستا می شوند که این نیاز اساسی تامین شود. امروزه قوانین زیادی توسط نمایندگان مردم تصویب می شود تا رفاه، آسایش و امنیت جامعه ارتقا یابد.
از جمله راه های مناسب برای رسیدن به هدف غایی رشد و کمال، وجود بستری مناسب برای مطالبه حق و حقوق افراد جامعه است. افراد نیاز دارند بتوانند شکایت و حقوق خود را بیان کنند و به حق خود برسند.
با تمام تلاش ها در جهت کاهش جرم و پیش بینی مجازات برای مجرمان، رخ دادن اتفاقات ناگوار امری جدایی ناپذیر از هر جامعه ای است. جرایم متعددی مثل قتل نفس، تجاوز، دزدی، هتک حرمت، کلاهبرداری، قاچاق کالاهای غیر مجاز و غیره هر روزه در حال رخ دادن است.
اصحاب دعوی چه خواهان و چه خوانده، می توانند از طریق نگارش اظهارنامه نسبت به مطالبه حق خود اقدام کنند و یا حتی برای اعلام آمادگی تسلیم مال، سند و وجه (مثل اظهارنامه مالیاتی) نگارش شود. همچنین از تنظیم شکایت در مواردی که جرایم کیفری علیه فرد یا افرادی صورت گرفته باشد، به عنوان شروعی برای ابراز شکواییه به مراجع قضایی و رسیدگی به آن توسط دادسرا است.
و در ادامه اصحاب دعوی می توانند برای بیان دفاعیات و اظهارات خود نسبت به پرونده درحال رسیدگی در دادگاه، اقدام به نگارش لایحه کنند و آن را به دادگاه ارائه دهند. نگارش لایحه مناسب که در تمامی مراجع قضایی و غیر قضایی کاربرد دارد، می تواند به افراد برای رسیدن به حقوق خود یاری رساند.
با توجه به اهمیت نحوه تنظیم شکایت، نگارش اظهارنامه و تنظیم لایحه لازم است افراد مهارت های نگارشی و بیان مشکلات و دفاعیات و شکواییه خود را تقویت کنند و یا از وکیلان و مشاوران با تجربه کمک بگیرند. دسترسی ساده به وکلا به کمک توسعه تکنولوژی بسیار راحت شده و با کمک پلتفرمی مثل اپلیکیشن حقوقی شهرداد این امکان راحت تر نیز شده است.
نحوه تنظیم شکایت
به منظور تنظیم شکایت یا شکوائیه، بر اساس ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری لازم است از فرم شکواییه کیفری که تمام موارد مورد نیاز در آن وجود دارد، استفاده شود. البته در مواردی که شاکی دسترسی به این فرم شکواییه را ندارد، استفاده از برگه عادی برای تنظیم شکایت نیز صحیح است به شرطی که تمام موارد زیر حتما بیان شود:
الف) نام و نام خانوادگی، نام پدر، سن، میزان تحصیلات، شغل، وضعیت تاهل، تابعیت، مذهب، شماره شناسنامه، شماره ملی، نشانی دقیق و در صورت امکان نشانی پیام نگار (ایمیل)، شماره تلفن ثابت و همراه و کد پستی شاکی؛
ب) موضوع شکایت، تاریخ و محل وقوع جرم؛
پ) شرح واقعه، میزان ضرر و زیان وارده به ادعا کننده و مورد مطالبه وی؛
ت) ادله وقوع جرم، مشخصات، اسامی و نشانی آدرس شهود و افراد مطلع؛
ث) مشخصات و نشانی مشتکی عنه (فردی که از او شکایت شده است) یا مظنون.
البته بعضی از موارد بالا از آنجایی که ممکن از شاکی ندارد، نیازی نیست در زمان تنظیم شکایت آورده شود؛ هر چند که درج آنها به تسریع روند پیگیری پرونده کمک می نماید.
از شروط لازم برای تنظیم شکایت شامل: داشتن اهلیت، شکایت شاکی و اعلام و اخبار ضابطان دادگستری است. رویه دادگاه برای اهلیت، سن 18 سال است و فردی که سن کمتری دارد، باید ولی یا قیم وی اقدام به تنظیم شکایت برای منافع وی کند.
برای تنظیم شکایت لازم است که جرم جنبه خصوصی داشته باشد و برای جرایم عمومی، مامورین نیروی انتظامی (تحت عنوان ضابطان دادگستری) یا بسیج و یا سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران (در موارد ویژه) اقدام به پیگیری پرونده می نمایند؛ پس نیازی به تنظیم شکایت شاکی خصوصی نیست.
نکات تنظیم اظهارنامه مناسب و با کیفیت
افراد برای بیان مطالبه حق و حقوق خود یا دیگری، به نگارش اظهارنامه مبادرت می ورزند. برای تسهیل پیگیری اظهارنامه، سامانه ثنا راه اندازی شده است که اگر فردی در آن عضو باشد، به سادگی اظهارنامه به وی ابلاغ می شود. البته راه سنتی آن، ابلاغ اظهارنامه تنظیم شده توسط ضابطان دادگستری درب منزل مخاطب می باشد. بنابراین درج نشانی محل زندگی مخاطب از نکات مهمی است که در زمان نگارش اظهارنامه حتما دقت لازم را مبذول نمایید.
به طور کلی موارد لازم در نگارش اظهارنامه ، شامل: موضوع اظهارنامه، خلاصه اظهارات و خلاصه جواب است؛ که البته قسمت آخر توسط خوانده تکمیل می شود.
اظهارنامه مالیاتی به عنوان گزارشی از میزان درآمدها، هزینه و مواردی از این دست برای یک سال مالی توسط افراد مشمول من جمله اشخاص حقیقی، شرکت ها و موسسات به سازمان امور مالی تقدیم می شود. مامورین اداره مالیات با توجه به این اظهارنامه ارائه شده و نیز به کمک مستندات، مبلغ مالیات را تعیین می کنند؛ لذا نگارش اظهارنامه به شیوه اصولی و درست می تواند از پرداخت مالیات بیشتر به خاطر اشتباهات سهوی یا عمدی جلوگیری نماید.
دقت شود که رعایت صداقت و راستی در زمان نگارش اظهارنامه مالیاتی از اصول اساسی می باشد؛ در غیر اینصورت ممیزین به سادگی ایرادات را متوجه می شوند؛ جرایم سنگینی توسط قانون گذار برای نگارش اظهارنامه جعلی پیش بینی شده است.
نگارش لایحه چه زمانی مورد نیاز است؟
نگارش لایحه به صورت اختیاری است؛ چرا که هدف از تنظیم آن، بیان دلایل و دفاعیات فردی است که مورد اتهام واقع شده است. حق نگارش لایحه بر اساس آیین دادرسی مدنی به طرفی که محکوم شده داده شده است.
شخص محکوم شده میتواند درخواست حکم تجدید خواهی و فرجام خواهی کند. طرف دیگر که پیروز دعوا شده است، ظرف موعد مقرر هرگونه دفاع و اقدامی را که جهت دفاع از حکم صادرشده و اظهارات جدید شخص محکوم شده در دعوا که در دادخواست اعتراض قید نموده دارد باید به صورت کتبی مطرح نماید. این لایحه ابلاغ شده از سمت شاکی و متشاکی، تواما مورد بررسی دادگاه تجدید نظر یا دیوان عالی کشور قرار می گیرد.
با توجه به این موضوع، اگر میخواهید به حق خود برسید، حتما در زمان نگارش لایحه از متخصصین مشاوره بگیرید.
توجه شود که نگارش لایحه با تنظیم شکایت بسیار متفاوت است. برای تنظیم شکایت که توسط فقط خواهان انجام می شود، خواسته های وی بیان می شود که شروع نقطه دعوی است و بایستی حتما کتبا به دادگاه تقدیم شود.
اما نگارش لایحه هم توسط مدعی و هم توسط خوانده می تواند صورت گیرد. البته به جای نگارش لایحه می توان به صورت شفاهی نسبت به بیان دفاعیه و اظهارات در مراجع ذی صلاح مبادرت نمود.
کلام آخر
در این مطلب به بررسی تفاوت تنظیم شکایت، نگارش اظهارنامه و نگارش لایحه با توجه به کاربردشان در موضوعات مختلف و کارکرد آن، پرداخته شد. نکات حقوقی و نگارشی، لحن بیان در تنظیم این موارد بسیار مهم است. اگر بیان شیوا و صادقانه در قالبی محترمانه به درستی رعایت نشوند، می تواند باعث انحراف قاضی در جهت پیگیری روند پرونده بشود.
وبسایت حقوقی شهرداد www.shahrdaad.com مطالب حقوقی مناسبی در این خصوص تهیه کرده است که با مطالعه آنها به صورت رایگان می توانید اطلاعات حقوقی خود را در خصوص نگارش انواع شکایت، لایحه و اظهارنامه توسعه دهید و با دید بهتری نسبت به مشاور خود به دست آورید.
