آتش سوزی جنگلهای زاگرس به پدیده‌ای و کابوس تلخ برای مردم و مسئولان استان ایلام تبدیل شده است.
سوختن سالانه صدها هکتار از عرصه های جنگلی زاگرس، بلوطهای بی جایگزین و اراضی کشاورزیt چالشی بزرگ بین مردL، مسئولان و نیز دولت بوجود آورده بطوریکه که هرکدام توپ مشکلات را به زمین دیگری می اندازند.
این روزها دیدن نابودی یک بلوط چندصد ساله، جزغاله شدن حیوانات و از دست رفتن محصولات و زحمات کشاورزان به یک موضوع عادی تبدیل شده و غم مردم در قهقهه مستانه انسانهایی بیمار در گوش کبیرکوه می پیچد.
مردم سالهاست با دست خالی و به کمک شاخه های اکالیپتوس به جنگ این غول بی شاخ دم می روند، اما مسئولان همچنان جلسه بحران بی خاصیت می گذارد در حالی که همه حتی کودکان نیز می دانند زجر این استان فقط با تجهیزات اطفاء حرق پایان می گیرد، که صد البته آن نیز به لطف دولت و ناکارآمدی مسئولان استان به از ما بهتران داده می شود.
امسال نیز با توجه بارشهای فراوان باران و رویش گیاهان به قد یک انسان در منطقه کبیرکوه دره شهر و نیز نبود تجهیزات مناسب می توان گفت این شهرستان روی انبار باروت نشسته است و باید آماده فاجعه زیست محیطی باشد.
در ادامه این گزارش سعی شده تحلیلی کوتاه از مشکلات، موانع و راهکارهایی برای رفع این پدیده جبران ناپذیر در منطقه کبیرکوه شهرستان دره شهر بیان شود تا شاید اینبار بینایی چشم مسئولانی که گوشهایشان را بر روی صدای کبیرکوه بسته اند با دیدن این چند سطرتست شود.
کبیرکوه صعب العبورترین منطقه ایلام
کوهستانهای شهرستان دره شهر با 104 هزار هکتار عرصه جنگلی و 155 کیلومتر وسعت، صعب العبورترین مناطق استان ایلام می باشند که همین مشکل باعث شده رای خاموش کردن آتش در مناطق پراکنده باید بین شش تا هشت ساعت پیاده روی کرد، و آغاز مهار آتش نیز حدود ده ساعت طول می برد که با توجه به مهم بودن زمان در امر اطفاء حریق این مشکل عملا باعث خسارت بیشتر و عمیقتر می شود.
با پنج لیتر آب، بیل و شاخه درخت جمله بسازید
دومین معضل بعد از زمان، نیروی انسانی و امکانات اطفاء حریق است که بر شدت خسارت می افزاید، در بهترین شکل ممکن هر نفر می توانند یک بیلچه، پنج لیتر آب و مقداری مواد غذایی را برای این کوهنوردی 8 ساعته با خود حمل کند که مسلما در صورت بروز آتش سوزی وسیع این وسایل هیچ کمکی به کاهش خسارت نمی کنند و باز هم باید دست به دامان شاخه درختان و بیل بعنوان مدرنترین وسیله اطفاء حریق در استان شد.
نکته دیگر اینکه کسانی که این مسیر را طی می کنند به دلیل فعالیت زیاد دچار ضعف، گرسنگی و تشنگی شدید می شود که عملا کارایی صد درصدی خود را از دست خواهد داد.
یکی از مباحثی که سالهاست بر روی آن بحث می شود هلی بورد نیروهای کمکی و پشتیبانی است که مکان آن نیز در دره شهر تعبیه شده است، که در صورت تحقق آن می توان نیروهای بیشتری برای اطفاء حریق و نیز تیم پشتیبانی برای ریکاوری گروه اولیه به منطقه بحران زده اعزام کرد.
تا کنون با توجه به پیگیریهای منابع طبیعی این امرمیسر نشده و مردم بوسیله وسایط نقلیه خود و نیز اداره منابع طبیعی با دو ماشین! عملا نمی توانند در کاهش خسارات مخصوصا در مناطق صعب العبور کاری از پیش ببرند.
هر 15 هزار هکتار یک قرقبان، سود شکارچیان از اتش
قرقبانها در تصرف جنگل، ورود دام و قاچاق چوب سرگرم هستند، با توجه به وجود گونه های مختلف پرندگان مانند کبک و تیهو در منطقه کبیرکوه بارها پیش آمده در میان آتش‌سوزی‌ها قرقبانان درگیر مأموریت دیگری بوده اند و اگر به کمک اطفاء حریق رفته اند شکارچیان با سوء استفاده از سرگرم بودن نیروها به آتش، اقدام به شکار می کنند، معادله‌ای دوطرفه که به یک مشکل حاد تبدیل شده است.
بر اساس آمارها بصورت استاندارد هر سه هزار هکتار عرصه جنگلی نیازمند یک قرقبان است اما در دره شهر به ازای هر 15 هزار هکتار یک قرقبان وجود دارد که این خود می تواند بر شدت مشکلات و عدم رصد منطقه بیافزاید.
وجود دیده بان آتش در 14 نقطه بحرانی
دیده‌بان‌های آتش بر خلاف قرقبانها نیروی ویژه‌ای هستند که به صورت فصلی فقط آتش را می‌پایند، نیرویی که به راحتی می‌تواند از خسارت‌های سنگین آتش به منابع ملی جلوگیری کند.
با توجه به وجود 14 نقطه بحرانی در دره شهر با ساخت کلبه های دیده بانی و استخدام اینگونه افراد می توان از شدت خسارات جلوگیری کرد که این کار نیز مستلزم داشتن بودجه کافی و حمایت مسئولان با گوش شنوا است.
سد سیمره ایستگاه هلی کوپتر آب پاش:
یکی از مشکلات در مناطق صعب العبور کمبود آب برای خاموش کردن حریق است، سد سیمره به دلیل تمرکز بر سه شهرستان بدره، دره شهر و آبدانان می تواند به عنوان ایستگاه هلی کوپتر آبپاش به کمک سوانح جنگلی و نیز انسانی بیاید،که متاسفانه بازهم مسئولان استان با توجه به درگیری سالانه با این بحران هنوز موفق به تهیه این وسیله ضروری برای این منطقه نشدند،این در حالی که برخی استانها که از نعمت این طبیعت زیبا بی بهره اند مجهز به بهترین وسایل اطفاء حریق هستند.
باید از این مسئولان که در زمان بحران زیر کولر گازی اتاق کارشان جلسه می گیرند پرسید آیا ارزش درختانی که برای تولید هرکدامشان حداقل 20 میلیون تومان هزینه و 50 سال زمان نیاز است به اندازه یه بالگرد نیست.
اختلافات قومی و قبیله ای عامل 95 درصد آتش سوزیها دره شهر
بر اساس بررسیها یک درصد بصورت طبیعی و چهار درصد بصورت سهوی در بروز آتش سوزی جنگلها و مزارع دخیل هستند و 95 درصد این آتش سوزی بر سر مسائل قومی قبیله ای، حسادت بر سر چراگاهها، نزاعهای دسته جمعی، انتقام گیری، قتل و وجود اتراقگاههای معتادان در مناطق دور افتاده کبیرکوه اتفاق می افتد، که تنها راهکار ان وضع جریمه های سنگین، پایش مناطق، حضور دیده بانها و فرهنگسازی در بین روستائیان و عشایر در گیر می باشد.
NGO ها هم خسته شده اند
در شهرستان دره شهر پنج ان. جی. او مردم نهاد وجود دارد که بصورت صد درصدی با منابع طبیعی و محیط زیست همکاری و تعامل کاملی دارند اما متاسفانه انها نیز به دلیل نبود امکانات نمی توانند همه کارها را انجام دهند.
این ان .جی او ها که از افراد باسواد و دلسوز در بحث میراث طبیعی زیستی تشکیل شده به دلیل مردم نهاد بودن در صورت حمایت و گوش دادن به حرفشان شاید بتوانند به حفاظت این میراث کهن کمک کنند.
نابودی چرخه زیست محیطی و منابع طبیعی
اخرین گزارشات در مورد اتش سوزیهای مزارع و عرصه های جنگلی شهرستان دره شهر تا امروز 30 هکتار بوده است که مسلما با شروع فصل تابستان و نبود امکانات این مقدار به چندین برابر خواهد رسید.
آتش سوزی باعث نابودی درختچه ها، نا امن شدن زیستگاه جانوران، از بین رفتن موجودات و مهاجرت انها و به طبع از بین رفتن چرخه زیستی در کبیرکوه می شود، مکانی که سالهاست به زیبایی، سرسبزی و زیستگاههای منحصر بفردش می نازیم.
همچنین از بین رفتن گیاهان خشک باعث بوجود آمدن سیل، روان آب، نابودی ذخیره گاههای نزولات جوی و فرسایش خاک بعنوان مهمترین ثروت هر کشور می شود که می تواند آسیب زیادی به زندگی مردم شهرستان دره شهر وارد کند.
نمره 20 به منابع طبیعی دره شهر
منابع طبیعی دره شهر اجرای کلاسهای آموزشی، تعامل با عشایر روستائیان، تشکیل تیمهای اطفاء حریق در روستاها، افزایش شیفت شبانه روزی قرقبانان تا فصل بارندگی، رصد 10 منطقه بحرانی و... توانست از میزان خسارتها بکاهد اما این تلاشها نیز مطمئنا بدون پشتیبانی و تزریق بودجه مناسب در دراز مدت جوابگو نمی باشد، که نمونه ان در خواست وجهه توسط مردم برخی روستاهای ماژین برای کمک به اطفاء حریق بود.
کبریت مرگ بر زندگی فرزندان سیمره
شاید کسی که برای انتقام از شخصی یا مشکل روانی بر پیکره زخم دیده کبیرکوه کبریت نادانی می کشد در تصورش نمی گنجد بعدها دود این حرکت نابخردانه به چم فرزندان این دیار می رود.
اگر این شرایط همچنان ادامه پیدا کند جز نابودی، مهاجرت و مرگ شهر تاریخی دره شهر چیزی نخواهیم دید.
