در روزهای گذشته خبر افتتاح یک واحد صنعتی در زمینه تولید دخانیات در شهرستان اشتهارد مخابره شد. این کارخانه با سرمایه گذاری شرکت بریتیش آمریکن توباکوBAT انگلیس راه اندازی شد تا با تولید سالانه 8 میلیارد نخ سیگار وارد بازار کشور شود.
بر اساس مصاحبه و اخبار بدست آمده در حاشیه افتتاح این کارخانه مسئولان افزودند که مصرف دخانیات کشور در سال حدود 60 میلیارد نخ است که سهم تولید داخلی این محصول کمتر از پنجاه درصد است. البته تولید داخلی که میزان قابل توجهی از آن در اختیار شرکت های خارجی است. بقیه مصرف کشور از طریق واردات و قاچاق تامین می شود.
بنا به گفته رئیس مرکز برنامه ریزی و نظارت بر دخانیات دولت ملزم است تا پایان برنامه پنجم توسعه وارادات سیگار را قطع کند و نیاز کشور در داخل تامین شود که بنا به نظر ایشان افتتاح این واحد در این راستا صورت گرفته است.
اما بررسی ها نشان می دهد که واقعیت کمی با رویه کنونی تفاوت دارد. بر اساس برنامه پنجم توسعه واردات کشور باید محدود شود تا تولید داخل رونق بگیرد و نیاز بازار کشور را تامین کند. طی سالهای اخیر تولید داخلی دخانیات همواره با مشکلات و معضلات روبه رو شده و برای جایگزینی آن یا واردات بیشتر شده، یا قاچاق این محصول کنترل نشده و یا با ورود و سرمایه گذاری شرکت های خارجی عملاً دست تولید کننده داخلی در رقابت بسته شده است.
شرکت دخانیات ایران از جمله قدیمی ترین کارخانه ها و صنعت های داخلی کشور است که متاسفانه چند سال اخیر به دلیل سیاست های اشتباه به جای آن که بتواند خود را توسعه و به سطح رقابت با دیگر شرکت ها برساند عملاً نزدیک به ورشکستگی است.
صنعت دخانیات کشور که سالهای با مدیریت دولتی اداره می شود و در روند خصوصی سازی پنجاه و پنج درصد سهامش به صندوق بازنشستگی فولاد واگذار شد. واگذاری که به جای کمک به این صنعت مشکلاتش را هم بیشتر کرد طوری که بار مالی و کسری بودجه صندوق نیز به دوش دخانیات افتاد.
این روزهای دخانیات کشور با مشکلاتی چون اصلاح ساختاری، ماشین آلات فرسوده و قدیمی، بلاتکلیفی مدیریتی، نداشتن استراتژِی تولید ، عدم برند سازی در درون ساختار خود مواجه است و بیرون مجموعه خود نیز با رکود اقتصادی، قاچاق، عدم توان رقابت با محصولات خارجی، واردات بی رویه، عدم تمایل مصرف کننده به استفاده از تولید داخلی دارد دست و پنجه نرم می کند تا اینکه اخیراً مشکل جدیدی نیز به آنها اضافه شده و آن حضور بنگاه های جهانی در عرصه تولید داخل کشور است.
مصوبه ای که دولت گذشته در برنامه پنجم برای تقویت تولید ملی و عدم وابستگی به کالاهای خارجی به تصویب رسیده امروز امروز دقیقاً به ضد خود بدل شده است. البته با توجیهاتی چون انتقال تکنولوژی و فناوری.
صنعت دخانیات از پرسودترین و پربازده ترین صنایع دنیا می باشد که در سالهای گذشته در ایران نیز شرکت دخانیات همواره سود ده بوده و به بودجه دولت کمک کرده است. اما امروز با بوجود آمدن مسائلی که به آن اشاره شد عملاً این سود هنگفت دارد یا از طریق واردات و قاچاق و یا با حضور تولید کنندگان خارجی (مثلاً بریتیش آمریکن توباکوBAT) دارد از کشور خارج می شود.
اما نکته بسیار بر جسته و جالب مسئله این است که استاندار البرز در مراسم افتتاح این واحد تولیدی این اقدام را در راستای عمل به شعار سال و اقتصاد مقاومتی می داند. طهایی در این مراسم گفت: "اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل امروز نخستین مصداق عینی خود را در شهرک صنعتی اشتهارد تجلی گر شده است"
جای سوال دارد که ورود یک شرکت انگلیسی به عرصه ای که ما به ازای داخلی بسیار پرسابقه و برجسته ای دارد(شرکت دخانیات) چطور با اصول اقتصاد مقاومتی تطبیق دارد؟
اقتصاد مقاومتی همواره تاکید بر تولید ملی و داخلی و محدودیت استفاده از محصولات خارجی دارد که منطقاً و عقلاً نیز دیگر در میان تمام اقشار پذیرفته شده است اما مشاهده می کنیم که در کلام و ذهن برخی مسئولین رده بالای کشور هنوز این موضوع جای خود را پیدا نکرده است
