روز گذشته همزمان با ریزش شاخص بورس، بازار ارز نیز با رکوردهای متفاوت در کنار «نرخ»های متفاوت روبه‌رو شده است. در حالی که نرخ دلار در ساعات پایانی دیروز در آستانه کانال 27هزار تومانی قرار گرفت؛ صرافی‌ها با پاک کردن نرخ‌ها از روی تابلوهای خود، استعلام «نرخ دلار» را به داخل صرافی‌ها کشاندند. این در حالی است که حضور بی‌سابقه دلالان نیز در بازار مشهود است و یک نرخ هم توسط آنها به متقاضیان اعلام می‌شود.
اخبار اقتصادی- بانک مرکزی در هفته گذشته، با حذف سهمیه 2200 دلاری برای هر کد ملی، صف‌های طویل مقابل صرافی‌های ملی را جمع کرد. این اقدام در نگاه اول، باید روند «تقاضا» در بازار ارز را کُند می‌کرد. اما مشاهدات میدانی از بازار ارز خلاف این موضوع را اثبات می‌کند و هنوز تقاضا برای خرید دلار در بازار بالاست و شاید همین موضوع موجب شکسته شدن رکوردهای قیمتی برای دلار شده است.
دو روز پیش، رییس کل بانک مرکزی در پست اینستاگرامی خود اشاره کرده بود که «اقتصاد ایران تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار گرفته و هدف اصلی بانک مرکزی، کنترل تورم و دستیابی به پایداری بازارها و تامین ارز برای ملزومات مردم است.» این پست جدید رییس کل بانک مرکزی به عنوان سیگنالی برای بازار مطرح شده که ذخایر ارزی بانک مرکزی تحت فشار قرار گرفته است. ضمن اینکه همتی خود در نشستی با برخی صادرکنندگان حضور پیدا کرده و این‌بار از لحن «قهرآمیز» و «تهدیدکننده» نیز خبری نبود و به نظر می‌رسد سیاستگذار پولی بیش از هر چیز به دنبال بازگرداندن ارز حاصل از صادرات است.
با اینکه برخی تحلیل‌ها نیز بر این است که بازار ارز در واکنش به تحولات سیاسی اخیر و احتمال فعال شدن « مکانیسم ماشه » علیه ایران، این‌گونه به هم ریخته، اما آخرین خبر در این باره نیز مربوط به حمایت «اروپایی‌ها» از برجام بوده و بنابراین این خبر مثبت باید اثر روانی مناسبی در بازار گذاشته باشد.
حال آنکه نرخ دلار درست برخلاف چیزی که پیش‌بینی می‌شد، به سمت کانال 27 هزار تومانی حرکت می‌کند. این در حالی است که همزمان با رشد تقاضا برای ارز در بازار آزاد، نرخ سکه به عنوان کالای سهل‌الوصول‌تر بازار دارایی‌های سرمایه‌ای، پیشتاز افزایش قیمت شد. تا لحظه نوشتن این گزارش، قیمت سکه تمام بهار آزادی به 12میلیون و 500 هزار تومان رسیده و انتظار فعالان بازار زدن رکوردهای قیمتی بالاتر در روزهای آینده است.
نوسان تازه نرخ دلار در حالی رخ می‌دهد که متوسط عرضه ارز در سامانه نیما به صورت روزانه 100میلیون دلار بوده است؛ بنابراین می‌توان گفت که سمت عرضه، همواره تقویت شده است. با این حال، به نظر می‌رسد تقاضای موجود و هجوم نقدینگی بیرون آمده از بازار سرمایه، فضایی را به وجود آورده که حالا فعالان بازار ارز از ارقام و رکوردهای بالاتری برای نرخ ارز صحبت می‌کنند. گفته می‌شود در صورت شکست مرز روانی 27 هزار تومانی برای دلار، احتمال صعود قیمت‌ها به کانال‌های بالاتر نیز وجود دارد و دلار 30 هزار تومانی با روند فعلی دور از چشم‌انداز نیست. موضوعی که می‌تواند در نهایت به افزایش قیمت‌ها و رشد بالاتر تورم بینجامد.
افت و خیز دوباره بورس
تحولات بازار ارز در شرایطی به عنوان اخبار اصلی اقتصادی ایران بدل شده که بازار سرمایه نیز روزهای خوبی را سپری نمی‌کند. روز گذشته 838 میلیارد تومان دیگر از بورس خارج شد تا مجموع پول‌های خارج شده از بورس از 20 مرداد ماه تاکنون به 20 هزار میلیارد تومان برسد. روز گذشته، بلاتکلیفی برخی نمادها، عرضه حقوقی‌های بازار در صف فروش برای تعدادی از سهم‌ها و البته وعده‌های بی‌سرانجام دولتی‌ها برای بهبود شرایط بورس، خوش‌بینی‌های ابتدایی بازار را نزد سهامداران خرد کمرنگ‌تر از گذشته کرد. در حالی که شاخص بورس، روز شنبه پس از هفت روز کاری مثبت شد و امیدواری‌هایی را برای سهامداران حقیقی به وجود آورده بود و حتی برخی پیش‌بینی‌ها حاکی از شکست سطح مقاومتی یک میلیون و 600 هزار واحدی شاخص کل بود؛ اما شاخص با اتفاقات رخ داده، بی‌رمق و بدون هیجان، به یک میلیون و 578هزار ریزش کرد تا صعود موقتی دیروز صبح بورس، با همراهی نکردن حقوقی‌های بازار، به منفی شدن برخی سهم‌ها بینجامد.
برخی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند هیجانات موجود در بازار عواقب بدی برای سهامداران و آینده میان‌مدت بورس خواهد داشت. با رشد شاخص بورس در بازه سه ماهه گذشته، فضای هیجانی فروش سهام در بازار سرمایه قوت گرفت و بسیاری از سهامداران خرد نیز از این فضا ترسیده و از بازار فرار کردند. این در حالی است که اصلاح قیمت سهام در یک هفته گذشته شدت بیشتری پیدا کرده است. آن هم در شرایطی که این اصلاح قیمتی با سیاستگذاری درست نهادهای مرتبط با بورس می‌توانست با نوسان‌های خیلی کوتاه‌تری صورت بگیرد.
ریسک‌های سیاسی موجود را نیز باید به آنچه در بازار سرمایه رخ می‌دهد، اضافه کرد. اگر بپذیریم که نرخ دلار در بازار آزاد با ریسک‌های سیاسی ناشی از نزدیک بودن انتخابات امریکا به نوسان می‌افتد؛ باید این موضوع را هم قبول کرد که در بازار سرمایه نیز این ریسک‌ها اثرگذار خواهند بود. چنانکه در روزهای گذشته نیز آثار چنین ریسک‌هایی در بورس دیده شده است.
روز گذشته نشستی غیرعلنی در مجلس برای بررسی شرایط بورس برگزار شده و از اخبار برآمده از این نشست این‌گونه استنباط می‌شود که قرار است از امروز یک درصد منابع صندوق توسعه ملی به صندوق ثبات بازار سرمایه انتقال پیدا کند. این اقدام که نوعی سیاست «حمایتی» از بورس خوانده شده، قادر است تاثیر خود را بر بورس بگذارد.
البته حسین سلاح‌ورزی، عضو شورای عالی بورس درباره این اقدام می‌گوید: «قرار نیست این منابع وارد بازار شود، بلکه وارد صندوق تثبیت سهام خواهد شد و به نوعی در شرایط غیرعادی به بازار ورود می‌کند و مجموعه‌ای از عملیات بازارگردانی و بازارسازی را انجام خواهد داد.
به‌طوری که اجازه نوسانات غیرمتعارف سهام چه به سمت بالا و چه پایین را نمی‌دهد و ارزش سهام حول ارزش ذاتی خواهد بود.» سلاح‌ورزی اضافه می‌کند: «اجرای این سیاست غیرمعمول نیست و در همه دنیا و در همه بورس‌ها ابزارهایی برای پایداری بازار وجود دارد. مهم‌ترین وظیفه سیاستگذار و نهاد ناظر این است که اجازه ندهد سهام از ارزش ذاتی خود چه به سمت پایین و چه بالا فاصله زیادی بگیرد و تعادل از بین برود. صندوق تثبیت هم در جهت صیانت از سهامداران عمل می‌کند تا این سهامداران تحت تاثیر سفته‌بازی در بازار متضرر نشوند.»
برخی کارشناسان معتقدند که حمایت‌ها و وعده‌های مجلس و شورای عالی بورس هنوز عملی نشده است؛ اما باید توجه داشت فرآیند تصمیمات شورای عالی بورس برای حمایت از بازار سهام زمانبر است و اگر حمایتی در کار باشد سهامداران باید منتظر باشند تا عملیاتی شود.
