به نقل از مرکز آمار ایران، طرح آمارگیری هزینه و درامد خانوار با قدمتی ۵۰ ساله از مهم‌ترین طرح‌های آماری مرکز آمار ایران است. هدف کلی این طرح، برآورد متوسط هزینه‌ها و درامد یک خانوار شهری و یک خانوار روستایی در سطح کشور و استان‌هاست؛ در سال ۱۳۹۸ تعداد خانوار‌های آمارگیری شده در این طرح ۱۹۸۹۸ خانوار نمونه در نقاط شهری و ۱۸۴۳۰ خانوار نمونه در نقاط روستایی کشور است.
نگاهی به اهم نتایج طرح درسال ۱۳۹۸ در مناطق شهری و روستایی نشان میدهد که:
اخبار اقتصادی- متوسط هزینه کل خالص سالانه یک خانوار شهری ۴۷۴،۳۷۹ هزار ریال بوده است که نسبت به رقم مشابه در سال قبل ۲۰،۶ درصد افزایش نشان میدهد؛ از هزینه کل سالانه خانوار شهری ۱۱۷،۵۲۹ هزار ریال با سهم ۲۴.۸ درصد مربوط به هزینه‌های خوراکی و دخانی و ۳۵۶،۸۵۰ هزار ریال با سهم ۷۵.۲ درصد مربوط به هزینه‌های غیرخوراکی بوده است، در بین هزینه‌های خوراکی و دخانی، بیشترین سهم با ۲۲.۰ درصد مربوط به هزینه گوشت و در بین هزینه‌های غیرخوراکی بیشترین سهم با ۴۸.۰ درصد مربوط به هزینه مسکن ، سوخت و روشنایی بوده است.
- متوسط درامد اظهار شده سالانه یک خانوار شهری ۵۴۱،۰۰۷ هزار ریال بوده است که نسبت به سال قبل، ۲۴،۴ درصد افزایش داشته است. بر این اساس در سال ۱۳۹۸ رشد متوسط درامد سالانه خانوار‌های شهری بیشتر از رشد متوسط هزینه کل سالانه است. منابع تامین درامد خانوار‌های شهری نشان میدهد که ۳۲.۵ درصد درامد از مشاغل مزد و حقوق بگیری، ۱۶.۱ درصد از مشاغل آزاد کشاورزی و غیرکشاورزی و ۵۱.۴ درصد از محل درامد‌های متفرقه خانوار تأمین شده است.
- مقایسه درصد خانوار‌های شهری استفاده کننده از لوازم عمده زندگی در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال ۱۳۹۸ نشان میدهد که خانوار‌های استفاده کننده اتومیبل شخصی از ۵۳،۲ به ۵۳.۱، یخچال فریزر از ۶۸.۵ به ۷۰.۲، جاروبرقی از ۹۱.۵ به ۹۱.۷، ماشین لباسشویی از ۸۶.۶ به ۸۷.۱، ماشین ظرفشویی از ۸.۴ به ۷.۶، اجاق گاز از ۹۹.۲ به ۹۹.۱ و مایکروویو و فر‌های هالوژن دار از ۱۲.۶ به ۱۲.۳ درصد تغییر یافته است.
- در سال ۱۳۹۸، عمده‌ترین نوع سوخت مصرفی ۹۳،۶ درصد از خانوار‌های شهری برای گرما، گاز طبیعی (شبکه عمومی) بوده است.
- متوسط هزینه کل خالص سالانه یک خانوار روستایی۲۶۱،۰۰۶ هزار ریال بوده است که نسبت به سال قبل ۲۱،۷ درصد افزایش نشان میدهد. از هزینه کل سالانه خانوار روستایی۱۰۲،۶۶۴ هزار ریال با سهم ۳۹.۳ درصد مربوط به هزینه‌های خوراکی و دخانی و ۱۵۸،۳۴۲ هزار ریال با سهم ۶۰.۷ درصد مربوط به هزینه‌های غیرخوراکی بوده است. در بین هزینه‌های خوراکی و دخانی، بیشترین سهم مربوط به هزینه آرد، رشته، غلات، نان و فرآورد‌های آن و گوشت هر کدام ۲۲.۰ درصد و در بین هزینه‌های غیرخوراکی، بیشترین سهم با ۳۰.۰ درصد مربوط به مسکن، سوخت و روشنایی بوده است.
- متوسط درامد اظهار شده سالانه یک خانوار روستایی ۲۹۷،۰۲۲ هزار ریال بوده است که نسبت به سال قبل ۲۷،۴ درصد افزایش داشته است. منابع تامین درامد خانوار‌های روستایی نشان میدهد که ۳۰،۷ درصد از مشاغل مزد و حقوق بگیری، ۳۳.۵ درصد از مشاغل آزاد کشاورزی و غیرکشاورزی و ۳۵.۸ درصد از محل درامد‌های متفرقه خانوار تأمین شده است.
- مقایسه درصد خانوار‌های روستایی استفاده کننده از لوازم عمده زندگی در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال ۱۳۹۸ نشان میدهد که خانوار‌های استفاده کننده؛ اتومبیل شخصی از ۳۲،۳ به ۳۲.۷، یخچال فریزر از ۴۹.۲ به ۵۰.۴، اجاق گاز از ۹۸.۳ به ۹۸.۴، جاروبرقی از ۶۶.۱ به ۶۵.۹، ماشین لباسشویی از ۵۶.۰ به ۵۶.۵ و مایکروویو و فر‌های هالوژن دار از ۲.۰ به ۲.۳ درصد تغییر یافته است. همچنین درصد خانوار‌های روستایی استفاده کننده از ماشین ظرفشویی با ۰.۵ درصد بدون تغییر بوده است.
- در سال ۱۳۹۸ عمده‌ترین نوع سوخت مصرفی ۷۱،۷ درصد از خانوار‌های روستایی برای گرما، گاز طبیعی (شبکه عمومی) و ۱۶.۴درصد نفت سفید بوده است.
متوسط هزینه‌ها و درامد خانوار بر حسب استان
بررسی متوسط هزینه کل سالانه یک خانوار شهری نشان میدهد که استان تهران با ۷۲۷،۱۷۵ هزار ریال بیشترین و استان کرمان با ۲۶۳،۲۰۷ هزار ریال کمترین هزینه را در سال ۱۳۹۸ داشته‌اند.
همچنین استان تهران با ۸۱۳،۱۷۰ هزار ریال بیشترین و استان کرمان با ۳۴۰،۸۸۸ هزار ریال، کمترین متوسط درامد سالانه یک خانوار شهری را در سال ۱۳۹۸ به خود اختصاص داده است.
بررسی متوسط هزینه کل سالانه یک خانوار روستایی نشان میدهد که استان البرز با ۴۱۷،۷۱۴ هزار ریال بیشترین و استان سیستان و بلوچستان با ۱۴۶،۴۳۰ هزار ریال کمترین هزینه را در سال ۱۳۹۸ داشته‌اند.
همچنین استان البرز با ۴۶۱،۴۸۸ هزار ریال بیشترین و استان سیستان و بلوچستان با ۱۲۸،۱۰۴ هزارریال، کمترین متوسط درامد سالانه یک خانوار روستایی را در سال ۱۳۹۸ به خود اختصاص داده است.
