اخبار اقتصادی- موفق شدن در هر زمینه‌ای نیازمند آشنایی با اصطلاحات تخصصی و فوت‌و‌فن‌های آن است. بورس اوراق بهادار ایران هم از این قافله جدا نیست. وقتی فعالیتتان را در بازار بورس آغاز کنید، هر روز با مفهوم‌ها و واژگان تازه‌ای روبه‌رو خواهید شد. تسویه معاملات یکی از همین مفهوم‌های مهم است که در این مقاله به معرفی آن می‌پردازیم.
تسویه معاملات بورس یعنی چه؟
به گزارش افکارنیوز، خرید و فروش سهام در بورس تهران به واسطه کارگزاری‌ها انجام می‌گیرد. در نتیجه، هر فرد برای انجام معامله باید حساب مخصوصی در کارگزاری داشته باشد. هر معامله دو طرف مستقیم و غیر مستقیم دارد؛ طرف‌های مستقیم همان خریدار و فروشنده سهام در یک نماد خاص هستند که در ساعات معاملاتی بازار بورس اقدام به خرید یا فروش سهام می‌کنند. طرف‌های غیر مستقیم هم کارگزاری‌هایی هستند که واسطه معاملاتی بین خریداران و فروشندگان سهام یک نماد معین به شمار می‌روند. پس از انجام معامله، وجه خرید و فروش سهام مورد معامله بین کارگزاری خریدار و فروشنده جا‌به‌جا می‌شود که به این کار «تسویه معاملات» می‌گویند. در یک تعریف ساده‌تر می‌توان گفت که تسویه معاملات به معنی جا‌به‌جایی پول و اوراق بهادار بین خریدار و فروشنده در یک سیستم معاملاتی است.
بنابراین ساز و کار تسویه معاملات را می‌توان بدین صورت تشریح کرد؛ پس از انجام معامله بین خریدار و فروشنده، وجه خریدار از کارگزار خریدار وارد سیستم مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه شده و پس از آن وارد حساب کارگزار فروشنده می‌شود. شخص فروشنده می‌تواند وجه حاصل از فروش سهامش را حداقل بعد از یک روز کاری پس از انجام معامله از کارگزاری خود درخواست کرده و پس از حداقل دو روز کاری از حساب خود برداشت کند. روند تسویه معاملات، دو روز کاری به طول می‌انجامد. به همین علت است که برداشت وجه توسط فروشنده به دو روز زمان نیاز دارد.
چگونگی تسویه معاملات
تسویه در اتاق پایاپای، فارغ از اینکه چه نوع قراردادی باشد(نقدی- سلف – نسیه) طبق دستورالعمل فقط به دو صورت نقدی و اعتباری امکانپذیر است. در تسویه نقدی ، خریدار باید ظرف مهلت مقرر (حداکثر سه روز کاری)، وجه قرارداد را با احتساب کارمزد دو طرف به‌حساب تسویه واریز نماید ولی در تسویه اعتباری، خریدار باید سند تسویه اعتباری طبق فرمت شرکت تهیه کند و به همراه سایر مدارک و مستندات به اتاق پایاپای ارائه دهد. گفتنی است این سند اعتباری باید به تأیید دو طرف معامله برسد. در این سند، فروشنده باید کتبی اعلام کند که وجه معامله را دریافت کرده است. مهلت تسویه، سه روز کاری بعد از انجام معامله است که زمان بندی انجام امور تسویه طی این مدت بر اساس مصوبه هیئت‌مدیره بورس کالای ایران تعیین می‌گردد. در حال حاضر به‌موجب این مصوبه، آخرین ساعت واریز وجه برای قراردادها، ساعت ۱۳ روز سوم است. درعین‌حال کلیه فیش‌های واریزی و مدارک قراردادها، قبل از ساعت ۱۵ هرروز می‌بایست از طریق سامانه جهت تسویه توسط کارگزاری ذی‌ربط به اتاق پایاپای ارسال گردد. حساب بانکی که جهت تسویه طبق ضوابط توسط اتاق پایاپای مورداستفاده قرار می‌گیرد، حساب عملیاتی نامیده می‌شود.
