بنابر مطالعات و بررسی‌های انجام شده، دریاچه خزر با برخورداری از مساحت بالغ بر ۴۰ درصد از مجموع دریاچه‌های جهان به عنوان یکی از عظیم‌ترین و بزرگ‌ترین دریاچه‌های جهان شناخته شده است.
اخبار اقتصادی-حوزه‌ای آبی با انبوه و مجموعه‌ای از ذخایر متنوع و غنی که در صورت برنامه ریزی مدون و اصولی به تنهایی قادر است اقتصاد هر کشوری را در سخت‌ترین شرایط ممکن نیز متحول سازد و در نقطه مقابل غفلت و بی برنامگی نیز به مثابه فرصت سوزی خواهد بود که این کانون انرژیک در جهان را منزوی و محجور خواهد ساخت.
بنابر گزارشات منعکس شده از سوی سازمان انرژی جهانی، دریاچه خزر بعد از خلیج فارس و دریای سیبری به عنوان سومین منبع انرژی جهان مد نظر قرار دارد تا جایی که میزان ذخایر موجود در آن، از حیث نفت و گاز به ترتیب ۱۰۰ میلیارد بشکه نفت و ۱۲ تریلیون متر مکعب گاز برآوُرد می‌شود.
البته طرح این موضوع به منای سهیم بودن ایران در تمامی منابع موجود در این دریاچه عظیم نیست و به هر ترتیب کشور‌های متعددی نیز از این موهبت الهی بهره‌مند هستند که ایران نیز بخشی از این سهم را به خود اختصاص داده است.
وقتی تلاش متخصصان جوان کشور به استخراج و اکتشاف نفت منتهی می‌شود
یکی از دستاورد‌های برجسته نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را می‌باید در عزم و اراده و توجه ویژه به رشد و توسعه علمی جستجو کرد، به واقع علی رغم وجود برخی کاستی‌ها و نارسایی‌ها نمی‌توان این واقعیت را نادیده انگاشت که در بسیاری از علوم و حوزه ها، ما به توفیقات ارزنده بسیاری نائل شده ایم.
توجه به منابع هیدروکربوری یکی از مصادیق این دستاورد‌های علمی و تلاش و اراده‌ای است که در سایه الطاف الهی و توجه و تلاش جوانان نخبه و دستگاه‌های ذی ربط حاصل شده، منابعی که تا پیش از انقلاب، نام و نشان چندانی از آن وجود نداشت و اصل و اساس ذهنیت موجود در آن دوران بر این موضوع استوار بود که در خزر غربی و خزر شرقی، کانون اصلی منابع هیدرو کربوری قرار گرفته، اما تلاش کارشناسان ما در چهار دهه اخیر این واقعیت را محرز ساخت که در حوزه جنوبی خزر نیز منابع بسیاری از نفت و گاز وجود دارد.
اهمیت این موضوع زمانی فزاینده‌تر و بیشتر می‌شود که اساسا وقتی مطالعات و تحقیقات کارشناسان کلید خورد هیچگونه سابقه تحقیقاتی، حفاری عمیق، ساخت سازه‌های عظیم دریایی و فناوری‌های پیچیده حفاری در آب‌های عمیق وجود نداشت، اما امروزه به نقطه‌ای نائل شده ایم که با اتکا و باور به جوانان این مرز و بوم، به دستاورد‌های ارزنده قابل توجهی در این حوزه دست یافته ایم و به واقع با ابتکار و نوآوری، شرایطی بر این دریاچه عظیم حاکم شده که تمامی کشور‌ها از مواهب این ظرفیت بالقوه دریایی بهره‌مند هستند.
مطلع و سرآغاز این تحقیقات از سال ۱۳۷۷ کلید خورد و پیرو مطالعات زمین شناسیِ کارشناسانِ نفتی و ژئوفیزیک به وجود انبوه منابع هیدورکربوری پی بُرده شد و تا سال ۱۳۸۸، به موفقیت بزرگ عملیات اجرای ساخت سکوی نیمه شناور ایران موسوم به امیرکبیر با وزنی بالغ بر ۱۵۰۰۰ تن با توانایی حفاری ۶ هزار متر در زیر بستر دریا دست یافتیم و امروز این تکنولوژی و دستاورد عظیم بومی و ایرانی در خطه جنوبی دریاچه خزر عرض اندام می‌کند.
شناسایی ۴۸ میلیارد بشکه نفت و گاز نمود و مصداقی از تراز و سطح موفقیت کارشناسان ایرانی این مرز و بوم است که نمی‌توان به سادگی از آن عبور کرد.
به واقع با بهره برداری از سازه عظیم مذکور، تابوی حفاری در میدان سردار جنگل شکسته شد و در شرایطی که موضوع تعمیرات، نگهداری، حفظ و ارائه خدمات این سازه عظیم بر روی آب‌های خزر را در نظر می‌گیریم بیش از پیش به عمق اقدامات انجام شده و اهمیت برجسته آن پِی خواهیم بُرد.
آنچنان که مطالعات موجود نشان می‌دهد در ابتدای امر وابستگی بسیاری به ارائه خدمات و دریافت تعمیرات راهبردی از سوی خارجی‌ها وجود داشت، اما در این حوزه نیز با کار و کوشش شبانه روزی و سعی وافر و حداکثری، مباحث مرتبط با عرصه تعمیرات و نگهداشت این سازه از وابستگی بیش از ۸۰ درصدی به وابستگی کمتر از ۲۰ درصدی رسیده است که در صورت استمرار تلاش و کوشش‌های جهادی در این عرصه (همچون گذشته) کاهش مستمر و مجدد و تنزل وابستگی به کمتر از ۲۰ درصد نیز دور از انتظار نخواهد بود.
وقتی آب‌های عمیق خزر به مانور علمی، تخصصی، کارشناسی جوانان ایرانی و کارشناسان شرکت نفت مبدل می‌شود
احداث حوضچه‌های آرامش در سواحل شهر نکا و بهشهر با مساحتی عظیم و پهناور، راه اندازی پایگاه‌ها و مراکز عظیم تعمیرات و نگهداری کشتی ها، مخازن ذخیره سازی و انتقال خطوط لوله نفت و گاز از نمونه اقدامات عملیاتی شده به شمار می‌رود که یقینا انجام این امور به توسعه و پیشرفت هر چه بیشتر در سطح و عمق دریا منتهی می‌شود.
ساخت سه شناور چند منظوره پشتیبانی از سکو تحت عناوین کاسپین ۱، کاسپین ۲ و کاسپین ۳، عملیاتی سازیِ قریب به ۵ هزار متر حفاری در آب‌های عمیق خزر از دیگر دستاورد‌ها و اقدامات ارزشمند شرکت نفت خزر به شمار می‌رود.
وقتی رشد، توسعه علمی و تکنولوژیک بستر ساز نفوذ همکاری با ایران از سوی کشور‌های حاشیه دریاچه خزر می‌شود
بدون تردید وقتی کشوری در قالب مشارکت‌های منطقه ای، فرامرزی و فرامنطقه‌ای قرار می‌گیرد که از حیث توانمندی‌ها و رشد و دستیابی به تکنولوژی روز در سطح قابل قبولی قرار گرفته باشد امری که در خصوص ایران اسلامی مصداق پیدا کرده است.
به واقع در سایه تلاش‌های چندین ساله متخصصان بومی و داخلی ایرانی، امروزه به جایگاهی نائل شده ایم که کشور‌های حوزه دریاچه خزر برای یاری گرفتن از توانمندی‌های ایران، به سوی ما دست نیاز دراز می‌کنند.
افزایش همکاری‌های منطقه‌ای در حوزه‌های ایمنی، زیست محیطی و مشارکت‌های نفتی، امضاء و انعقاد قرارداد‌ها و تفاهمنامه‌های متعدد و گوناگونِ شرکت هایِ بین المللی با شرکت‌های داخلی، برگزاری مانور‌های مشارکتی با حضور ایران برای مقابله احتمالی با آلایندگی‌های نفتی، امضای سند‌های همکاری متعدد همچون سند همکاری میان ایران و آذربایجان با هدف بهره برداری مشترک از ظرفیت‌های خزر یا امضای تفاهمنامه همکاری با نروژ با هدف توسعه میدان سردار جنگل از نمونه‌های این همکاری‌های مشارکتی محسوب می‌شود.
ورود کارشناسان نخبه و بومی ایرانی برای نخستین بار در منطقه خاورمیانه در زمینه باشگاه فعالیت‌های نفت و گاز در آب‌های عمیق جهان
میزان توفیقات دانشمندان و کارشناسان ایرانی در حوزه نفت و گاز به میزانی عظیم و برجسته است که امروزه نیرو‌های نخبه ایران اسلامی را در زمره نخستین کشوری قرارداده که در منطقه خاورمیانه وارد فعالیت‌های نفتی و گازی در آب‌های عمیق جهان شده است.
البته طرح این موضوع به معنای عدم اقدامات اینچنینی و فقدان و خلاء آن در کشور‌های نفت خیز منطقه خاورمیانه نیست، اما وقتی به عمق وابستگی کشور‌های مذکور، همچون بسیاری از کشور‌های حوزه خلیج فارس پِی می‌بریم اهمیت تلاش، کوشش و صرف فعل خواستن جوانان ایرانی محرز و هویدا می‌شود.
این الگو می‌تواند تسهیل کننده و تسریع کننده مسیر و روند پیشرفت ایران اسلامی در تمامی حوزه‌ها محسوب شود.
از یکسو شاهد افزایش بهره وری و بهره برداری از ظرفیت‌های غنی و زیرزمینی کشورمان هستیم و از دیگر سو با رشد و توسعه علمی، سطح وابستگی به کشور‌های صاحب فناوری در زمینه‌های اشاره شده کاهش محسوسی (به نسبت پیش از انقلاب) یافته است.
قطعا فاصله گرفتن از خام فروشی، ضرورت دیگری است که برای شکوفایی و پیشرفت اقتصادی کشورمان امری حیاتی و اجتناب ناپذیر محسوب می‌شود.
با توجه به پیش نیاز این امر خطیر که همان استخراج اصولی و قاعده‌مند و به دور از وابستگی است هرگونه توفیق در این عرصه، چرخ شتابان پیشرفت کشور را تندتر می‌سازد، منوط بر اینکه با عزمی ملی و جهادی از عادت غلط خام فروشی فاصله بیشتری بگیریم و با اقتصاد دانش بنیان ارزش افزوده حداکثری را در دستور کار تمامی فعالیت‌های تولیدی و استخراجی قرار دهیم.
