فاصله صادرات و واردات بیشتر از ماه گذشته آن (مرداد ۹۸) است. حجم تجارت خارجی ایران در نیمه نخست سال، ۴۲میلیارد و ۱۶۹ میلیون دلار است که از این میزان، ۲۱ میلیارد و ۲۲۱ میلیون دلار سهم واردات و ۲۰ میلیارد و ۹۴۸ میلیون دلار سهم صادرات است. از این رو، تراز تجاری نیز منفی ۲۷۳ میلیون دلار و به نفع واردات است. ارزیابی آمار صادرات نیمه نخست امسال نشان می‌دهد تنها یک سوم رقم هدفگذاری شده صادراتی سال ۹۸ محقق شده است. اگرچه براساس اعلام رسمی متولیان تجارت، باید تا انتهای امسال به صادرات ۶۱ میلیارد دلاری دست یابیم، اما طی ۶ ماه نخست امسال تنها توانسته‌ایم یک سوم از ارزش تعیین شده را صادر کنیم. البته آنچه به‌عنوان هدفگذاری صادراتی اعلام شده، خوش بینانه است و در شرایط کنونی با توجه به محدودیت در روابط بانکی و روابط بین‌المللی، رسیدن به رقم اعلام شده بعید به نظر می‌رسد.
جزئیات صادرات نیمه اول
اخبار اقتصادی-در نیمه اول سال ۹۸ صادرکنندگان توانسته‌اند ۷۰ میلیون و ۹ هزار تن کالا به ارزش ۲۰ میلیارد و ۹۴۸ میلیون دلار صادر کنند که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزنی رشد ۵/ ۲۲ درصدی داشته، ولی از نظر ارزشی با افت ۵/ ۱۰ درصدی روبه رو بوده است. بر این اساس، وزن صادرات در شهریور سال ۹۷ معادل ۵۷ میلیون و ۱۵۲ هزار تن و ارزش صادرات ۲۳ میلیارد و ۴۱۹ میلیون دلار بوده است. بیشترین صادرات در نیمه نخست امسال به چین صورت گرفته تا این کشور، همچنان صدر نشینی خود را حفظ کند. البته در بازه کوتاه زمانی، عراقی‌ها به جای چین نخستین مقصد صادراتی بودند؛ اما چین مجددا توانست در صدر جدول مقاصد صادراتی جاخوش کند. در نیمه نخست امسال ۵ میلیارد و ۱۰۶ میلیون دلار کالا به چین صادر شده که سهم ارزشی بیش از ۲۴ درصد از کل ارزش صادرات کشور را دارد. دومین کشور که بیشترین صادرات ایران را به خود اختصاص داده، عراق است. کشوری در همسایگی ایران که دارای ظرفیت‌های بالای صادراتی است و بازار مهمی برای کالاهای ایرانی محسوب می‌شود. اگرچه در چند روز اخیر موجی از اعتراضات در این کشور به راه افتاده و تجار حاضر در عراق را نگران کرده است، اما حمید حسینی دبیر کل اتاق مشترک ایران و عراق در نوشته‌ای به بررسی تهدیدها و فرصت‌های این اعتراضات از منظر اقتصادی و تجاری پرداخته و چنین آورده است: «در ماه‌های اخیر دولت عراق حرکت جدی جهت استقرار قانون در عراق و برخورد با تخلفات را شروع و کنترل بیشتری بر رفتار مردم اعمال کرده است که برای عراقی‌ها که در ۱۵ سال گذشته آزادی مطلق داشته‌اند، خوشایند نیست. در این وضعیت احتمالا به اموال ایرانیان و نمادهای ایران آسیب خواهد رسید، موقعیت احزاب مخالف ایران تقویت خواهد شد و صادرات کالای ایران به عراق کاهش خواهد یافت، ولی می‌تواند در مواردی نیز به نفع ما باشد.» برخی از موارد مورد نظر حسینی عبارتند از: مقابله جدی دولت عراق با فساد و بوروکراسی، شناسایی و تصفیه عوامل فاسد و آشوبگران، خروج خارجی‌ها از بازار عراق به دلیل ناامنی و اغتشاشات و عدم تمایل آنها به حضور در این بازار و حذف محدودیت‌های تعرفه‌ای و گمرکی ازسوی دولت عراق و افزایش صادرات اقلام غذایی ایران. آخرین آمار منتشر شده از سوی گمرک ایران درخصوص صادرات به عراق در نیمه اول امسال حکایت از صدور ۴میلیارد و ۶۶۳ میلیون دلار کالا به این کشور دارد و سهم ارزشی بیش از ۲۲ درصد از کل صادرات متعلق به عراق است. با توجه به سهم ارزشی عراق از صادرات ایران، کارشناسان معتقدند هرگونه اختلالی در صدور کالا به این کشور همجوار، کل صادرات ایران را تحت تاثیر قرار خواهد داد. سومین مقصد مهم کالاهای ایرانی، ترکیه است. این کشور چندماه است که در لیست عمده مقاصد صادراتی به جای امارات نشسته است. ارزش صادرات به ترکیه ۲ میلیارد و ۵۵۲ میلیون دلار بوده و سهم ارزشی بیش از ۱۲ درصد از کل صادرات به این کشور تعلق دارد. صادرات به امارات با ارزش ۲ میلیارد و ۳۵۶ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۱۱ درصد از کل صادرات در چهارمین پله صادراتی قرار گرفته و صادرات به افغانستان با ارزش یک میلیارد و ۷۶ میلیون دلار و سهم ارزشی بیش از ۵ درصد از کل صادرات پنجمین مقصد مهم صادراتی ایران محسوب می‌شود.
جزئیات واردات نیمه اول
واردکنندگان در نیمه اول امسال ۱۶ میلیون و ۵۶۷ هزار تن کالا به ارزش ۲۱ میلیارد و ۲۲۱ میلیون دلار از بازارهای دنیا به ایران وارد کرده‌اند. سال گذشته وزن کالاهای وارد شده ۱۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تن بوده و ارزش آنها ۲۲ میلیارد و ۴۵۹ میلیون دلار ثبت شده است. از این رو، وزن واردات رشد کمتر از نیم درصدی داشته اما ارزش آن با افت حدود ۵/ ۵ درصدی مواجه شده است. در نیمه اول سال ۹۸ واردات از چین با اختصاص رقمی بالغ بر ۵ میلیارد و ۳۰۴ میلیون دلار و سهمی در حدود ۲۵درصد از کل ارزش واردات در صدر قرار گرفته است. چینی‌ها سال هاست که اصلی ترین شریک تجاری ایران چه در صادرات و چه در واردات محسوب می‌شوند. البته مبادلات تجاری ایران با چین دچار افت شده است، اما همچنان شریک اصلی تجاری ایران هستند. همچنین اماراتی‌ها توانسته‌اند در نیمه اول امسال ۳ میلیارد و ۷۸۰ میلیون دلار کالا به ایرانی‌ها بفروشند و سهم شان را از کل ارزش واردات به حدود ۱۸ درصد برسانند. واردات از ترکیه در ۶ ماه منتهی به شهریور ارزشی معادل ۲ میلیارد و ۶۱۸ میلیون دلار داشته و سهم ارزشی این کشور همجوار از کل ارزش واردات بیش از ۱۲ درصد است. هند چهارمین کشور عمده طرف معامله ایران محسوب می‌شود که ارزش واردات از این کشور ۲ میلیارد و ۱۲۷ میلیون دلار و سهم ارزشی آن بیش از ۱۰ درصد از کل ارزش واردات است. آلمان تنها کشور اروپایی است که در بین ۵ کشور عمده طرف معامله واردات ایران قرار دارد. ارزش واردات از این کشور یک میلیارد و ۱۳ میلیون دلار بوده و سهم آن نزدیک به ۵ درصد از کل ارزش واردات در نیمه نخست امسال است.
تجارت در شهریورماه ۹۸
در ششمین ماه سال ۹۸ کنشگران تجاری ایران عملکردی نزدیک به عملکرد ماه گذشته داشته‌اند و حجم تجارت خارجی در شهریور اندکی بیشتر از مرداد است. اما تراز تجاری در این ماه نشان می‌دهد که فاصله واردات و صادرات نسبت به ماه گذشته افزایش یافته است. در شهریور امسال صادرکنندگان توانسته‌اند ۹ میلیون و ۲۷۲ هزار تن کالا به ارزش ۳ میلیارد و ۱۴۸ میلیون دلار به بازارهای هدف صادر کنند. واردات نیز در این ماه ارزشی معادل ۳ میلیارد و ۴۸۲ میلیون دلار و وزنی معادل ۲ میلیون و ۴۴۱ هزار تن دارد. آنچه بر اساس این آمارها به دست می‌آید نشان می‌دهد حجم تجارت خارجی در شهریور امسال ۶ میلیارد و ۶۳۰ میلیون دلار و تراز تجاری منفی ۳۳۴ میلیون دلار و به نفع واردات است. این ارقام در مقایسه با ارقام ماه گذشته (مرداد ۹۸) حاکی از افزایش اندک حجم تجارت خارجی است. در مرداد ۹۸ ارزش صادرات ۳ میلیارد و ۱۹۵ میلیون دلار بوده و واردات نیز ارزشی معادل ۳ میلیارد و ۴۲۹ میلیون دلار داشته است. از این رو، حجم تجارت خارجی در مرداد امسال ۶ میلیارد و ۶۲۴ میلیون دلار بوده و تراز تجاری آن، منفی ۲۳۴ میلیون دلار. در عین حال با نگاهی به آمارهای تجاری شهریور سال گذشته در می‌یابیم که از فروش ۱۰ میلیون و ۳۸۲ هزار تن کالای ایرانی به خارجی‌ها ۳ میلیارد و ۸۲۹ میلیون دلار به دست آمده است. همچنین واردات شهریور ۹۷ نیز وزنی معادل ۲ میلیون و ۳۵۹ هزار تن و ارزشی معادل ۳ میلیارد و ۴۱۸ میلیون دلار را ثبت کرده است. تراز تجاری در شهریور ۹۷ مثبت ۴۱۱ میلیون دلار و حجم تجارت خارجی نیز معادل ۷ میلیارد و ۲۴۷ میلیون دلار بوده است.
