بسیاری از خودرو‌های سواری و خودرو‌های سنگین به طور قطع برای یک بار هم که شده تجربه ماندن در آزادراه‌ها را به دلیل پرداخت عوارض داشته اند، تجربه ای که با رخداد ترافیک به علت پرداخت عوارض آزادراه‌ها باعث افزایش مصرف سوخت و هم چنین هدر رفتن زمان و تصادفات جاده ای می شود.
اخبار اقتصادی- بسیاری از خودرو‌ها تا پیش از اجرای طرح الکترونیکی شدن عوارض آزادراه‌ها درخواست داشتند که پرداخت کاغذی عوارض برداشته شود چرا که این امر زمینه ساز افزایش میزان ترافیک و تصادفات جاده‌ای می‌شود، همین موضوع باعث شد که برخی آزادراها یک یا دو باجه خود را الکترونیکی کنند و خودرو ها با تهیه برچسب بدون ترافیک و از مسیر اختصاصی عوارض خود را پرداخت کنند. در این موقعیت بسیاری از مسافران به این فکر افتادند که کاش ما هم امکان استفاده از این سامانه را داشتیم و می‌توانستیم از خط ویژه پرداخت الکترونیکی عوارض عبور کنیم، اما بعد از آنکه عوارض را به صورت کاغذی پرداخت می‌کردند همه چیز فراموش می‌شد.
طرح پرداخت الکترونیکی عوارض آزادراه‌ها از ۲۸ اسفند سال گذشته همزمان با آغاز سفر‌های نوروزی در چهار آزادراه تهران-ساوه، قزوین-زنجان، کرج-قزوین و تهران-قم اجرا شد و به گفته میر شفیع معاون آزادراههای شرکت ساخت این طرح تا پایان تیر امسال به ترتیب در ۱۰ و ۷ آزادراه دیگر اجرایی می‌شود و در مجموع ۲۱ آزادراه تا پایان تیر ۹۸ به پرداخت الکترونیکی عوارض مجهز می‌شوند.
وزارت راه وشهرسازی اعتقاد دارد که بهترین راه حل برای کاهش اتلاف زمان، انرژی و هزینه شیوه‌ای است که همه خودرو‌ها بتوانند عوارض آزادراهی را به صورت الکترونیکی پرداخت کنند البته این صحبت‌های وزارت راه و شهرسازی حدود یک دهه است که مطرح شده و بحث‌ها و صحبت‌های مختلفی در رابطه با اجرای این طرح صورت گرفته است.
ایده الکترونیکی شدن روش دریافت عوارض آزادراهی در ایران برای نخستین بار به صورت رسمی در خرداد سال ۹۱ با راه‌اندازی یک خط در آزادراه تهران-قم آغاز شد و در سال ۹۲ آزادراههای تهران- پردیس و اهواز -بندر امام خمینی هم یکی از خطوط دریافت عوارض خود را الکترونیکی کردند و این وضعیت تا سال ۱۳۹۴ ادامه یافت.
طرحی که از خرداد سال ۹۲ تا سال ۹۴ دنبال شده بود تنها برای الکترونیکی شدن یک یا دو خط از خطوط ایستگاه عوارضی در کنار باجه‌های دیگر بود، اما از سال ۹۶ ایده حذف کامل روش پرداخت‌های نقدی برای عوارض آزادراهی مطرح شد که در همان دوره عباس آخوندی وزیر سابق راه و شهرسازی اعلام کرد که به زودی با سرمایه گذاری بخش خصوصی طرح الکترونیکی شدن پرداخت عوارض آزادراهی اجرا می‌شود و خیلی زود از یک یا دو مسیر در هر عوارضی به نقطه‌ای خواهیم رسید که دیگر باجه‌ای برای پرداخت نقدی عوارض وجود نداشته باشد، اما متاسفانه این ایده یا طرح در دوران وزیر سابق اجرایی نشد و نهایتا در روز‌های پایانی سال ۹۷ این طرح در چند آزادراه به صورت آزمایشی اجرایی شد.
از کاغذبازی‌ها و ساز و کار بروکراتیک که بگذریم نتیجه این طرح شکل گیری کنسرسیومی از ۸ شرکت قدرتمند و با سابقه کشور است. در مهر سال ۹۷ با تصویب هیئت وزیران مجوز آغاز به کار طرح الکترونیکی شدن پرداخت عوارض آزادراهی صادر شد و در چهار آزادر راه تهران-قم، تهران -ساوه، قزوین-زنجان و کرج-قزوین اجرایی شد.
بعد از اجرایی شدن طرح الکترونیکی شدن پرداخت عوارض آزادراهی بسیاری از رانندگان و مسافران از وجود مشکلات فنی و اجرایی این طرح گله‌مند بودند به ویژه رانندگانی که آشنایی با پرداخت این نوع عوارض نداشتند نگران این موضوع بودند که بخاطر مشکلات فنی و عدم پرداخت عوارض به طور مدام جریمه شوند، اما بلافاصله کارشناسان این حوزه اعلام کردند که تمامی بخش‌های سخت افزاری و نرم افزاری سامانه چندین بار تست شده و مشکلات کوچک موجود در این زمینه به صورت کامل برطرف شده و هم اکنون این سامانه قادر به اجرا شدن در سراسر آزادراههای کشور است.
تمامی مشکلات پرداخت الکترونیکی عوارض برطرف شده است
خیرالله خادمی مدیر عامل شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل و نقل کشور در گفت و گو با خبرنگار راه و شهرسازی، اعلام کرد که در روش طرح الکترونیکی شدن پرداخت عوارض آزادراهی سامانه‌های خوانش پلاک، خوانش تگ و سایر تجهیزات و متعلقات در نقاط مختلف آزادراه‌ها نصب می‌شود و خودرویی نیاز به توقف برای پرداخت عوارض در همان زمان ندارد، زیرا که اگر راننده‌ای تگ پرداخت را داشته باشد اطلاعات خودرو به صورت خودکار تشخیص داده شده و به مرکز داده ارسال می‌شود.
وی تصریح کرد: برای تایید عبور خودرو از یک دروازه شناسایی چندین مرحله پایش داده با روش‌های نرم افزاری و انسانی انجام می‌شود و با گذشت زمان کمی از اجرای پرداخت الکترونیکی عوارض جاده‌ها این روش در حال تبدیل شدن به شیوه‌ای مرسوم برای کسانی است که رابطه خوبی با فناوری دارند، همچنین افرادی که حداقل یکی از اپلیکیشن‌های اعلام را بر روی گوشی هوشمند خود نصب کرده اند می توانند از این طریق به پرداخت الکترونیکی عوارض خود اقدام کنند.
اصلاح روش جریمه عوارض الکترونیکی آزادراه ها /اتصال تمامی آزادراه‌ها به شبکه سراسری پرداخت الکترونیکی عوارض
حسین میر شفیع معاون آزادراههای شرکت ساخت و توسعه زیربنای حمل و نقل کشور در گفت و گو با خبرنگار راه و شهرسازی، با بیان اینکه در گذشته در بسیاری از آزادراههای کشور شاهد ترافیک‌های بسیار طولانی جهت پرداخت عوارض بودیم گفت: هم اکنون با راه اندازی طرحپرداخت الکترونیکی عوارض شاهد هستیم که خودرو‌ها بدون توقف از این ایستگاه‌ها عبور می‌کنند و دستگاه‌های پلاک خوان با داشتن یک بانک اطلاعاتی کار پرداخت عوارض را انجام می‌دهند.
وی افزود: این دستگاه‌ها با شناسایی شماره موبایل مالک خودرو و همچنین شناسایی پلاک خودرو می‌توانند اقدامات مربوط به پرداخت عوارض را انجام دهند.
میر شفیع اظهار کرد: میزان اشتباه در شناسایی پلاک خودرو از سوی این دستگاه‌ها زیر یک درصد است و این به دلیل پیچیده بودن اقدامات الکترونیکی در این زمینه است که به زودی این میزان از اشکالات هم برطرف می‌شود.
معاون آزادراههای شرکت ساخت و توسعه زیربنای حمل و نقل کشور بیان کرد: خوشبختانه اطلاع رسانی از طریق سازمان صدا و سیما و فرهنگ سازی جهت استفاده از این نوع پرداخت‌ها باعث شده است که ابزار‌های الکترونیکی مربوط به پرداخت عوارض در اختیار تمامی مصرف کنندگان و رانندگان قرار گیرد.
وی گفت: از ۲۸ اسفند سال ۹۷ چهار آزادراه به سامانه پرداخت الکترونیکی عوارض متصل شده و در مرحله دوم این طرح که از ۳۱ تیر امسال اجرایی می‌شود در آزادراههای تبریز- ارومیه، تهران-پردیس، قزوین-رشت، ساوه-سلفچگان، قم-کاشان، کاشان- اصفهان، تبریز-زنجان، مشهد-باغچه، کنار گذر مشهد و آزادراه بندر عباس امکان پرداخت عوارض به صورت الکترونیکی فراهم می‌شود. در مرحله سوم هم عوارض ۷ آزادراه ساوه -همدان در دو قطعه، خرم آباد- پل زال، پل زال -اندیمشک، اهواز -بندر امام خمینی، قم -گرمسار و کنار گذر غرب اصفهان به صورت الکترونیکی اخذ خواهد شد. تا پایان تیر امسال امکان پرداخت الکترونیکی عوارض در آزادراه های فوق امکان پذیر می‌شود.
میر شفیع با اشاره به اینکه بخش دیگری از آزادراه‌ها که توسط شرکت‌های خصوصی اداره می‌شوند هنوز الکترونیکی نشده‌اند گفت: در حال رایزنی و هماهنگی برای اتصال این آزادراه‌ها به شبکه الکترونیکی هستیم که به زودی آن‌ها هم به این شبکه متصل می‌شوند، زیرا که مزیت پرداخت الکترونیکی آزادراه‌ها برای تمامی بخش‌ها بُرد بُرد است و منفعت موجود در این طرح بسیار بالاست.
معاون آزادراههای شرکت ساخت و توسعه زیربنای حمل و نقل کشور یادآوری کرد: تا پایان سال تمامی آزادراه‌ها به شبکه سراسری پرداخت الکترونیکی عوارض متصل می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه در حال اجرای طرح پرداخت عوارض به صورت پیمایش هم هستیم گفت: هم اکنون زیر ساخت‌های اجرای این طرح در آزادراه تهران- ساوه تا مسیر رباط کریم فراهم شده است. اجرای این طرح در این آزادراه به صورت پایلوت و آزمایشی است و در صورت اتمام دوران آزمایش در سایر آزادراه‌ها هم اجرایی خواهدشد.
میر شفیع گفت: در این طرح رانندگان به جای آنکه عوارض کل مسیر را پرداخت کنند تنها عوارض مسافت طی شده را پرداخت می‌کنند که همین موضوع باعث ارزان شدن عوارض‌ها می‌شود.در مرحله بعدی این طرح را در آزادراه کرج- قزوین اجرایی می‌کنیم.
وی با بیان اینکه هم اکنون میزان جریمه عدم پرداخت عوارض ۳۰ هزار تومان است از جایگزین کردن طرح جدید به جای اعمال روش جریمه عدم پرداخت الکترونیک عوارض خبرداد و گفت: این پیشنهاد مورد تایید وزیر راه و شهرسازی قرار گرفته است و به زودی اجرایی خواهد شد. در اجرای این طرح سعی کرده‌ایم جریمه تاخیر در پرداخت را جایگزین کنیم که همین موضوع باعث آسایش بیشتر رانندگان می‌شود.
معاون آزادراههای شرکت ساخت و توسعه زیربنای حمل و نقل کشور گفت: بسیاری از رانندگان و مسافران از اجرای این طرح خوشحال می‌شوند و همین موضوع باعث کاهش مبالغ جریمه‌ها هم می‌شود.
وی بیان کرد: جریمه تاخیر در پرداخت عوارض حدود دو هفته زمان دارد و رانندگان می‌توانند در این بازه زمانی عوارض خود را پرداخت کنند.
میر شفیع تصریح کرد: میزان درآمد‌های دولت از محل جرائم با اجرای این طرح کاهش می‌یابد، ما جریمه‌ها را به عنوان یک منبع درآمدی نباید در نظر بگیریم بلکه جریمه‌ها باید یک عامل بازدارنده باشد.
با توجه به آغاز اجرای طرح الکترونیکی شدن پرداخت عوارض آزادراهی در ۴ آزادراه صاحبان خوردور می‌توانند از طریق اپلیکیشن‌ها، سایت nspay.ir و بانک‌های عامل عوارض خود را در محدوده‌های آزادراه‌ها پرداخت کنند و افرادی که با چنین نرم‌افزار‌هایی آشنایی ندارند می‌توانند از طریق دستگاه‌های کارتخوان که در مجتمع‌های بین راهی در نظر گرفته شده برای پرداخت عوارض خود اقدام کنند.
مکانیزم اخذ عوارض الکترونیکی آزادراه‌ها به گونه‌ای است که با عبور هر خودرو از آزادراههای کشور پلاک ماشین ثبت می‌شود و امکان پرداخت از طریق درگاه الکترونیک و یا کیف پول الکترونیک به صورت خودکار فراهم می‌شود علاوه بر این در صورت پرداخت نشدن عوارض پیامکی به صاحب پلاک ارسال و در صورت شارژ کیف پول الکترونیکی در مهلت مقرر این رقم کسر می‌شود همچنین راننده ۴۸ ساعت فرصت دارد تا این مبلغ را با استفاده از درگاه الکرونیکی شبکه شتاب با روش و مکانیزم‌های تعریف شده پرداخت کند و در صورتی که ۷۲ ساعت از زمان عبور از جایگاه اخذ عوارض بگذرد و شخص اقدامی برای پرداخت نکند درصدی به مبلغ اصلی عوارض افزوده می‌شود.
طرح الکترونیکی شدن پرداخت عوارض نقش بسیار موثری در کاهش میزان ترافیک آزادراه‌ها و همچینین صرفه جویی در زمان و هزینه مسافران دارد و امیدواریم هر چه زودتر دولت با همکاری بخش خصوصی بتواند این طرح را در تمامی آزادراههای کشور اجرا کند.
