فاطمه مهردادیان -اقتصاد ایران که طی سال‌های گذشته متاثر از سیاست‌های تحریمی با کمبود نقدینگی روبه‌رو شده و افزایش بیکاری به ویژه در میان اقشار تحصیلکرده به عنوان یکی از چالش های اقتصادی که دولتمردان با آن دست و پنجه نرم می کنند شمرده می شود ، تغییر و حرکت از اقتصاد سنتی به سمت اقتصاد جدید یا دیجیتال را ضروری کرده است.
اخبار اقتصادی- مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نشان می دهد با دستمایه قرار دادن اقتصاد دیجیتال و راه اندازی کسب و کارهای نوین؛ مشکلات به وجود آمده در حوزه بیکاری و کمبود نقدینگی با سرعت بیشتری قابل حل خواهد بود.
اقتصاد دیجیتال که پایه آن بر فناوری‌های دیجیتال نظیر شبکه‌های رایانه ای ،نرم افزار ها و فناوری های اطلاعاتی قرار دارد، در مقابل اقتصاد سنتی و منبع محور می تواند تغییرات قابل توجهی در حوزه‌های مختلف کسب و کار ایجاد کند.
اقتصاد دیجیتال چگونه به عمر دلالان وواسطه ها خاتمه می دهد
کارشناسان معتقدند که اقتصاد دیجیتال می‌تواند با کاهش هزینه‌های مبادله ،کمرنگ کردن واسطه‌گری در حوزه های کسب و کار ارتقای شفافیت و افزایش اثربخشی و همچنین افزایش قدرت ذی نفعان به ویژه مشتریان در کسب و کارهای مختلف و محوریت یافتن فناوری‌های پیشرفته و دانشی تغییرات اساسی در قاعده ی بازی های اقتصاد سنتی ایجاد شده و روند تولید ثروت را افزایش می یابد.
و رئیس فراکسیون اقتصاد دیجیتال معتقد است:
اقتصاد دیجیتال و فناوری های آن مدتی است که وارد سیستم اقتصادی کشور شده و بزرگترین مراکز ظهور و آن را می توان در خدمات بانکی ،جابجایی و انتقال پول خرید و فروش های اینترنتی مشاهده کرد ،در واقع اقتصاد دیجیتال می‌تواند باز سازی مدل های کسب و کار سنتی را در دستور کار قرار داد و با قرار دادن فعالیت های اقتصادی بر شبکه های دیجیتالی ،سبک جدیدی از اقتصاد را در کشور مطرح کند که نمونه بارز آن استرس" استارتاپ هایی " هستند که اکنون در حوزه ارائه خدمات و کالا برای همگان شناخته شده هستند.
استارتاپها مهمترین ابزار کارآفرینی
این نماینده مجلس معتقد است :دیجیتالی شدن این نوع از فعالیت ها از ابعاد مختلفی قابل بررسی است که می تواند مهمترین آنها به کارگیری نیروی کار متخصص بدون نیاز به مکان فیزیکی عنوان کرد، به این معنا که ایجاد کسب و کار دیجیتالی نظیر استارت آپ ها می تواند بدون اختصاص سرمایه قابل توجه ،تولید بر پایه دانش و استفاده از شبکه های اینترنتی به اشتغال آفرینی جوانان متخصص منجر شود.
به گفته پوربافرانی مهمترین ابزار توسعه اقتصاد دیجیتال و استفاده کردن از آن در ابعاد مختلف نهادینه سازی و تغییر نگرش ها نسبت به دانش دیجیتال و استفاده از رایانه به شکل قانونمند و نظارت شده است که باید در دستور کار قانونگذار و دولت قرار گیرد.
تلفن همراه و شبکه مجازی مهمترین ابزار کسب و کارهای جدید
کارشناسان معتقدند رشد اینترنت و تلفن همراه به عنوان یکی از زیرساخت‌های اقتصاد دیجیتال در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به عنوان پتانسیل قابل توجهی به سوی اقتصاد دیجیتال مطرح می‌شود.
توسعه و بکارگیری ابزارهایی مثل تلفن هوشمند و افزایش کاربران اینترنت از آن جهت اهمیت دارد که می تواند یکی از مهمترین ابعاد اقتصاد دیجیتال را در اختیار مشتریان نهایی با استفاده از پلتفرم هایی که از طرف کسب و کارها در اختیارشان قرار می دهد ، رقم بزند
بر اساس بررسی‌های به عمل آمده طی سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ تعداد مشترکان تلفن همراه در روند افزایشی داشته و بیشترین اشتراک در کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه بوده است، اتصال ۲.۸ میلیارد نفری یعنی بیش از یک سوم جمعیت جهان به پلتفرم شبکه‌های اجتماعی ظرفیت ویژه ای برای توسعه اقتصاد دیجیتال و کسب و کارهای نوین فراهم می آورد که کشورهای زیادی از آن به عنوان یک پتانسیل بالقوه استفاده می کنند.
تغییر ماهیت مشاغل سنتی بعد دیگر اقتصاد دیجیتال
پلتفرم های دیجیتال و مدل های کسب و کار متنوع در بسیاری از صنایع تجاری و خدماتی کاربرد دارند این پلتفرم ها در قالب مصارف گوناگونی مثل تبلیغات اشتراک گذاری آبونمان فریمیم (اپلیکیشن رایگان )، معاملات و پرداخت و پرداخت امروز در حال استفاده اند.
بنابراین می توان گفت که جهان در حال حرکت به سمت دیجیتالی سازی و تغییر روند بازار از اقتصاد سنتی به اقتصاد دیجیتال است؛ نکته قابل توجه آن است که به هدف نهایی پلتفرم هایی مانند گوگل موجب ظهور کسب و کارهای دیجیتال جدید و همچنین دیجیتال سازی کسب و کارهای سنتی می‌شود.
اهمیت اقتصاد دیجیتال و حرکت به سمت دیجیتال سازی برای هیچ شرکتی پنهان نبوده و بسیاری از کسب و کارها بر پایه این فناوری در حال شکل گیری است.
هرچند در پیشرانه‌های اقتصاد دیجیتال می توان از رباتیک، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، رایانش ابری و تحلیل کلان داده ها و همینطور پرینترهای سه بعدی نام برد اما نکته قابل توجه آن است که باید بررسی کرد ایران به عنوان کشوری در حال توسعه چقدر می توانند از مزایای اقتصاد دیجیتال استفاده کند .
کارشناسان اقتصادی معتقدند از بین رفتن برخی از مشاغل با توسعه اقتصاد دیجیتال یکی از معایب آن به شمار می‌رود مشاغلی نظیر تولید و نشر کتابهای کاغذی در مقابل تولید کتاب های دیجیتالی از نمونه آنهاست،هر چند تغییر مدل های کسب و کار سنتی بر اساس و تبدیل آنها به شرکت به و دیجیتالی سازی کسب و کار های سنتی از ابعاد دیگر این ماجراست.
بلاکچین و ارزهای دیجیتال بستر شفافیت مالی و حذف پولشویی
ارزهای دیجیتال و پول الکترونیکی دیگر مولفه های اقتصاد دیجیتال است که بررسی ها نشان می دهد طی سال گذشته 2.5میلیارد دلار توسط ایرانی ها ارز دیجیتال سرمایه گذاری شده که نشان دهنده علاقه مندی فعالان اقتصادی به استفاده از ارز های دیجیتالی است .
گزارش‌ها نشان می‌دهد که کشورهای توسعه یافته از ارزهای دیجیتال به عنوان یک ظرفیت ویژه برای از بین بردن پول های کاغذی استفاده کرده‌اند که گفته می‌شود که کشورهایی نظیر فنلاند هلند سوئد نیز قانون استفاده از ارزهای دیجیتال را به عنوان مقدمه حذف پول کاغذی به صورت رسمی تصویب کرده و استفاده از آن را قانونی دانسته اند در این کشور ها همه چیز از جمله گاز مسکن و حتی خدمات دندانپزشکی از طریق ارزهای دیجیتال محاسبه می شود
سیستم های پرداخت دیجیتال با استفاده از کارت اعتباری پرداخت آنلاین و از طریق تلفن همراه و سیستم‌های مبتنی بر فناوری توزیع مانند "بلاک چین" اشاره می کند، در کل پرداخت های دیجیتال باعث تسریع معاملات کاهش اصطکاک و هزینه‌های معاملات و ارائه سود حاصل از بهره وری شده و انگیزه شرکت را برای حضور در تجارت تقویت می کنند.
کارشناسان معتقدند با این نوع پرداخت بانک ها و بازرگانان از مشکلات و هزینه های مالی و غیرمالی پذیرش دستی پرداخت ضبط شمارش ذخیره سازی امنیت تاخیر شفافیت ردیابی پرداخت خطر عدم پرداخت تحویل نقدی امنیت دریافت کننده و جابجایی پول به دور می مانند آنها همچنین معتقدند به پرداخت های دیجیتال به کشورهای در حال توسعه کمک می‌کند تا چالش‌های مهم را درباره مورد توجه قرار داده و بازارهای سیاه و پولشویی و همچنین رانت خواری را خاتمه می دهد .
به اعتقاد کارشناسان، پرداخت الکترونیک تا سال ۲۰۱۹ به دلیل افزایش اهمیت و استفاده از کیف پول الکترونیک و سایر پرداخت های جایگزین نظیره کیف پول همراه در مناطق توسعه یافته افزایش خواهد یافت.
کارشناسان اقتصادی تصریح می‌کنند فناوری های توزیع مانند بلاک چین به طور چشمگیری برای پرداخت های الکترونیک در آینده مورد استفاده قرار خواهد گرفت این فناوری پرداخت آنلاین ایمن را امکان پذیر کرده و استفاده هر دو طرف خریدار و فروشنده از آن ارزان تر از پلتفرم های پرداخت متقابل است.
چالش های پیاده سازی اقتصاد دیجیتال در ایران
عباس پاپی‌زاده سخنگوی فراکسیون اقتصاد دیجیتال و نماینده مجلس با اشاره به چالش‌های پیش روی اقتصاد دیجیتال در کشور می گوید :یکی از مهمترین چالش هایی که در پیش روی توسعه اقتصاد دیجیتال است، آماده نبودن زیرساخت هایی نظیر پهنای باند اینترنت، همچنین نبود سیستم فرهنگ سازی و آموزش به شهروندان از دیگر مشکلاتی است که امنیت شبکه را در ایران با چالش روبرو کرده است.
به گفته این نماینده مجلس رشد اقتصاد دیجیتالی در کشور به علت نبود ارتباط منسجم با اقتصاد جهانی از دیگر مشکلاتی است که فرصت های استفاده از بستر دیجیتال را برای ایران محدود کرده است.
نماینده دزفول در مجلس شورای اسلامی معتقد است از مهمترین چالش‌های اقتصاد دیجیتال نبود قوانین حقوقی مناسب این نوع تجارت است به طوری که ضرورت دارد قوانینی که تجارت الکترونیک را به رسمیت شناخته و بستر فرهنگی لازم را برای تشویق افراد به سرمایه گذاری در این حوزه را فراهم کرده و بازگشت سرمایه آنها را تضمین کند در دستور کار قرار گیرد.
بررسی های مرکز پژوهش ها نشان می دهد که توسعه اینترنت توانسته تاثیر شگرفی بر زندگی شهروندان به جا بگذارد، همچنان که مردم برای کنترل روشنایی آباژورها، تهویه مطبوع ،صوتی و تصویری سیستم های امنیتی و لوازم خانگی توانسته‌اند از اینترنت برای مصارف و تجهیزات استفاده کنند که از آن تعبیر به خانه هوشمند شده است ،همچنین کارایی منابع مصرف انرژی راحتی و آسودگی برای افراد جوان پیر و معلول و تاثیر آن بر کسب و کار و کاهش هزینه های مراقبت های پزشکی در بیمارستانها و نظارت بر فرآیند مصرف مواد مخدر ، ماشین های خودران از دیگر مزایای مثبت فناوری است که در بستر فناوری و اقتصاد دیجیتال روی داده است.
باید پذیرفت همانگونه که اقتصاد دیجیتال و تحولات فناوران حوزه‌های مختلف کسب و کار نظیر حمل و نقل خرده‌فروشی و سلامت را مورد تغییر اساسی قرار می دهد، باید موازی با آن فعالان سنتی کسب و کار برای مواجه و تطبیق با این تغییرات آماده شوند.
سیاستگذاران و نهادهای فعال در توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز چه زیرساخت‌های سخت و نرم و چه چه قوانین مورد نیاز آن باید مورد بررسی قرار گیرد.
تجربه فعالیت کسب و کارهای جدید و ورود بازیگران جدید به فناوری در کشور نیز نشان داده است که استفاده از فرصت اقتصاد دیجیتال بدون اندیشیدن تمهیدات لازم و مناسب ساختن محیط برگیرنده کسب و کارها مشکلات جدی برای فعالان این کسب و کارهای ایجاد خواهد کرد.
