برابر قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی به آن دسته از فعالیت‌هایی که توسط عضو یا اعضا خانواده در فضای مسکونی در قالب یک طرح کسب و کار بدون ایجاد اخلال در آرامش واحدهای مسکونی همجوار شکل می‌گیرد و منجر به تولید و عرضه کالا به بازار می‌شود، مشاغل خانگی گفته می‌شود.
قابلیت انجام این نوع کسب و کار در منزل سبب ایجاد مزایای بسیاری برای شاغلین آنها شده که از آن جمله می‌توان به ایجاد توازن بین مسئولیت خانوادگی زنان و اشتغال آنها، حذف هزینه‌های مربوط به رهن و اجاره کارگاه یا مغازه، کاهش هزینه‌های ایاب و ذهاب و استفاده از سایر اعضای خانواده به عنوان نیروی کار اشاره کرد.
با نگاهی گذرا به اقتصاد کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه می‌توان به اهمیت کسب‌وکارهای بومی و خانگی بازار محور پی برد به نحوی که هم اکنون چین، ایتالیا، استرالیا و انگلستان از جمله کشورهای موفق در زمینه توسعه کسب و کار خانگی و کارآفرینی خانوادگی به شمار می‌روند.
بر اساس گزارش دفتر آمار اتحادیه اروپا، هلند با ۱۳.۷ درصد دارای بیشترین شاغلان خانگی بوده است و در تمامی کشورهای عضو منطقه یورو و اتحادیه اروپا، شمار کسانی که دارای مشاغل خانگی هستند از شمار افرادی که از خانه برای دیگران کار می‌کنند، بیشتر است. تا سال ۲۰۱۷، شمار زنانی که در خانه کار می‌کرده‌اند از مردان بیشتر بوده و تنها در دانمارک و هلند شمار کارکنان مرد در حوزه مشاغل خانگی بیشتر از شمار کارکنان زن است. در بین گروه‌های سنی مختلف نیز، بیشتر شاغلان در بخش کسب‌وکارهای خانگی در گروه سنی ۲۵ تا ۴۹ سال بوده‌اند.
در میان کشورهای عضو منطقه یورو و اتحادیه اروپا، هلند با ۱۳.۷ درصد دارای بیشترین تعداد شاغلان خانگی است و بیشتر شاغلان کسب و کارهای خانگی در گروه سنی ۲۵ تا ۴۹ سال قرار دارند.
بسیاری از کارشناسان، گسترش اشتغال پایدار با ایجاد مشاغل خانگی را یکی از راه‌های رونق اقتصادی می‌دانند و مشاغل خرد و خانگی را بستر مناسبی برای اشتغالزایی اعضای خانواده به شمار می‌آورند.
انجام کسب و کارهای خرد و کوچک خانگی با کمترین هزینه و مواد اولیه در کنار خانواده ضمن ایجاد اشتغال پایدار و درآمدزایی برای خانواده در رشد و پویایی اقتصاد و فعالیت‌های اجتماعی مؤثر است.
اهمیت گسترش مشاغل خانگی تا به آنجا است که یک کارشناس کارآفرینی به جوانان و کارجویانی که علاقمند به آغاز یک کسب و کار هستند ولی قدرت ریسک ندارند، توصیه می‌کند که از کسب و کارهای خرد و خانگی شروع کنند تا به مرحله خودباوری و اعتماد به نفس برسند.
مسلم خانی مهمترین عامل راه‌اندازی یک کسب و کار را داشتن ایده دانسته و می‌گوید: ایده نقطه آغاز کارآفرینی است و کارآفرینان موفق از میان صدها ایده یکی را پرورش داده و آن را به موفقیت رسانده‌اند.
این مدرس کسب و کار درباره متقاضیان کسب و کاری که سرمایه ۱۰۰ میلیون تومانی دارند و در فکر شروع یک کسب و کار تازه هستند، می‌گوید: هم اکنون خیلی از کسب و کارهای خرد و خانگی را صاحبان کسب و کارها با پنج میلیون تومان و سه میلیون تومان راه‌اندازی می‌کنند. امروز ۴۲۸ رشته شغل وجود دارد که می‌توان در منزل راه اندازی کرد و ادیتوری، تدریس خصوصی، برنامه نویسی، نویسندگی، بازاریابی، آشپزی و قالیبافی از جمله این شغل‌ها است.
برابر اعلام ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، تاکنون ۱۵۱ هزار شغل در زمینه کسب و کارهای خانگی ایجاد شده و طی شش ماهه سال ۱۳۹۷ نیز ۶۲۹ مورد بازارچه و نمایشگاه در نقاط و استان‌های مختلف در این زمینه راه‌اندازی و فعال شده است.
همچنین ۶۲ درصد زنان سرپرست خانوار و ۳۸ درصد افراد غیر سرپرست خانوار در حوزه مشاغل خانگی فعالیت دارند و طی سال‌های ۱۳۹۵ تا بهمن ۱۳۹۷ بیش از ۵۴۰ هزار نفر در سامانه مشاغل خانگی ثبت‌نام کردند که از این تعداد، ۲۱۳ هزار نفر موفق به دریافت مجوز شده‌اند.
مهناز امامدادی رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی و حمایت مشاغل خانگی در گفت‌وگو با ایسنا، می‌گوید: مشاغل خانگی با توجه به هزینه و سرمایه گذاری کمتر نسبت به سایر مشاغل و فعالیت در محیط خانه بیشتر مورد توجه بانوان قرار می‌گیرد و تولید کالا با ذوق و استعداد بانوان و فروش بدون واسطه آن با ایجاد انگیزه بالایی همراه است که پس از مدتی به افزایش نشاط اجتماعی و شادابی بانوان منجر می‌شود.
او می‌گوید: در سال‌های ۹۵ تا ۹۷ شاهد رشد فعالیت شبکه‌ای و پشتیبانی در زمینه مشاغل خانگی بوده‌ایم که این رشد در سال ۹۷ نسبت به سال قبل از آن ۳۲ درصد بوده است.
الگوی نوین توسعه مشاغل خانگی در جهت ایجاد اشتغال پایدار و در راستای بهبود معیشت و کمک به اقتصاد خانوار به ویژه زنان سرپرست خانوار شکل گرفته است.
رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی مشاغل خانگی با اشاره به اجرای آزمایشی طرح الگوی نوین مشاغل خانگی در ۹ استان کشور، می‌گوید: از سال گذشته تا کنون ۹۵۰۰ نفر از متقاضیان این نوع مشاغل به بازارهای فروش و بنگاه‌های بالادستی متصل شدند. متقاضیان مشاغل خانگی و بسیاری از کسب و کارها به تنهایی در مراحل اولیه حضور خود نمی‌توانند حضور موفقی در بازار داشته باشند و برای افزایش میزان موفقیت، کمک به بالا رفتن درآمد و پایداری بهتر کسب و کار نیاز است این افراد، به بنگاه‌های بالادستی متصل شوند به همین جهت اتصال بنگاه‌های کوچک و مشاغل خانگی به بنگاه‌های بالادستی مورد تاکید قرار دارد که تاکنون به خوبی اجرایی شده است.
به گفته امامدادی، الگوی نوین توسعه مشاغل خانگی در جهت ایجاد اشتغال پایدار و در راستای بهبود معیشت و کمک به اقتصاد خانوار به ویژه زنان سرپرست خانوار شکل گرفته است.
رئیس دبیرخانه ستاد ساماندهی مشاغل خانگی تاکید دارد که متقاضیان راه اندازی کسب و کارهای خانگی، ابتدا باید درخواست خود را در سامانه مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به نشانیhttps://mashaghelkhanegi.mcls.gov.ir ثبت کنند و قبل از آن فهرست مشاغل خانگی و جزئیات شرایط و رشته‌های مورد نظر را مطالعه و متناسب با میزان مهارت و طرح اشتغال خود در سامانه ثبت نام کنند.
به گزارش ایسنا، الگوی نوین مشاغل خانگی به طور آزمایشی در ۹ استان ایلام، آذربایجان غربی، لرستان، چهار محال و بختیاری، خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی، کردستان و کرمانشاه به اجرا در آمده و اخیراً سیستان و بلوچستان نیز به این طرح افزوده شده است. مشاغل خرد و خانگی بهترین کسب و کار برای کسانی است که ریسک پذیری کمتری برای ورود به بازار کار دارند. به اعتقاد کارشناسان با توجه به آنکه این نوع کسب‌وکارها از امکانات منزل بهره می‌گیرند و عمدتاً برای راه اندازی نیازی به مجوز ندارند، در دوران رکود اقتصادی از دوام و پایداری بیشتری برخوردارند و شانس موفقیت این نوع کسب و کارها بسیار بالا است.
