در نگاهی کوتاه شاید بتوان گفت "کاهش ارزش پول ملی" پیامد ناخوشایند افزایش قیمت ارز و تورم بالای ۲۳ درصدی است که در سال گذشته گریبان اقتصاد کشور را گرفت. با این حال نمی‌توان همه تقصیرها را به گردن مسائل خارجی و تحریم‌ها انداخت.
واقعیت این است که اقتصاد ایران برای سال‌ها به آسیب‌های زیادی دچار بوده است که هیچ‌وقت به صورت اساسی مورد توجه قرار نگرفته است. غفلتی که نتیجه‌اش حالا حجم نقدینگی بیش از ۱۷۰۰ هزار میلیارد تومانی است که خود به عاملی برای بروز تورم و کاهش ارزش پول ملی تبدیل شده است.
کاهش ارزش پول تقصیر نفت است!
درباره علل مختلف کاهش ارزش پول ملی در سال ۱۳۹۷، فرشید سیم‌بر - عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی- در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه کاهش ارزش پول ملی در ماه‌های گذشته تا اندازه زیادی به علت سیاست‌های غلط اقتصادی دولت بود، اظهار کرد: وابستگی به نفت سیاست غلطی است که برای مدت‌ها ادامه پیدا کرده است؛ به همین خاطر است که درآمدهای ارزی کشور تنوعی ندارد و صرفاً به نفت وابسته است و این باعث می‌شود تا زمانی که بنا به هر دلیلی قیمت نفت یا صادرات آن کاهش پیدا کند، پول ملی هم تحت تأثیر قرار بگیرد.
این اقتصاددان در ادامه کاهش درآمدهای نفتی را عاملی برای افزایش نرخ ارز توصیف کرد و گفت: زمانی که دریافت ارز به واسطه فروش نفت کاهش پیدا می‌کند طبیعی است که قیمت آن هم افزایش پیدا می‌کند. این چرخه در ادامه باعث افزایش تورم در اقتصاد کشور می‌شود که همین مساله باعث کاهش ارزش پول ملی شده است.
او همچنین افزایش تورم در اقتصاد کشور در ماه‌های گذشته را پیامد کسری بودجه‌های پیاپی ارزیابی کرد و علت آن را هم بار عظیم هزینه‌های اضافه بر روی بودجه‌های سالانه توصیف کرد.
دلال‌بازی‌ها تورم را افزایش داد
سیم‌بر به مسائل استراتژیک بین‌المللی هم برای توضیح کاهش ارزش پول ملی در اقتصاد ایران اشاره کرد و در اینباره گفت: اختلافات کشورهای غربی با سیاست‌های ایران باعث شده است آنها به لحاظ ساختاری نیز بر اقتصاد ایران فشار بیاورند. آنها سعی دارند با تحریم‌های خود ایران را از حرکت به سمت توسعه صنعتی بازدارند تا کشور ما فقط به صادرات نفت برای تهیه ارز وابسته باشد.
این اقتصاددان در پایان مسائل مربوط به واسطه‌گری و دلال‌بازی‌های رایج در اقتصاد ایران را نیز عاملی برای افزایش تورم در حوزه‌های مربوط به اقلام خوراکی و در نتیجه کاهش ارزش پول ملی توصیف کرد.
کاهش ارزش پول (Devaluation) یا کاهش ارزش پول ملی، در سیاست پولی مدرن، به معنای کاهش ارزش واحد پول یک کشور، نسبت به قیمت طلا یا سایر پول‌های خارجی است.
این اتفاق می‌تواند باعث افزایش میزان صادرات و دشواری واردات کالا شود؛ همانند سیاستی که چین در پی گرفته است. با این حال در ایران این کاهش ارزش پول ملی به دلیل ضعف بنیادهای صنعتی مولد نتیجه‌ای جز قاچاق مایحتاج خوراکی مردم به خارج از کشور در پی ندارد.
