کاشت سبزه برای سفره هفت سین یکی از آداب قدیمی نوروز به شمار می‌آید که این سنت هر ساله موجب از بین رفتن چندین تن گندم از چرخ طبیعت و روانه شدن آن به پارک‌ها و جوی‌های آب می‌شود که می‌توان به جای گندم از روش‌های جایگزین برای تهیه سبزه استفاده کرد.
در این میان اغلب خانواده‌ها سعی می‌کنند که سبزه سفره هفت سین را خودشان سبز کنند و در این بین بازاری برای فروش سبزه در بیرون از منزل نیز ایجاد کنند و سود خوبی از این کار به جیب می‌زنند.
اما این سبزه شاداب اتفاق تلخی را برای استراتژیک‌ترین محصول کشاورزی رقم می‌زند، چرا که اگر هر یک از ۲۴ میلیون و ۱۸۵ هزار و ۱۳۳ خانوار ایرانی حدود ۳۰۰ گرم گندم برای سبزه سفره هفت‌سین خریداری کنند، در واقع بیش از ۷۲۵۵ تن گندم به سبزه و بعد از ۱۳ روز به زباله تبدیل می‌شود.
البته اگر بخواهیم میانگین قیمت‌های داخلی، خارجی و نرخ خرید تضمینی گندم را برای ارزشیابی این میزان گندم ضایع شده در نظر بگیریم، می‌توان گفت: به طور متوسط هر ۳۰۰ گرم گندم حدود یک هزار تومان در بازار مصرف به دست مردم می‌رسد و اگر بر این اساس قیمت میزان گندم مصرفی سفره هفت‌سین ایرانیان را محاسبه کنیم در واقع ایرانیان در ایام نوروز هر سال ۲۴ میلیارد و ۱۸۵ میلیون و ۱۳۳ هزار تومان هزینه روی دست بخش کشاورزی می‌گذارند.
در حالی که می‌توان به جای گندم از دیگر گیاهان برای سبزه سفره هفت‌سین استفاده کرد یا حتی به گفته کارشناسان می‌توان به جای دور انداختن و آلوده‌کردن محیط زیست آن را در فضا‌های تعیین شده بکارند تا شاید فرهنگ‌سازی برای توسعه فضای سبز باشد و یا به عنوان علوفه دام‌ها از آن استفاده شود که متاسفانه کسی از این طرح استقبال نکرد و هر ساله شاهد روانه شدن چندین تن گندم به زباله دانی‌ها هستیم.
به علاوه هزینه‌های هنگفت این چنینی برای زنده نگاه داشتن رسوم قدیمی کار منطقی و عاقلانه‌ای به نظر نمی‌رسد، زیرا به هدر رفتن این میزان هزینه برای تهیه هفت‌سین می‌تواند به افراد بی‌بضاعت با نزدیکی به شب عید اختصاص داده شود و یا این هزینه با کاشت سایر دانه‌های سبز، چون لیمو، نارنج، عدس به حداقل ممکن برسد.
اما علاوه بر ایجاد شغل برای برخی از افراد از هفت‌سین شب عید، برخی از خانواده‌ها ترجیح می‌دهند سبزه عید را براساس رسوم قدیمی در خانه بزرگ‌تر سبز کنند به همین دلیل این هزینه نیز به هزینه میلیاردی برای تهیه سبزه اضافه می‌شود.
گزارش میدانی خبرنگار میزان از بازار شب عید حاکی از بازار داغ سبزه فروشان در سطح شهر است که قیمت این سبزه‌ها حداقل از ۵ هزار تومان شروع و تا ۲۰ هزار تومان بسته به پر پشتی و جای تهیه سبزه نیز تغییر می‌کند که قیمت این سبزه‌های گران در شب عید حتی به هزار تومان نیز می‌رسد.
یکی از فروشندگان سبزه شب عید در توضیح بازار سبزه جند روز قبل از ایام نوروز گفت: هزینه تهیه سبزه و ظرف مربوط به آن برای ما ۲ هزار تا ۴ هزار تومان تمام می‌شود و باید حداقل دو ماه قبل کاشت آن را شروع تا به شب عید برسد، اما جدیدا گندم‌های آماده هم در بازار است که یک هفته سبز می‌شوند، ولی زیبایی سبزه با گندم را ندارند.
این فروشنده ادامه داد: حداقل قیمت فروش این سبزه‌ها در شب‌های عید ۵ هزار تومان است که حداقل سود ۳ هزار تومانی برای ما دارد، ولی در شب عید این سبز‌ها را به ارزان‌ترین قیمت نیز می‌فروشیم، چون بعد از تحویل سال این سبزه‌ها ارزش ندارد و باید دور ریخته شود.
در این میان روش‌های جایگزین کاشت گندم برای سفره هفت سین به شرح زیر است:
*سبز کردن عدس
حدوداً ۱۸- ۱۵روز قبل از عید داخل کاسه مقداری عدس ریخته و با آب پر می‌کنیم و می‌گذاریم چند روز در دمای اتاق بماند. عدس معمولا آب را به خود جذب می‌کند. گاهی کنترل می‌کنیم و اگر آب عدس کشیده شده بود باز هم به آن آب اضافه می‌کنیم و می‌گذارم تا عدس‌ها جوانه بزنند، گندم یا عدس داخل آب جوانه نمیزند و فقط باید کاملا خیس بخورند.
وقتی عدس‌های خیس خورده را لای دستمال نم دار منتقل کنیم شروع به جوانه زدن می‌کنند. بهتر هست که آب عدس را هر روز عوض کنیم، چون ترشیده و کف می‌کند.
بعد از آن که عدس‌هایتان کمی جوانه زدند آن‌ها را آبکش کرده و در ظرف‌های مورد نظر ریخته و روی آن‌ها را با دستمال حوله‌ی پوشانده و روی آن‌ها آب بپاشید و کنار پنجره جای که نه سرد و نه زیاد گرم هست می‌گذاریم تا رشد کنند.
توجه داشته باشید هر روز باید عدس‌ها را خیس کرده و آب اضافه آن‌ها را بیرون ریخت؛ و حتما دستمال رویی را مرطوب نگهدارید. هیچوقت عدس‌هایتان را به صورت لایه نازک در ظرفتان نریزید. بهتر هست که کمی به صورت گنبدی شکل در آورید.
بعد از آن که جوانه‌ها مقداری رشد کرده و کمی سبز شد می‌توانید دستمال روی آن هارا برداشته و به آب دادن عدس‌ها ادامه دهید و مطمئن باشین که نور طبیعی به آن‌ها بخورد و حتما ظرفتان را گاهی بچرخانید تا سبزه‌ها به صورت کج به طرف نور رشد نکنند.
*سبز کردن قره ماش
دو لیوان قره ماش را درون کاسه‌ای ریخته و تا ۲ بند انگشت آب روی آن، آب می‌ریزیم. پس از ۴ روز ماش‌ها سفید می‌شوند، پس آن‌ها را درون دستمالی نخی می‌ریزیم. پس از سه روز که ماش‌ها جوانه زدند آن‌ها را درون ظرف مورد نظری کهاز قبل ته آن لایه‌ای از پنبه گذاشته‌ایم، می‌ریزیم و روی آن‌ها را بادستمال خیس می‌پوشانیم.
پس از سه روز دستمال را از روی قره ماش‌ها برمی‌داریم و در حدی که فقط مرطوب بمانند روی آن‌ها، آب اسپری می‌کنیم و آن‌ها را در آفتاب قرارمی‌دهیم.
این دانه‌ها طی ۲ هفته به شکل زیبایی رشد خواهند کرد و آماده خواهند شد تا سر سفره هفت‌سین قرار گیرند.
*سبزه های کوزه ای
تهیه کوزه سبز نیز بسیار جالب است. با استفاده از یک کوزه سفالی و مقداری بذر تره‌تیزک (شاهی) می توانیم سبزه کوزه‌ای درست کنیم.
ابتدا کوزه را از آب پر می کنیم و برای مدت یک شبانه روز آن را همان‌طور پر از آب نگه می داریم تا جدار کوزه کاملاً خیس شود. سپس یک جوراب نایلونی روی کوزه می کشیم.
بذر شاهی را که قبلاً برای مدت بیست و چهار ساعت در آب خیس کرده ایم به آرامی با دست روی نایلون می کشیم طوری که بذر‌ها که حالا دیگر بعد از خیس شدن کاملاً ژله‌‌ای شده اند به طور یکنواخت همه جا پخش شوند. بذر شاهی به آسانی به سطح جوراب نایلونی می چسبد.
کوزه را همواره پر از آب نگه می داریم. چون هر روز مقداری از آب کوزه تبخیر می شود باید به طور مرتب در آن آب بریزیم. آب از داخل کوزه به جداره آن راه یافته و به بیرون تراوش نموده جوراب را مرطوب می کند به این ترتیب بذر شاهی جوانه زده و ریشه‌‌ها به سطح بیرونی کوزه می چسبند.
کوزه را در محل پر نور قرار دهید و گاه گداری آن را بچرخانید تا نور به همه جای آن برسد. بعد از چند روز کوزه سبز شده و از تماشای آن لذت خواهید برد.
در این میان سبزه‌های آکواریمی امسال جایگاه ویژه‌ای در پر کردن سفره‌های هفت سین دارند که قیمت آن بسته به سایز آکواریوم و مشتقات آن از ۱۰ هزار تومان آغاز و بعا تا ۱۰۰ هزا رتومان می‌رسد که علاوه بر سبزه ماهی‌های قرمز بسیار کوچک نیز در آن نگهداری می‌شود و به گفته فروشنده‌های بخاطر زیبایی این شیشه‌ها مردم تمایل بیشتری به خرید آن نسبت به سبز‌های کوزه‌ای و ماهی‌های قرمز در تنگ کرده اند.
حال با این اوصاف باید فرهنگ سازی لازم برای جلوگیری از هدر رفت چندین تن گندم صورت گیرد و روش‌های جایگزینی برای سبز کردن سفره هفت سین جایگزین کرد و در این بین حتی می‌توان به کاشت نهال هایی، چون دانه‌های ناریج که زیبایی بسیاری دارند برای تقویت طبیعت اشاره کرد.
