روند حضور خودروسازان خارجی و تولید اتومبیل و عرضه آن به بازار داخلی کشور در سالیان گذشته با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بوده است.
در سالیان اخیر و با شدت گرفتن تحریم ها، کشور چین برای پر کردن خلاء خودروسازان خارجی (همچون فرانسوی و...) تلاش بسیاری را در دستور کار قرار داد و البته به تبع این تلاش سهم قابل توجهی از تولید خودرو‌های خارجی در داخل کشور را نصیب خود کرد.
در حال حاضر، با یک بررسی و مشاهده میدانی در خیابان‌ها و جاده‌های کشور، شاهد حجم انبوهی از خودرو‌های چینی، در رنگ‌ها و مدل‌های متفاوت و متنوع خواهیم بود.
با اعمال تحریم‌های ظالمانه ایالات متحده، خودروسازان چینی تا حدودی برای فعالیت در ایران با تردید‌هایی مواجه شده اند و هر از چند گاهی اخباری تایید نشده مبنی بر خروج فلان اتومبیل ساز چینی از کشور به گوش می‌رسد، فارغ از صحت این اخبار، آنچه که مبرهن است معطوف به این امر می‌شود که چینی‌ها به مانند گذشته به فعالیت در حوزه خودروسازی در داخل ایران نمی‌اندیشند.
حالا خودروسازی روسی، موسوم به "آوتوواز"در صدد است از این فضا استفاده کرده و در یک معامله بُرد بُرد فعالیت در این عرصه را کلید بزند، امری که البته هنوز بصورت قطعی و رسمی عملیاتی نشده، اما زمزمه‌ها و شواهد و قرائن حاکی از این واقعیت است که به دلیل همسویی برخی از مواضع سیاسی روس‌ها با ایران و عدم توجه مسکو به برخی از فشار‌های واشنگتن، ورود روس ها در خودروسازی ایران دور از انتظار نیست.
بنابر مطالعات و بررسی‌های انجام شده، یکی از معروف‌ترین تولیدات"آوتوواز"خودروی " لادا " است که به بیش از ۳۰ کشور جهان همچون ترکیه، شیلی، کوبا و... صادر می‌شود (گفتنی است بنا بر گزارشات موجود میزان تولید لادا، سالیانه حدود ۴۰۰ هزار دستگاه برآورد می‌شود).
اما نکته حائز اهمیت به این امر باز می‌گردد که بنابر اخبار موجود، بیش از ۶۵ درصد از سهام این خودروسازی به شرکت رنوی فرانسه تعلق دارد.
به نظر می‌رسد، فرانسوی ها، همچنان تلاش می‌کنند، حتی بصورت غیر مستقیم، ظرفیت بالقوه و ویژه و البته جذابِ عرضه خودرو در ایران را از دست ندهند و حتی اگر بصورت غیر مستقیم نیز شده از این بازار جذاب بهره‌مند شود.
اما تمامی این موارد، زمانی قابل حصول خواهد بود که ساز وکاری برای ارسال و تامین قطعات مورد نیاز خودرو‌ها و تبادلات پولی و بانکی فراهم شود، در غیر اینصورت در صورت انسداد در این مسیر، عملیاتی شدن این طرح، ناممکن به نظر می‌رسد.
عرضه خودروی اصیل روسی یا تولیدی ترکیبی برای مصرف کنندگان داخلی؟
در این میان، برخی از مصرف کنندگان همواره قائل به این نظر هستند که خودرو‌های خارجی می‌باید بصورت صد در صدی وارد کشور شوند وخودروسازان داخلی در ساخت آن هیچگونه مداخله‌ای نکنند.
البته علت چنین تمایلی (از سوی برخی از مصرف کنندگان) ناظر بر اُفت کیفی خودرو‌هایی است که بصورت ترکیبی و به اصطلاح مشارکتی ساخته می‌شوند، تجربه‌ای که در خصوص پژو و پراید در ایران تکرار شد.
مسعود صادقی، از کارشناسان فنی خودرو با اشاره به لزوم ارتقای کیفی تولیدات داخلی اظهار کرد: این ذهنیت در میان بسیاری از افکار عمومی وجود دارد که پراید‌های قدیمی، موسوم به کره ای، به مراتب از کیفیت بالاتری برخوردار بوده اند و همین طرز تلقی در خصوص خودروی پژو نیز وجود دارد و بعضا برخی از مالکان خودرو‌های پراید و پژوی قدیمی، در وصف اتومبیل‌های خویش این چنین ابراز می‌کنند که این خودرو از پراید‌های کره ایِ قدیمی محسوب می‌شود و یا فلان پژو از نمونه‌ها و سری‌های نخست پژو‌های عرضه شده در ایران به شمار می‌رود.
وی افزود: از دیگر سو نباید این واقعیت را از نظر دور داشت که زمانی فعالیت با شرکت‌های صنعتی و تولیدی خارجی به مصلحت کشور خواهد بود که تولیدات بصورت مشارکتی انجام پذیرد در غیر اینصورت عرضه محصولات خارجی بصورت ۱۰۰ درصدی و با اتکای صرف به تولیدات خارجی، منطقی به نظر نمی‌رسد.
صادقی در ادامه بیان کرد: البته اطلاق عنوان مونتاژ کاری و سرهم بندی کردن پیچ‌ها به جای تولید مشارکتی صحیح‌تر به نظر می‌رسد، زیرا متاسفانه در بسیاری از مواقع ما یک مونتاژ کار هستیم که این روند و رویه برای توسعه صنعتی کشور مطلوب اثر به نظر نمی‌رسد.
وی افزود: از دیگر سو، نمی‌توان این تجربه تلخ را نیز نادیده اِنگاشت که متاسفانه بعضا و بنابه دلایل گوناگون، مداخله خودروسازان داخلی در تولید مشارکتی، با اُفت کیفی خودرو همراه می‌شود و این نقیصه‌ای بزرگ است که تجارب گذشته آن را به اثبات رسانده و نمی‌توان آن را انکار کرد.
این کارشناس فنی خودرو تصریح کرد: برای بنده به عنوان یک کارشناس اتومبیل که از حیث فنی در این عرصه، تخصص دارم به عینه ثابت شده که به عنوان نمونه کیفیت موتور پرایده کره‌ای به مراتب مطلوب‌تر از پراید‌هایی است که در طول سالیان گذشته از سوی خودروسازان داخلی به کشور عرضه شده است. به اعتقاد بنده به جای سرپوش گذاشتن بر روی این واقعیت باید در صدد حل و فصل و بهبود این وضعیت بود.
وی افزود: راهکار منطقی برای غلبه بر این نارسایی در واردات صرف و مطلق خودرو‌ها نیست، بلکه می‌باید سیاست تولید مشارکتی (تولید به معنای واقعی کلمه و نه مونتاژ کاری) به عنوان یک استراتژی اصلی در اولویت قرار گیرد، اما به موازات آن می‌باید با اعمال نظارت‌های لازم، کیفیت خودرو‌ها در سطحی مطلوب ارتقاء پیدا کند و نسبت به حفظ کیفیت حاصل شده نیز تلاش افزون‌تر لحاظ شود.
صادقی گفت: در غیر اینصورت با فعالیت خودروسازان روسی یا هر خودروساز دیگری، همان راه تلخ گذشته تکرار خواهد شد و باید با صراحت عنوان کرد خودرو‌های روسی نیز می‌توانند به تجربه دیگر خودرو‌های ساخته شده ترکیبی یا به اصطلاح مشارکتی گرفتار شوند.
حضور خودروساز خارجی منوط به تولید ترکیبی و مشارکتی است
چندی پیش، احمد نعمت بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران در گفت و گویی با رسانه‌ها در خصوص کم و کیف فعالیت خودروساز روسی در ایران، بیان کرد: دولت تحت هیچ شرایطی این مجوز را برای واردات خودرو‌های خارجی نخواهد داد و به واقع اگر قرار است خودرویی همچون لادا به بازار ایران راه پیدا کند، می‌باید با یکی از خودروسازان داخلی قراردادی منعقد کرده و بصورت ترکیبی به فعالیت و ساخت اتومبیل مبادرت ورزد در غیر اینصورت امکان فعالیت خودروسازان خارجی فراهم نخواهد شد.
از سکوت دستگاه‌های ذی ربط داخلی تا انعکاس اخبار از سوی رسانه‌های روسی
آنچه که قابل توجه است به سکوت دستگاه‌های ذی ربط داخلی در خصوص فعالیت احتمالی خودروسازی روسی یا همان لادا در داخل کشور معطوف می‌شود، سکوتی که قطعا بنابر مصالحی مد نظر قرار گرفته و به واقع هیچ اظهار نظری در تایید یا تکذیب تلویحی این خبر (احتمال فعالیت خودرو سازی روسی در ایران تا کنون) دیده و شنیده نشده است و منبع اخبار واصله، صرفا به انعکاس اخبار از سوی رسانه‌های روسی باز می‌گردد.
به عنوان نمونه چندی پیش، مدیر سیاست گذاری منطقه‌ای و بین المللی روسیه از انجام شدن مذاکراتی مبنی بر تولید و مونتاژ خودرو‌های این کشور با ایران خبر داد.
به هر ترتیب، فارغ از اینکه مذاکرات میان ایران و روس‌ها در خصوص خودروی لادا به نتیجه خواهد رسید یا خیر، آنچه که حائز اهمیت است و ضروری به نظر می‌رسد و از سوی جامعه مصرف کننده با حساسیت بسیار دنبال می‌شود به ارتقای کیفی تولیدات باز می‌گردد، امری که همواره به عنوان یک مطالبه جدی از سوی بسیاری از متقاضیان خودرو مطرح بوده است.
تردیدی وجود ندارد که سوار شدن بر خودروی با کیفیت ایرانی یک اصل و ضرورت به شمار می‌رود، ضرورتی که حصول آن، مباهات و افتخار ایران و ایرانی را در پی خواهد داشت و قطع به یقین تحقق این امر، با برنامه ریزی دقیق، هوشمندانه، هدفمند و البته نظارت دقیق و جدیِ دستگاه‌های نظارتی امکان پذیر خواهد بود.
