پرداخت یارانه‌های پنهان در اقتصاد مسأله‌ای است که اخیراً و با عدم کارایی پرداخت یارانه ارزی برای واردات کالاهای اساسی دوباره مطرح شده است. مسأله‌ای که مجلس شورای اسلامی هم به آن ورود کرد و با تصویب طرحی دولت را مکلف به تأمین کالاهای اساسی از طریق دادن کوپن کردند. مسأله‌ای که احتمالاً سرآغازی برای طرح مباحث دیگری از جمله حذف یارانه‌های پنهان در حوزه‌های دیگر مخصوصاً حوزه‌های مربوط به خواهد بود.
در همین راستا اخیراً نیز عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی گفته است که «موانع و مشکلات سیستم توزیع موجب شده که علی‌رغم تأثیر اولیه ارز ۴۲۰۰ تومانی کالاهای اساسی در کنترل تأثیر شوک طرف عرضه، معایب آن به تدریج آشکار گشته و با افزایش قیمت آنها در بازار، ضمن ایجاد رانت، موجب افزایش سطح عمومی قیمت‌ها شده است».
پرداخت یارانه پنهان فضای رقابتی را از بین برده است
در همین باره قدرت‌الله امام وردی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه یارانه‌های پنهان بحثی قدیمی در اقتصاد ایران بوده است، اظهار کرد: در بحث قیمت‌ها دولت هم به تولید کنندگان و هم به تأمین محصولاتی اساسی مانند شیر یارانه پرداخت می‌کند. این مساله باعث شده است تا فضای رقابتی برای تولید کالاها را از بین رود.
این اقتصادان با اشاره به این موضوع که حذف یارانه‌های نقدی می‌تواند باعث افزایش رقابت و کیفیت کالاهای تولیدی شود، اضافه کرد: مساله اصلی اما این است که شرکت‌های داخلی به سرعت امکان تطبیق خود با شرایط رقابتی جدید را ندارند و بنابراین ممکن است این شرکت‌ها دچار مشکل شوند.
منابع حذف یارانه به حوزه‌های آموزش و بهداشت برود
او با تاکید بر ضرورت تصمیم گیری درباره مساله یارانه‌های پنهان، تاکید کرد: با این حال موافق پرداخت نقدی یارانه مانند آنچه در دولت نهم و دهم اتفاق افتاد نیستم، چراکه در آن صورت حذف یارانه‌های پنهان باعث یارانه‌پاشی بی ضابطه خواهد شد که خود یک سیاست پوپولیستی با عوارض منفی در اقتصاد است.
این اقتصاددان همچنین با اشاره به سیاستگذاری‌های اجتماعی در کشورهای توسعه یافته برای حمایت از طبقات محروم، ادامه داد: با این حال در کشورهای توسعه یافته عمدتاً یک صندوق تشکیل می‌شود تا یارانه‌های پنهان حذف شده را در آن صندوق ذخیره کنند که آن را در حوزه‌هایی مانند آموزش، بهداشت و حمایت از بازنشستگان و یا ایجاد زیر ساخت‌های کلان هزینه می‌کنند.
امام وردی در نهایت با اشاره به ضرورت قطع ید مؤسسات کنکور از حوزه آموزش کشوری پیشنهاد کرد در ایران نیز منابع حذف یارانه‌های پنهان صرف حوزه آموزش و کیفیت ارتقای خدمات آموزشی بر مدارس دولتی شود.
مساله حذف یارانه‌های پنهان سیاستی است که نخستین بار به صورت جدی در دولت‌های نهم و دهم و از طریق حذف یارانه‌های انرژی اجرا شد. دولت وقت از این طریق منابعی را به دست آورد و با آن طرحی با عنوان هدفمندی یارانه‌ها را کلید زد که اساساً هدفمند نبود چرا که منابع به دست آمده از آزادسازی قیمت بنزین به صورت یکسان به همه اقشار بدون توجه به توانمندی اقتصادی آنها پرداخت شد.
