محمدصادق کریمی با بیان اینکه فروش نفت در اتاق تاریک و به روش مذاکره‌ای به بورس نفت لطمه می زند، افزود: امکان ورود شرکت ها به گفتگو با شرکت ملی نفت و خرید آسانتر و حتی با قیمت پایین تر موجب می شود که خریداران وارد سازوکاری با الزام پرداخت نقدی، وجود ال سی و رقابت بر سر قیمت نشوند و این مساله به زیان کشور است.
وی درباره عدم استقبال از عرضه سوم نفت در بورس انرژی گفت: به نظر من دو دلیل می توان برای این اتفاق برشمرد. اول آنکه باید پذیرفت بورس راهکار نو و تازه ای است و ایرادات جزئی دارد. لذا عدم معامله در مرحله سوم به معنای بی فایده، غلط و اشتباه بودن طراحی آن نیست. پس باید کار جلو برود. در مصاحبه ها اعلام شده که بخش خارجی مایل به ورود به بورس بوده اما حساب ارزی برای این کار وجود نداشته است. بنابراین یا باید حساب ارزی در اختیارشان قرار داد یا خودشان شریک داخلی پیدا کنند که این کار زمان براست.
وی در ادامه افزود: بنابراین لفظ شکست برای این مرحله زود است. با این حال بایستی کماکان عرضه ادامه یابد تا گرفتاری‌های اجرایی آن بر طرف شود. دلیل دوم به ایجاد بازار موازی فروش نفت برمی‌گردد. فروختن نفت در اتاق تاریک و به روش مذاکره‌ای به بورس لطمه می زند. امکان ورود شرکت ها به گفتگو با شرکت ملی و خرید آسانتر و حتی با قیمت پایین تر منجر به این می شود که خریداران وارد سازوکاری با الزام پرداخت نقدی، وجود ال سی و رقابت بر سر قیمت نشوند. از این رو به نفع بخش خصوصی است که با لابی گری و گرفتن تخفیف، نفت تحویل بگیرد اما این مساله به زیان کشور است.
این کارشناس حوزه انرژی تصریح کرد: نباید هیچ تسهیل و تخفیفی در سازوکار اتاق تاریک وجود داشته باشد. نکته مهم آنکه افرادی که الان مشتری هستند، به مذاکره، چانه‌‌زدن، تخفیف و مهلت گرفتن عادت دارند. بنابراین این روش (اتاق تاریک) برایشان آسانتر است. با این حال اگر عرضۀ نفت در بورس ادامه پیدا کند، مشتری‌های خودش را پیدا میکند و افراد جدیدی پیدا می‌‌شوند که نمی‌‌خواهند سراغ وزارت نفت بروند و از این طریق نفت را تحویل می‌گیرند. گلوگاه این روش هم عرضه مداوم است.
فروش نفت در اتاق تاریک فساد ایجاد میکند
کریمی در خصوص ایرادات فروش از راه اتاق تاریک گفت: این راهکار دو مشکل بزرگ ایجاد می کند. اول اینکه نفت به بالاترین قیمت فروش نمی رود. زیرا طرفین مذاکره می کنند. عدم تقارن اطلاعاتی باعث خواهد شد نفت به قیمت پایین فروخته شود. چون شرکت نفت هم تحت فشار است. مشکل دوم تحویل محموله بدون دریافت پول است. عدم گرفتن ضمانت لازم هم می تواند فساد ایجاد کند. روابط در این حوزه، فردی است و فسادهایی که در نتیجه روابط فردی ممکن است ایجاد شود، در این حوزه هم احتمال وقوع آن هست.
وی درباره اینکه آیا اساس بورس سازوکار کارآمدی محسوب می شود یا خیر خاطر نشان کرد: عرضۀ نفت خام در بورس انرژی در مقام طراحی مشکلی ندارد و زیرساخت بورس انرژی برای این کار هم بدون مشکل است. در حال حاضر معاملاتی با همان ابعاد در مورد نفت کوره در بورس انرژی صورت می گیرد.
وی تصریح کرد: با این همه باید دو اتفاق رخ دهد: استمرار عرضه نفت و وجود اراده ای در وزارت نفت برای رفع مشکلاتی که در مسیر کار پیش می آید. برای نمونه اگر در روند اجرا خریداری گفت قادر به پرداخت ریال نیستم، مکانیزمی طراحی شود تا در داخل به آن ریال داده و در خارج ارز دریافت شود تا این معامله صورت گیرد. بدون وجود چنین اراده ای ، کار جلو نخواهد رفت.
