انصاری در این باره گفت: «ارزیابی من این است همه کشورهایی که معافیت دریافت کرده‌اند، قطعا دوره دوم درخواستشان رد نمی‌شود؛ چون نیازهای آنها در این دوره کوتاه، قابل‌جبران نخواهد بود.» انصاری همچنین جزئیات توافقات تهران و دهلی‌نو را در سه حوزه نفت، پولی و بانکی و بندر چابهار تشریح و تاکید کرد که ایران و هند دو اقتصاد تکمیل‌کننده یکدیگر هستند.
سفر محمدجواد ظریف در صدر یک هیات مهم سیاسی و اقتصادی به هند و دیدار با مقامات دهلی‌نو، زمینه را برای همکاری‌های بیشتر در فضای تحریم‌های آمریکا به‌وجود آورده و گشایش در عرصه نفتی و بانکی را فراهم کرده است. در همین ارتباط معاون اقتصادی وزیر امور خارجه ایران در پایان سفر ظریف به هند به تشریح دستاوردهای این سفر در سه حوزه نفت، پولی و بانکی و بندر چابهار پرداخت و گفت که ایران و هند دو اقتصادتکمیل‌کننده یکدیگر هستند. غلامرضا انصاری در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با بیان اینکه همیشه هند به ایران به‌عنوان یک منبع قابل‌اعتماد از انرژی نگاه کرده است، گفت که انرژی ظرفیتی است که در دوران طولانی ایران و هند را در کنار هم قرار داده است. انصاری درباره مدل انتقال پول نفت از هند نیز گفت: «دو برنامه بسیار جدی و خوب میان دو طرف وجود دارد که نخست دنبال کردن برنامه تنظیم شده میان بانک‌های مرکزی دو کشور است و دوم اینکه ایران در هند شعبه‌ای از بانک پاسارگاد تاسیس خواهد کرد که تا قبل از سال ۹۸ این عملیاتی خواهد شد.» او درباره محور سوم این سفر نیز افزود: «یکی از بحث‌های بسیار مهم ایران و هند بحث استثنا شدن چابهار برای دسترسی به افغانستان است که جزو تحریم‌ها نیست و مقامات دهلی نگاه ویژه‌ای به آن دارند.» انصاری همچنین پیش‌بینی کرد معافیت نفتی مشتریان ایرانی تمدید خواهد شد.
یکی از موضوعات بسیار مهمی که در دستور کار سفر وزیر امور خارجه به هند و دیدار با مقامات دهلی قرار داشت و مورد نظر هیات تجاری نیز بود، مشکلات بانکی و نقل‌و‌انتقالات پولی است. دستاورد مشخص این سفر در حوزه بانکی و استفاده از مکانیسم روپیه در مبادلات اقتصادی چه بوده است؟
یکی از موضوعاتی که باید بین ایران و هند روشن شود بحث بانکی است. چند هفته پیش موافقت‌نامه بین بانک مرکزی ایران و وزارت دارایی هند تهیه شد که دستور کاری برای نحوه استفاده از منابع مالی ایران در هند است. این تفاهم بسیار جامع است و موضوعات خوبی در آن پیش‌بینی شده است و اجازه می‌دهد ایران از منابع خود در هند به‌صورت بسیار متنوع استفاده کند. حتی حضور در حوزه سرمایه‌گذاری، حضور در اوراق بهادار و سهام در هند که جزو مراکز معتبری در جهان است از جمله بورس بمبئی از بورس‌های معتبر در دنیا است.
در حال حاضر دو برنامه بسیار جدی و خوب میان دو طرف وجود دارد؛ نخست دنبال کردن برنامه تنظیم شده میان بانک‌های مرکزی دو کشور و دوم اینکه ایران در هند شعبه‌ای از بانک پاسارگاد تاسیس خواهد کرد که مقدمات این کار فراهم شده است و فکر می‌کنم بانک پاسارگاد نزدیک به عید بتواند با تاسیس شعبه وارد کار ایران و هند شود. از سوی دیگر هندی‌ها مجددا UCO بانک را که تجربه خوبی در گذشته با آن داریم، مشخص کرده‌اند. اگر بشود می‌توان بانک‌های دیگری به این مجموعه اضافه کرد تا پاسخگوی حجم تجارت دو کشور باشد.
مدل انتقال پول نفت بین ایران و هند چگونه خواهد بود؟
قرار شده ۵۰ درصد از پول ایران از محصولات هند یا از محصولاتی که در هند وجود دارد خریداری شود و برای آن ۵۰ درصد دیگر اعلام آمادگی کرده‌اند که هر زمانی که سیستم بانکی ایران تعریف کند بتواند آن منابع را از طریق آن سیستم به خارج از هند منتقل کند. فکر می‌کنم سیستم بانکی که پیش‌بینی شده می‌تواند پاسخگوی نیاز دو کشور باشد ولی باید سرعت آن افزایش یابد، اکنون مقدار زیادی تقاضا به علت اینکه اقدامات بانکی کافی بین دو کشور انجام نشده، جمع شده است، ولی امیدواریم با انجام ارتباطات بانکی تقاضاها عملی شود که البته مقداری زمان‌بر است.
بدون نیاز به SPV یا مکانیسم ویژه مالی اروپا برای ایران، ما می‌توانیم با هند روابط بانکی داشته باشیم؟
SPV ساز و کاری است که بتواند پول‌های ایران را دریافت کند یا در ازای نفت ایران پول به حساب واریز کند. بنابراین spv از دیدگاه ما یک مکانیزم دریافت‌کننده منابع مالی است، اگر spv در اروپا تشکیل شود ما می‌توانیم بخشی از منابع روپیه‌ای خود را بهیورو و به حسابی که spv مشخص می‌کند واریز کنیم، بنابراین چیز خاصی وجود ندارد. اگر ما حساب یورویی در اروپا داشته باشیم و فعال هم باشد، می‌توانیم همین الان ۵۰ درصد از منابع روپیه‌ای خود را به یورو به حساب خود واریز کنیم.»
یکی از دیگر محورهای سفر محمدجواد ظریف به دهلی موضوع فروش نفت به هند است. با توجه به نیاز هند به نفت ایران و همچنین فشارهای آمریکا برای قطع خرید نفت از ایران، تا چه حد احتمال معافیت دوباره هند را پس از پایان معافیت‌های تحریمی محتمل می‌دانید؟
ارزیابی من این است همه کشورهایی که معافیت دریافت کرده‌اند، قطعا دوره دوم درخواستشان رد نمی‌شود. چون نیازهای آنها در این دوره کوتاه قابل‌جبران نخواهد بود.
با توجه به ظرفیت‌های گسترده هند، سفر وزیر امور خارجه چه دستاوردهایی داشته است؟
اولا هند در تحریم‌های قبلی در سال ۹۱ یکی از ظرفیت‌های خیلی خوبی بود که با ایران در طول تحریم‌ها به‌صورت فعال کار کرد و حتی در دوران تحریم خطوط اعتباری را برای خریدهای ایران و برخی از پروژه‌های بزرگ اختصاص داد؛ بنابراین با کشوری رو‌به‌رو هستیم که تجربه خوبی در دوران تحریم‌های قبلی داشتیم. از طرف دیگر باید توجه داشته باشیم که اقتصاد ایران و هند دو اقتصادتکمیل‌کننده هستند و محورهای مهمی در آنها وجود دارد. ایران یک تولید‌کننده بزرگ انرژی است و هند همواره یک مصرف‌کننده بزرگ انرژی بوده است.
هند به ایران همیشه به‌عنوان منبع قابل‌اعتمادی از انرژی نگاه کرده است. انرژی ظرفیتی است که در دوران طولانی ایران و هند را در کنار هم قرار داده است، به طوری که برخی پالایشگاه‌های هند برای نفت ایران تنظیم شده‌اند. در این دوران هم ایران و هند می‌توانند دو کشور تکمیل‌کننده در حوزه انرژی برای نیازهای یکدیگر باشند. ارتباطات دومین ظرفیت برای همکاری ایران و هند است. ایران مسیر بسیار خوبی برای محصولات هندی به افغانستان، آسیای میانه و روسیه است که روسیه متحد و شریک قدیمی و اقتصادی هند بوده و این کالاها از طریق روسیه می‌تواند به شمال اروپا وارد شود که از مشتریان بزرگ هند هستند. مسیر ایران مسیر بسیار قابل‌اعتمادی است و برای هند راه نزدیکی برای دسترسی به بازار و مقرون‌به‌صرفه بوده و حتی از مسیر دریایی نزدیک‌تر است لذا بحث کریدورها موردتوجه هندی‌ها است.
موضوع دیگر مربوط به معادن است. ما صادر‌کننده مواد اولیه معدن و هم مصرف‌کننده محصولات صنعتی حاصل از معدن هستیم و این یکی از حوزه‌های ارتباطی ایران و هند است. مهم‌تر اینکه هند یک بازار یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون نفری است و می‌تواند دریافت‌کننده تولیدات ایران باشد مثل تولیدات خشکبار، محصولات درختی که کالای محبوبی در آنجا است. خرمای ایران در هند بسیار محبوب است، خشکبار و زعفران و سایر محصولات نیز همین شرایط را دارند. در حوزه تجارت نیز ظرفیت گسترده و تکمیل‌کننده‌ای میان دو کشور وجود دارد که در دوران تحریم جدید با توجه به فروش نفت و منابع پولی که آنجا تولید می‌شود مجددا ظرفیت بسیار خوبی در ارتباط با هند خواهیم داشت و باید توجه کنیم محصولاتی که از هند خریداری می‌کنیم، محصولات متنوع به‌خصوص در حوزه محصولات کشاورزی باشد.
آیا خرید کالا از هند محدود به غذا و دارو است؟
کالا به‌صورت عام است و محدودیتی ندارد و در تفاهم‌نامه ذکر نشده که به کالاهای مشخصی محدود باشد. خود هندی‌ها هم اعتقاد ندارند که ما فقط باید محصول کشاورزی از آنها خریداری کنیم. خرید کالا به این بستگی دارد که تجار ما به بازار هند توجه جدی کنند و کالاهای مناسب‌تری تهیه کنند. در این تفاهم‌نامه آمده است که ایران صرفا دنبال فروش نفت نیست و از حساب‌ها برای فروش سایر کالاهای ایرانی هم می‌تواند استفاده کند و منابع مالی در این حساب‌ها نگهداری می‌شود و تاجر می‌تواند وقتی محصول خود را صادر کرد، پول خود را در این حساب‌ها نگه دارد و کالای موردنیاز خود را با توجه به حساب خود وارد کند.
یکی از بحث‌های خوبی که با توصیه وزیرخارجه در این سفر انجام شد بحث همراهی تجار برای پیدا کردن شرکای خود بود که تعداد زیادی از تجار در این سفر بودند و خوشبختانه نشست عمومی بین تجار با حضور وزرای دو طرف انجام شد و بعد از آن نشست‌های خوبی بین طرف ایرانی و هندی برگزار شد و حتی قراردادهای خوبی هم امضا شد که قابل‌ملاحظه بود. امیدوار هستیم در عمل قول‌های خوبی که وزیر حمل‌ونقل هند داده عملی شود، وزیرخارجه هند نیز قول‌های گسترده‌ای برای همکاری وسیع ایران و هند داده است.
برخی از تجار هندی معتقد بودند که یکی از مشکلات کندی پروژه چابهار این است که ایران زیرساخت ریلی مناسب را فراهم نکرده است. چه مشکلات دیگری در خصوص توسعه چابهار وجود دارد؟
یکی از بحث‌های بسیار مهم ایران و هند بحث استثنا شدن چابهار برای دسترسی به افغانستان است که جزو تحریم‌ها نیست و پروژه چابهار را تبدیل به یک پروژه عظیم ملی کرده است. از موضوعاتی که ایران دنبال می‌کند این است که منابع مالی را برای این کار از هند بگیرد و کار را انجام دهد، حدود ۳۰۰ کیلومتر از فاصله ۶۰۰ کیلومتری چابهار تا زاهدان زیرسازی شده و آماده ریل‌گذاری است. بنابراین طرف ایرانی کار را معطل نکرده و دنبال فاینانس است تا پروژه را تکمیل کند.
نگاه هندی‌ها به بندر چابهار با توجه به نزدیک بودن بندر گوادر پاکستان به هند چیست؟
یک انحرافی که بعضا در مطبوعات منعکس می‌شود و باید مراقب آن بود، رقابت بنادر گوادر و چابهار است. داستان گوادر و چابهار دو موضوع متفاوت است. جهت‌گیری چابهار جنوب به شمال است، یعنی چابهار به افغانستان، آسیای مرکزی و روسیه متصل می‌شود؛ در‌حالی‌که گوادر یک محصول چینی است که می‌خواهد به دریای عمان بیاید و این دو موضوع هیچ ربطی به‌هم ندارد. چینی‌ها مشکل دسترسی به آسیای‌میانه ندارند، همین الان هم از چین ظرف ۴۸ ساعت بار به تهران می‌آید؛ بنابراین بحث چابهار و گواتر متفاوت است و رقابتی با هم ندارند، گوادر یک پروژه شمال به جنوب است و چابهار یک پروژه جنوب به شمال است.
