در سمت دیگر بازارهای جهانی، نفت برنت با روند نزولی که پیش‌گرفته بود به ۵۰ دلار رسید. کاهش بهای نفت خام به ریزش بازارهای سهام و بی‌نتیجه ماندن نشست اوپک بستگی داشت. نگرانی از تعطیلی دولت فدرال، تنش‌های کاخ‌سفید با فدرال‌رزرو و چشم‌انداز ضعیف اقتصاد جهانی، بهای طلا را به بالاترین سطح از ۱۵ ماه گذشته رساند. واکنش منفی وال‌استریت نسبت به عملیات رشد نرخ بهره ازسوی فدرال رزرو، پرونده سقوط آزاد وال‌استریت را رقم زد.
نگرانی‌ها از شرایط اقتصاد جهانی در سال جدید میلادی، قیمت جهانی نفت را یک روز پیش از تعطیلی کریسمس به پایین‌ترین سطح در یک سال و نیم گذشته رساند. آشفتگی در واشنگتن و نگرانی از اثرگذار نبودن توافق کاهش تولید از سمت کشورهای عضو و غیرعضو اوپک نیز دو اهرم فشار بر قیمت نفت بودند که در نهایت افت ۷/ ۶ درصدی قیمت طلای سیاه در یک روز را باعث شدند. نوسانات قیمت نفت در روز دوشنبه باعث شد هر بشکه نفت خام نسبت به بالاترین سطح در چهار سال گذشته (در اوایل اکتبر)، کاهشی ۴۴ درصدی داشته باشد و به ۵۰ دلار بر بشکه سقوط کند. بازار جهانی نفت روز گذشته، همزمان با میلاد مسیح و جشن کریسمستعطیل بود. بازارهای جهانی پس از یک روز تعطیلی کریسمس، از امروز تا تعطیلات ابتدای ژانویه یا جشن سال نو میلادی فعالیت خواهند داشت اما تجربه نشان داده معمولا در این بازه زمانی، حجم معاملات زیاد نیست بنابراین ممکن است بازار نفت با تغییر خاصی همراه نباشد. بازار نفت در حالی افتی چشمگیر را در روز دوشنبه تجربه کرد که در این روز بازار سهام ایالات‌متحده آمریکا نیز به پایین‌ترین سطح در بیش از یک سال گذشته افول کرد. به گزارش بلومبرگ، نگرانی از تداوم اختلافات دولت آمریکا با مجلسسنا و تعطیلی دولت، بی‌رمقی بازار در آستانه تعطیلات کریسمس و سال نو را بیشتر کرده و به قیمت‌ها فشار وارد کرده است. فیل فلین، تحلیلگر شرکت Price Futures Group نیز به رویترز گفت: آنچه حالا در بازار سهام اتفاق می‌افتد، باعث افزایش ترس از کند شدن رشد اقتصاد جهانی در سال آینده شده است؛ اتفاقی که اگر رخ بدهد کاهش تقاضای نفت یکی از نتایج حتمی آن خواهد بود. بر اساس این گزارش، قیمت هر بشکه نفت خام شاخص برنت در پایان معاملات روز دوشنبه روی قیمت ۴۷/ ۵۰ دلار بر بشکه باقی ماند. این نفت شاخص پس از ریزش ۳۵/ ۳ دلار بر هر بشکه معادل افتی ۲۲/ ۶ درصدی بر روی این قیمت ایستاد که کمترین سطح از آگوست ۲۰۱۷ است. هر بشکه نفت خام آمریکا نیز ۰۶/ ۳ دلار بر بشکه افت قیمت داشت و با ثبت افتی ۷۱/ ۶ درصدی روی قیمت ۵۳/ ۴۲ دلار بر بشکه ایستاد. این قیمت کمترین سطح از ژوئن ۲۰۱۷ است. با افزایش نگرانی‌ها از وضعیت بازار نفت، سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌های امن مانند طلا روی آورده‌اند.
ارتباط ریزش بازار سهام با قیمت نفت
جان کیلداف، تحلیلگر ارشد بازارهای کالایی یکی از دلایل فشار به قیمت نفت را «چشم‌انداز مبهم تقاضای نفت در سال آینده» می‌داند. او عقیده دارد «با ریزش بازارهای سهام و نگرانی بیش از اندازه از آینده بازارهای مالی، حجم فروش بالا رفته و به قیمت‌ها فشار وارد می‌شود.» نگرانی بیش از پیش از آینده اقتصاد جهانی در سال جدید میلادی در حالی فضای بازارهای جهانی را منفی کرده است که مهم‌ترین منشا این نگرانی، یعنی جنگ تجاری میان آمریکا و چین در حال‌حاضر نسبت به گذشته در وضعیت آرام‌تری قرار دارد. این دو کشور پس از وضع تعرفه‌هایی سنگین طی ماه‌های گذشته روی کالاهای وارداتی از طرف مقابل برای آتش بسی سه ماهه توافق کردند که هم‌اکنون در حال گذراندن آن هستند. در پی بهبود روابط تجاری میان آمریکا و چین به‌عنوان دو ابرقدرت اقتصادی دنیا، چین اعلام کرده است که از ابتدای ژانویه دور دیگری از کاهش تعرفه‌ها را آغاز خواهد کرد. به گزارش بلومبرگ، این کاهش تعرفه شامل بیش از ۷۰۰ قلم کالای آمریکایی می‌شود که ورود آنها به چین را تسهیل کرده و کاهش هزینه‌های مصرف‌کنندگان داخلی چین را نیز در پی دارد. فروکش کردن آتش جنگ تجاری میان آمریکا و چین، اقدامی پیشگیرانه در جهت ابتلای اقتصاد جهانی به رکود است. در چنین شرایطی اگرچه می‌توان امیدوار بود با کند نشدن رشد اقتصادی کشورها، چشم‌انداز رشد تقاضای جهانی نفت خام در سال آینده روشن باشد اما واقعیت بازار حکایت دیگری دارد.
تلاش بی‌تاثیر اوپک
اوپک با وجود تمام تلاشی که برای کاهش تولید به‌کار بسته است، با شرایط پیچیده‌ای مواجه است زیرا روند قیمت‌ها در بازار نفت نشان می‌دهد که معامله‌گران کمترین اطمینانی به اثرگذاری توافق کاهش تولید نفت ندارند. کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در تاریخ هفتم دسامبر در نشست وین به این نتیجه رسیدند که برای حفظ تعادل بازار، تولیداتشان را در شش ماه نخست ۲۰۱۹ با کاهش ۲/ ۱ میلیون بشکه در روز عرضه کنند. اگرچه انتظار می‌رفت این تصمیم موتور محرکی برای رشد قیمت‌ها باشد، اما عملا چنین اتفاقی رخ نداد. حتی اعلام موضع برخی وزیران اوپک مبنی بر احتمال برگزاری یک نشست اضطراری و اعمال محدودیت بیشتر بر کاهش تولیدات نیز دلیلی کافی برای حفظ قیمت‌ها در بازار نفت نبود و درست در روز اعلام همین اظهارنظرها، نفت خام افتی بیش از ۶ درصدی را تجربه کرد و به کمترین سطح در ۱۸ ماه گذشته رسید. بر اساس گزارش‌های موجود؛ نگرانی فعالان بازار این است که تلاش کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برای کاهش تولید از سمت آمریکا و رشد تولیدات شیل خنثی شود. آمریکا در حال حاضر حدود ۶/ ۱۱ میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کند و این میزان پتانسیل رشد بیشتری در سال ۲۰۱۹ دارد.
به همین علت است که کارشناسان عقیده دارند با وجود دخالت مداوم اعضای اوپک و اظهارنظرهای آنان در رابطه با انجام برنامه‌هایی به منظور بهبود وضعیت بازار، این اقدامات از سمت بازار نادیده گرفته می‌شوند. این کارشناسان در عین حال قرار گرفتن در چرخه‌ای نزولی که تمام بازارهای دنیا را گرفتار کرده، در ریزش چشمگیر قیمت نفت موثر می‌دانند. سهیل المزروعی، وزیر انرژی امارات متحده عربی روز دوشنبه اعلام کرد، اگر کاهش تولیدات فعلی برای ایجاد تعادل در بازار نفت کافی نباشد، اوپک در نظر دارد نشستی فوق‌العاده برگزار کند تا در آن کاهش بیشتر تولیدات را مورد بررسی قرار دهد. المزروعی تنها وزیر حاضر در اوپک نبود که به بازار این اطمینان را می‌داد که اوپک برای کاهش تولید بیشتر آماده است. او حتی تاکید کرد اوپک پیش از این و در مواقع ضروری تجربه اتخاذ تصمیمات مورد نیاز را داشته تا دلگرمی بیشتری به بازار نفت داده باشد. در کنار المزروعی، وزرای نفت عراق و الجزیره نیز در حاشیه نشست کشورهای عرب صادرکننده نفت خام در کویت، به تکرار اظهارات همتای اماراتی خود پرداختند و تاکید کردند اوپک و همراهانش در کنار پایبندی به کاهش تولید نفت، کاهش بیشتر تولید را بررسی خواهند کرد.
وزیر جدید نفت کویت نیز با اتخاذ موضعی مشابه، روز گذشته اعلام کرد کشورش از هرگونه تلاش برای ایجاد ثبات در بازار نفت حمایت خواهد کرد. خالد الفضل در ادامه تاکید کرد کویت به تعهداتش در توافق کاهش تولید که اوایل ماه جاری ایجاد شد؛ پایبند خواهد بود.همراهان اوپک در کاهش تولید همان کشورهای غیرعضو این سازمان هستند که رهبری آنها را روسیه بر عهده دارد. روسیه در میان کشورهای غیرعضو اوپک حاضر در توافق، بیشترین کاهش تولید را نیز بر دوش می‌کشد. پیش از اظهارنظر وزرای نفت عضو اوپک در رابطه با برگزاری نشست فوق‌العاده یا کاهش بیشتر تولیدات، این الکساندر نواک، وزیر نفتروسیه بود که با اشاره به وضعیت قیمت‌ها در بازار نفت، به اقدامات ضروری بیشتر از سمت کشورهای عضو و غیرعضو اوپک تاکید کرد. نشست بعدی اوپک در ماه آوریل، یعنی حدود چهار ماه دیگر برگزار خواهد شد. با این حال باید دید آیا وضعیت خاص بازار به برگزاری نشست در موعدی زودتر منجر خواهد شد.
کشورهای عضو اوپک و روسیه که این روزها با حمایت عربستان سعودی به اظهارنظر برای کاهش بیشتر تولیدات مشغول هستند، هیچ‌گاه به منشأ مازاد عرضه‌ای که در کنار نگرانی از کاهش تقاضای روزانه نفت باعث افت بیش از پیش قیمت‌ها شده است، اشاره‌ای نمی‌کنند. عربستان و روسیه از ماه ژوئن به این سو، به‌منظور پوشش کاهش عرضه نفت خام ایران به بازار جهانی در پی بازگشت تحریم‌‌های آمریکا، با قدرت تمام به افزایش تولید پرداختند. در نتیجه تولید روزانه هر دو کشور به رکوردهایی تاریخی رسید و در کنار افزایش چشمگیر تولیدات شیل آمریکا، افزایش سطح انبارهای نفتی دنیا را سبب شد. بازگشت مازاد عرضه به بازار جهانی نفت خام، با اقدام ناگهانی آمریکا برای اعطای معافیت به هشت خریدار نفت خام ایران شدت گرفت و در نهایت باعث توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برای تداوم کاهش تولید در نیمه نخست ۲۰۱۹ شد. سهم کشورهای عضو اوپک از مجموع کاهش تولید ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای در روز ۸۰۰ هزار بشکه خواهد بود و کشورهای غیرعضو اوپک نیز به کاهش تولید ۴۰۰ هزار بشکه در روز تعهد داده‌اند.
نگرانی از اختلاف‌های داخلی در آمریکا
در کنار نگرانی‌ها از کند شدن رشد جهانی اقتصاد و همچنین اثرگذار نبودن توافق کاهش تولید اوپک برای پیشگیری از افت بیشتر قیمت‌ها، اختلافات در آمریکا نیز در میان عوامل مختلف اثرگذار بر بازار مزید بر علت شده‌اند. به گزارش رویترز، بازار سهام در دنیا در روز دوشنبه برای هشتمین روز متوالی با کاهش مواجه بود زیرا سرمایه‌گذاران تلاش وزیر خزانه‌داری آمریکا برای تزریق اعتماد به اقتصاد را نادیده گرفتند و در عوض بر صحبت‌های رئیس‌جمهوری در رابطه با احتمال برکناری استیومنوچین و رئیس بانک مرکزی آمریکا تمرکز کردند. پس از آنکه فدرال رزرو در هفته گذشته نرخ بهره را برای چهارمین بار در سال جاری در آمریکا افزایش داد، این اقدام با انتقاد تند دونالد ترامپ مواجه شد. با بالا گرفتن اختلافات میان ترامپ و فدرال رزرو، نه تنها بحث اخراج رئیس فدرال رزرو مطرح شد بلکه رئیس‌جمهور آمریکا بانک مرکزی این کشور را «تنها مشکل اقتصاد آمریکا» عنوان کرد. افزایش نرخ بهره در آمریکا می‌تواند به تنهایی یکی از دلایل کاهش تقاضای نفت خام دنیا باشد زیرا با این اتفاق، ارزش ارز دیگر کشورها در مقابل دلار کاهش یافته و این کشورها که عمدتا مصرف‌کننده نفت خام نیز هستند، باید بهای بیشتری برای خرید هر بشکه آن بپردازند. نفت خام در بازارهای جهانی با دلار قیمت‌گذاری می‌شود. به این ترتیب این چرخه در نهایت به کاهش تقاضا برای نفت خام در میان کشورهای مصرف‌کننده‌ای ختم می‌شود که پول رایج آنها دلار نیست.
اما فدرال رزرو تنها ارگانی نیست که ترامپ با آن مشکل دارد. سنای آمریکا نیز در روزهای گذشته مشغول رویارویی با سیاست‌های دونالد ترامپ بوده است. مجلس سنای آمریکا با رقم درخواستی ترامپ برای تکمیل دیوار مرزی مکزیک، مخالفت کرد و این موضوع نیز باعث شد تا بحث تعطیلی دولت از سمت ترامپ پیش کشیده شود. ترامپ برای تکمیل این دیوار به منظور جلوگیری از ورود مهاجران از مرز مکزیک، بیش از پنج میلیارد دلار بودجه از سنا درخواست کرده بود اما سنا با اندکی بیش از یک میلیارد دلار موافقت کرد. ترامپ در نهایت برای اعتراض به این موضوع فعالیت‌های دولت را تعطیل کرد. به گزارش رویترز به نقل از یک منبع آگاه، این تعطیلی تا سوم ژانویه ۲۰۱۹ ادامه خواهد داشت.
