حال بعد از کش‌وقوس‌های فراوان و صدور ابلاغیه‌های متعدد که اغلب هیزمی بود بر آتش ارزی، نوسانات بازار تا حدودی آرام گرفته و دیگر چندان خبری از تشکیل صف‌های طویل ارزی نیست؛ آرامشی که خیلی‌ها دلیل آن را در سیاست‌های بانک مرکزی جست‌وجو می‌کنند. مدیریت منظم بازارساز، محدودیت در تراکنش‌های بانکی و چک‌های تضمینی از جمله این سیاست‌ها هستند. با این حال پرسشی که این روزها بارها از سوی عده‌ای مطرح شده و در رسانه‌های سراسری انعکاس یافته است، این است که چرا باوجود ریزش شدید نرخ ارز و سکه، قیمت کالاهای دیگر کاهشی نشده است تا اندکی خیال سرپرستان خانوار از خرید اجناسی که طی ماه‌های گذشته از سبد کالایی آنها حذف شده است، آسوده شود؟ با این حال کارشناسان در پاسخ به این پرسش به مباحثی همچون چسبندگی قیمت‌ها و انتظارات تورمی اشاره می‌کنند. مباحثی که شاید برای خانوارهای ایرانی که این روزها قدرت خریدشان در پی التهابات ارزی به شدت کاهش یافته چندان قابل درک و ملموس نباشد؛ به‌ویژه آنکه زمان اندکی به فرارسیدن رسم دیرینه شب یلدا باقی مانده و خرید برخی اقلام به دغدغه خیلی از آنها تبدیل شده است.
مسئولان بانک مرکزی می‌گویند بالاخره اسب سرکش دلار را رام کرده‌اند. اما هنوز این کاهش قابل‌توجه بهای ارز در قیمت کالاها نمود پیدا نکرده است. به دنبال التهابات ارزی طی ماه‌های گذشته، فعالان کارگری زنگ خطر کاهش شدید قدرت خرید خانوار کارگری را به صدا درآوردند. مردادماه سال جاری بود که علی خدایی نماینده کارگران در شورای عالی کار از نصف‌شدن قدرت خرید کارگران طی تنها شش ماه خبر داد که واکنش‌های زیادی هم به دنبال داشت. به دنبال آن محمدرضا تاجیک دیگر نماینده کارگران در شورای عالی کار نیز نسبت به وضعیت کارگران ایرانی هشدار داد و اعلام کرد که تورم ابتدایی سال97 کمر کارگران ایرانی را شکسته است. البته باید گفت این وضعیت تنها مختص جامعه کارگری نیست بلکه به قشر بازنشسته کشور نیز سرایت کرده است و برخی بر این باورند که امروز حال و روز بازنشستگان از کارگران نیز بدتر شده است. با این حال، دولت برای روزهای دشوار آتی که برخی کارشناسان معتقدند تورمی در حدود 30 تا 40درصد در انتظار اقتصاد ایران خواهد بود، راهکارهای حمایتی در پیش گرفته و محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه وعده جبران کاهش قدرت خرید مردم در بودجه98 را داده است؛ وعده‌ای که انتظار می‌رود بیش از هر موضوع دیگری در اولویت دولتمردان ایرانی قرار گیرد.
حذف آجیل از سفره یلدا؟
نوسانات ارزی ماه‌های گذشته قیمت بسیاری از کالاها را در بازار ایران افزایش داده و در این میان اقلام شب یلدا نیز مستثنی نیستند. بررسی‌های انجام‌شده از بازار تهران از این حکایت دارد که هرچند تردد مردم برای خرید خوراکی‌های مورد نیاز شب یلدا به بازار بیشتر شده است اما نسبت به سال‌های گذشته چندان تعریفی ندارد. در این میان، خبری که این روزها بسیار داغ شده و واکنش‌های زیادی را در سطح جامعه به همراه داشته است، خبر مربوط به قیمت آجیل به‌ویژه قیمت پسته در بازار تهران است که خیلی‌ها را مجاب به حذف این خشکبار از سفره رنگین شب یلدا کرده است. از تیرماه سال جاری قیمت انواع آجیل افزایش پیدا کرد که کاهش تولید به حدود 50 تا 60 تن دلیل این موضوع دانسته شده. از سوی دیگر سرمازدگی درختان گردو باعث کم‌شدن این محصول و درنتیجه گرانی آن شده است. در همین رابطه، رئیس اتحادیه خشکبار از افزایش 80درصدی قیمت آجیل و خشکبار در بازار شب یلدا خبر داده که ظاهرا تجار افغانستانی در این گرانی نقش داشته‌اند. مصطفی احمدی در این زمینه به ایسنا گفته است که «در ماه‌های گذشته تجار افغانستانی به بازار آجیل ورود پیدا کرده‌اند و با خرید پسته، گردو و خشکبار ایرانی، آن را به چندبرابر قیمت به کشورهای مختلف می‌فروشند و این اتفاق در ایام برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال افتاد و افغانستان صادرکننده آجیل ایرانی به روسیه شد و همین عامل باعث گرانی آجیل و خشکبار شد.» درحالی بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر قیمت آجیل در بازار بین 60 تا 100هزارتومان است و در این میان پسته در حدود 300 تا 370هزارتومان نیز قیمت خورده است که به تازگی خبر رسیده به دنبال شدت‌گرفتن نظارت از سوی گشت مشترک تعزیرات حکومتی قیمت آجیل مخلوط شکسته شده و نهایتا به 75هزارتومان کاهش یافته است. از سوی دیگر، سازمان میادین میوه و تره‌بار نیز اعلام کرده است که شهروندان می‌توانند آجیل شب یلدا را با تخفیف 22 تا 30درصدی از این میادین خریداری کنند.
توزیع انار و هندوانه یلدایی
یکی دیگر از خوراکی‌های پرطرفدار شب یلدا، میوه‌های رنگارنگ پاییزی است که آنطور که اعلام شده قیمت انواع میوهوترهبار یکشنبه همین هفته کشف شده و شهروندان می‌توانند میوه‌های مورد نیاز خودشان را از میادین خریداری کنند. در این راستا، اسدا... کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی به ایسنا گفته است که هیچ واحد صنفی فروشنده میوه حق ندارد میوه را گران‌تر از این نرخ‌ها به مردم بفروشد. کارگر ادامه داد: برای تسهیل بازار میوه و تره‌بار، قیمت‌های کشف‌شده دارای انواع کف، میانگین و سقف است تا براساس کیفیت، نرخ‌گذاری انجام شود و مردم هم باید بر همین اساس میوه‌های خوب یا دارای کیفیت پایین را از یکدیگر تشخیص داده و مواظب باشند تا برخی سودجویان در این بازار که اتفاقا مجوز رسمی هم از اتحادیه ندارند، هر میوه‌ای را به آنها قالب نکنند. از سوی دیگر، ظاهرا امسال کمبود هندوانه شب یلدا نداریم و طبق خبر منتشرشده 90 هزار تن هندوانه به این منظور به بازار تزریق شده است که البته ناگفته نماند این رقم برای شب یلدای پارسال 110 هزار تن بوده است. آنطور که حسین اصغری مدیرکل دفتر امور محصولات علوفه‌ای و جالیزی معاونت امور زراعی به ایرنا اعلام کرده است، «بخشی از هندوانه‌های سردخانه‌ای نیز به بازار شب یلدا عرضه خواهد شد.» مجموع میزان تولید هندوانه در سال زراعی گذشته سه میلیون و 306هزار و 96 تن در سطح 99هزار و 332 هکتار بود. براساس بررسی‌های انجام‌شده، درحال حاضر قیمت هر کیلوگرم هندوانه به طور متوسط در سر مزارع بین 800 تا 1700تومان است که در میادین میوهوترهبار بین 1000 تا 2500تومان به فروش می‌رسد. بر این اساس، حداکثر قیمت خرده‌فروشی برای میوه‌هایی چون انار، هندوانه و سیب قرمر به ترتیب 7425، 3375 و 9450تومان اعلام شده است.
قیمت انواع شیرینی
شیرینی نیز که پای ثابت جشن‌های ایرانیان به حساب می‌آید، قرار است برای شب یلدا و شب عید به قیمت قبلی عرضه شود و افزایش قیمتی در بازار اتفاق نمی‌افتد. بر همین اساس، قیمت مصوب اتحادیه برای عرضه «شیرینی تر» در واحدهای درجه‌یک، 26هزارتومان، «شیرینی دانمارکی» 21هزارتومان، «شیرینی زبان و پاپیون» 21هزار و 500تومان و «کیک یزدی» 15هزارتومان تا پایان سال اعلام شده است. در همین راستا، رئیس اتحادیه قنادان تهران درباره وضعیت بازار شب یلدا به ایرنا گفته است، «حدود سه ماه پیش قیمت شیرینی در بازار افزایش یافت و اینک دیگر به‌هیچ عنوان تصمیم یا برنامه‌ای برای افزایش قیمت این کالا در بازار نداریم.» علی بهره‌مند توضیح داد: «زمانی که قیمت مواد اولیه در بازار روند صعودی در پیش گرفت به‌ناچار تصمیم به افزایش 20درصدی قیمت شیرینی گرفتیم اما به‌هیچ عنوان برای ایام نوروز و شب یلدا قنادی‌ها حق افزایش قیمت را ندارند و در صورت گزارش مشتریان در مورد افزایش نرخ شیرینی بیش از قیمت مصوب، با مغازه‌داران متخلف برخورد قانونی می‌شود.» اما موضوع دیگری که از سوی رئیس اتحادیه قنادان مطرح شد موضوع محاسبه جعبه شیرینی با نرخ آن بود که در نوع خود جالب است! در این زمینه بهره‌مند توضیح داده که «سال گذشته جعبه شیرینی با قیمت چهارهزارتومان خریداری می‌شد در حالی که امسال نرخ آن از 15 تا 22هزار تومان افزاش یافت.» او افزود: «به همین دلیل از چند ماه گذشته که قیمت جعبه به تناسب نرخ کاغذ با افزایش همراه شد تصمیم به حساب وزن جعبه با نرخ شیرینی گرفتیم و در صورتی که قرار باشد از برخی جعبه‌های فانتزی استفاده کنیم با زیان بسیار بالایی روبه‌رو می‌شویم.»
برخورد با گرانفروشان
هرچند روسای اتحادیه‌ها تاکید کرده‌اند که با متخلفان و گرانفروشان در شب یلدا برخورد جدی می‌کنند اما هستند کسانی که از غفلت نهادهای نظارتی استفاده می‌کنند و کالاها را به قیمتی گران‌تر به مردم می‌فروشند. با این حال، مدیرکل سازمان تعزیرات حکومتی استان تهران خبر داده که در راستای تنظیم بازار و جلوگیری از گرانفروشی در فروشگاه‌های پایتخت همزمان با ایام پایانی آذرماه(شب یلدا)، طرح ویژه‌ای در دستور کار اداره تعزیرات حکومتی استان تهران قرار گرفته است. محمدعلی اسفنانی به خبرآنلاین اعلام کرده است که به همین منظور چهار اکیپ گشت با حضور نمایندگان سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، وزارت صمت و ماموران گشت تعزیرات در تهران برای مقابله با گرانفروشی و برخورد با متخلفان، فعالیت خود را انجام خواهند داد که تعداد این گشت‌ها و ساعت کار آنها در روزهای 29 و 30 آذرماه بیشتر خواهد شد. اسفنانی در مورد نحوه قیمت‌گذاری کالاها گفته است: مسئول قیمت‌گذاری بر کالاهای بازار، سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان است که با توجه به شرایط موجود اقدام به قیمت‌گذاری کالاها می‌کنند.
