محمدعلی خطیبی، مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به چشم‌انداز روشن راهکار عرضه نفت در بورس گفت: انتظار اینکه بورس بیاید و به تنهایی همه مشکلات ما را حل کند؛ انتظار به‌‌جایی نیست. بلکه از این سازوکار بایستی انتظار در حد ظرفیتش داشت که البته در آینده با تکاملی که پیدا می کند باید بتواند مسیر پیشرفتش را بپیماید. بورس فعلا چنین ظرفیتی ندارد که همه مشکلات تحریم‌های نفتی را حل کند ولی به هر حال این روند قطعاً بایستی ادامه پیدا کند و ما انتظار رشد در این مسیر را باید از آن داشته باشیم.
*مقایسه بورس‌های دنیا با راهکار ما برای مقابله با تحریم‌های نفتی اشتباه است
مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران مقایسه بورس موردنظر ما با بورس‌های رایج در سراسر دنیا را غلط دانست و اظهار داشت: بورسی که در دنیا مصطلح است با بورس ایران تفاوت دارد. در واقع، بورس ما با بورس‌های دنیا ارتباط ندارد و لذا بورس خاصی است. ولی در همین سازوکار هم به نظر من نباید برای کسانی که می خواهند آنجا فعالیت کنند، منعی قائل شد و باید آزادانه هر کسی که می‌تواند در بورس شرکت کند و واقعاً فضای رقابتی باشد. بنابراین نباید برای مشارکت و فعالیت در آن محدودیتی ایجاد کرد. فضای گزینشی مانع فضای رقابتی می‌شود. بنابراین با توجه به اینکه باید حداقل شرایطی را واجدین داشته باشند، هر کسی که متقاضی بود باید بتوانند در بورس فعالیت کند. در این صورت، فضا رقابتی می شود و شفافیت پیدا می کند.
خطیبی با اشاره اینکه اطلاعیه بورس انرژی شرایط را برای همه شرکت‌های خصوصی توانمند فراهم کرده است گفت: اگر ما شرکت‌کننده‌ها را محدود کنیم آن‌وقت شائبه‌‌ای پیش می‌آید که ما داریم گزینش می‌کنیم و به بعضی اجازه حضور در این رقابت را نمی‌دهیم. لذا از این نظر ایرادی ندارد که ما در بین خریداران آزادی عمل داشته باشیم و چه از داخل و چه از خارج، همه بتوانند با داشتن حداقل شرایط حضور یابند که در حال حاضر این شرایط تا حد مطلوبی فراهم شده است.
مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در ادامه خاطر نشان کرد: بورس‌های معتبر دنیا معمولاً بورس‌های کاغذی هستند یعنی مثلاً در یک روز ممکن است صد میلیون بشکه نفت معامله می‌شود. در حالی‌که عملا آنجا نفت جابجا نمی‌شود، همه‌اش بحث کاغذی است. یعنی این می‌خرد، به آن می‌فروشد، آن می‌خرد، به آن می‌فروشد و بیشتر حالت به اصطلاح، پیپر مارکت (paper market) است. در نهایت هم خریدار آخری محموله را تحویل می گیرد و استفاده می کند. ولی آن محموله تا به آن مصرف‌‌کننده نهایی برسد بعضاً ده‌ها بار معامله شود و این منجر به این می شود که در آنجا قیمت کشف گردد. لذا مقایسه بورس‌های دنیا با راهکار ما برای مقابله با تحریم‌های نفتی اشتباه است و استفاده از ظرفیت بخش خصوصی می‌تواند میزان صادرات نفت ما را افزایش دهد.
*هدف ما کشف قیمت نیست
وی همچنین تاکید کرد: ما در ایران هدفمان این نیست که بخواهیم کشف قیمت کنیم؛ ما هدفمان فروش فیزیکی نفت است. در بورس‌های معتبر دنیا فروش فیزیکی چندان مدنظر نیست بلکه در بحث قیمت‌ها و رقابت در قیمت‌ها و منفعت، هدف کسب منفعت از این بازار هست. از این رو فضای آنها با بورس ایران فرق دارد. در ایران البته قول داده اند قسمت کاغذی را هم راه اندازی کنند ولی تا الان که بحث فیزیکی و معاملات فیزیکی است و معاملات کاغذی مطرح نیست. چون ما الان مشکلمان اصلاً مشکل کاغذی نیست؛ الان مشکل ما فروش فیزیکی نفت هست و بورس اینجا باید به ما کمک کند. بنابراین امیدواریم در آینده بخش معاملات کاغذی هم راه‌اندازی شود.
خطیبی به وجود راهکارهایی برای دور زدن تحریم‌های نفتی توسط بخش خصوصی اشاره کرد و اظهار داشت: این اولین باری نیست که فروش نفت ایران تحریم می‌شود و حتی در دوره قبلی نیز تحریم‌های سخت‌تری را گذراندیم. در سری گذشته که تحریم‌ها خیلی دشوارتر بود و تقریباً به قول آمریکایی‌ها آن دفعه آنها یک اجماع جهانی علیه ایران درست کرده بودند توانستیم نفت را به لطایف‌الحیلی بفروشیم؛ الان که فقط می‌گویند آمریکا ایران را تحریم کرده است، و کسی او را همراهی نمی‌کند.
مدیر اسبق امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در پایان تاکید کرد: پس شرایط الان مشکل‌تر از قبل نیست و بخش خصوصی می‌تواند از طرق مختلفی صادرات نفت را انجام دهد. در این رابطه مقداری عزم، اراده و اعتماد به بخش خصوصی لازم است. در این خصوص باید مقداری فضای رقابتی ایجاد شود و شرکت ملی نفت ایران هم تلاش‌های خودش را انجام دهد. بنابراین قطعاً بخش خصوصی می تواند راهکارهایی شناسایی کند و ما باید از این راه‌ها استفاده کنیم.
