بعد از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های نفتی علیه ایران، به برخی از مشتریان نفتی و گازی ایران برای ادامه واردات از ایران معافیت داده شد و عراق برای ادامه واردات گاز از ایران، موفق به کسب معافیتی ۴۵ روزه شد. البته مقامات عراقی اعلام کردند به حدود دو سال زمان نیاز دارند تا منبع جایگزینی پیدا کنند. اکنون مهلت عراق درحالی رو به اتمام است که آمریکا مجددا فشار خود را برروی این کشور به‌منظور قطع واردات از ایران افزایش داده است. درمقابل عادل عبدالمهدی - نخست وزیر عراق، اعلام کرده که این کشور هیاتی را به آمریکا اعزام خواهد کرد تا از تحریم‌های واشنگتن علیه ایران، معافیت گرفته و به واردات گاز ایران ادامه دهد.
اقدامات عراقی‌ها برای جایگزین کردن گاز و برق ایران
در این راستا، سیدحمید حسینی - کارشناس ارشد حوزه انرژی - با تایید این خبر که عراق مجددا هیاتی را برای مذاکره به آمریکا اعزام می‌کند، به ایسنا گفت: معافیت‌های قبلی آمریکا به عراق ۴۵ روزه بود. بنابراین این موضوع که عراق دوباره از آمریکا برای ادامه واردات گاز از ایران مجوز بگیرد، مطرح است.
وی درباره وضعیت تامین برق در عراق توضیح داد: درحال حاضر ۸۰ درصد برقی که در نیروگاه‌های عراق تولید می‌شود، به گاز وابسته است و این کشور از نظر ذخایر گازی بسیار فقیر است. کارشناسان بر این باورند که اگر عراق بتواند همه گازهای همراه نفت خود را جمع‌آوری کند، می‌تواند ۳۵ میلیون مترمکعب گاز تولید کند. درحالی که عراق به حدود ۱۵ هزار مگاوات برقی نیاز دارد تا کمبودهای فعلی خود را برطرف کند و امکان این‌که با ۳۵ میلیون مترمکعب گاز، بتوان ۱۵ هزار مگاوات برق تولید کرد، وجود ندارد.
این کارشناس ارشد حوزه انرژی، درباره این‌که عراق می‌تواند برای گاز یا برق ایران جایگزین پیدا کند، گفت: در دوره‌ای که مسائلی بین ایران و عراق پیش آمد و وزارت نیرو، صادرات برق به عراق را برای دریافت طلب خود قطع کرد، باعث شد که عکس‌العمل‌هایی داخل عراق شکل بگیرد. برخی از وزرای عراق که علاقه‌ای به گسترش ارتباط با ایران نداشتند، در هیات دولت مطرح کردند که سایر کشورهای همسایه را برای واردات برق و گاز بررسی کنیم و هیات‌هایی را به عربستان، کویت و ...و روانه کردند. این اقدام آن‌ها عملا نتیجه‌ای در پی نداشت.
او ادامه داد: از سوی دیگر، عربستان اعلام آمادگی کرد که برای تاسیس برق خورشیدی، سرمایه‌گذاری می‌کند که قیمت آن یک‌چهارم قیمت برق ایران است اما باید گفت این طرحی نیست که به زودی به نتیجه برسد و هنوز به مرحله قرارداد هم نرسیده است.
امکان جایگزینی گاز و برق ایران برای عراق وجود ندارد
حسینی ادامه داد: از طرف دیگر، عراقی‌ها از ادامه خرید برق و گاز از سایر کشورها، منصرف شده و متوجه شدند که عملا نمی‌توانند کاری انجام دهند. اقدام دیگری که عراقی‌ها انجام دادند این بود که برای تامین برق آینده عراق، با شرکت‌های زیمنس و جنرال موتور مذاکراتی انجام دادند و ظاهرا قراردادهای بزرگی هم امضا کردند. اما این شرکت‌ها اعلام کردند تا سال ۲۰۲۲ نمی‌توانند این نیروگاه‌ها را به بهره‌برداری برسانند. درواقع مذاکرات انجام شده اما بحث تامین مالی، فاینانس آن و نحوه قرارداد نهایی نشده است. بنابراین، عراقی‌ها می‌دانند که به هیچ‌وجه امکان جایگزینی گاز و برق ایران را ندارند.
وی ادامه داد: هم‌چنین اوضاع در جنوب عراق بحرانی است و با وجود این‌که درحال حاضر از ایران گاز و برق وارد می‌کنند، اما باز هم مردم عراق، به‌شدت ناراضی و بعضا آماده تظاهرات در بصره هستند. با این اوصاف، دولت عراق نه می‌تواند و نه می‌خواهد نسبت به خرید برق و گاز از ایران تجدیدنظر کند؛ بنابراین باید به آمریکا فشار بیاورد تا معافیت‌ها را تمدید کند. نخست وزیر عراق هم اعلام کرده که این کشور بخشی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران نیست و علاقه‌ای به همراهی با تحریم های آمریکا ندارد. به نظر من یا آمریکا مجبور است معافیت‌ها را تمدید کند یا نباید کلا از آمریکا تبعیت کند.
به گفته این کارشناس اقتصادی، آمریکا درنهایت برای واردات گاز و برق از ایران به عراق معافیت می‌دهد اما هدف این کشور این است که سایر مسیرهای همکاری ایران و عراق را متوقف کند. درواقع می‌خواهد از این طریق به عراق فشار وارد کند و هزینه‌هایی را بگیرد که عراق در سایر گزینه‌ها با ایران همکاری نکند.
