هر چند این اتفاق در کشورهای پیشرفته مدت هاست که روی داده، اما در کشورهایی مانند ایران این تحول به تدریج و با سرعت کمتری در حال انجام است؛ اما در این مسیر انحرافاتی نیز رخ می دهد که می تواند منظور اصلی و هدفگذاری اصلی از ایجاد و ترویج فروشگاه های بزرگ زنجیره ای را مخدوش کند.
رمزگشایی از تخفیف های فروشگاه های زنجیره ای
چندی پیش که برای خرید به یکی از این فروشگاه های زنجیره ای مراجعه کردم، چند قلم کالا را در سبد خرید گذاشتم و پس از پرداخت مبلغ رسید را از صندوقدار گرفتم و طبق معمول پس از کنترل مبالغ و کالاهای خریداری شده، نگاهی هم به متن پایانی رسید کردم که نوشته بود: ((سود شما از این خرید مبلغ 75400 ریال )).
بی اختیار بدون اینکه بدانم این تخفیف ها از کجا و به چه علت اعمال می شود، احساس رضایتمندی خوبی بابت این تخفیف داشتم. عصر وقتی مادرم به خانه برگشت، چند قلم کالا از مغازه محله خریداری کرده بود که چند قلم آن با خریدهای من مشترک بود. وقتی کالاهای خریداری شده را داخل کابینت می گذاشتم، متوجه چیز عجیبی شدم. مایع تمیز کننده ای که از یک شرکت با یک تاریخ تولید بود، دو قیمت متفاوت برای مصرف کننده داشت!
وقتی سایر کالاها را نیز چک کردم متوجه شدم قیمت همه محصولاتی که از فروشگاه زنجیره ای خریداری کرده ام، بسیار بالاتر از قیمت محصولاتی است که بر روی کالاهای مغازه درج شده است. به عنوان مثال قیمت یک قوطی کنسرو ذرت از یک مارک با تاریخ تولید مشابه حدود 2 هزار تومان تفاوت قیمت داشت. یک کالا با یک تاریخ تولید از یک کارخانه با دو قیمت متفاوت!
وقتی قیمت سایر اقلام را نیز کنترل کردم، متوجه شدم قیمت مصرف کننده بسیاری از کالاهای موجود در فروشگاه های بزرگ زنجیره ای گرانتر از قیمتی است که بر روی کالاهای مغازه ای درج شده است.
دو نمونه از این تخفیف‌ها از دو فروشگاه زنجیره ای معروف در عکس‌های زیر قابل مشاهده است:
قیمت درج شده روی پنیر ۱۰ هزار تومان، قیمت فروشگاه دو هزار تومان گرانتر و با تخفیف، ۱۴۰۰ تومان گرانتر از قیمت روی کالا!
قیمت روی کالا ۱۷۳۰۰ تومان، قیمت فروشگاه ۲۲۹۰۰ تومان و قیمت با تخفیف، تنها ۵۰ تومان زیر قیمت درج شده روی کالا!
تفاوت تخفیف واقعی و غیر واقعی
از لحاظ اقتصاد مارکتینگ، خریدهای کلان و عمده دارای تخفیف های ویژه و ریزش قیمت است و کارخانه های تولیدی درصدی تخفیف را برای خریدهای عمده در نظر می گیرند که فروشنده بتواند علاوه بر محاسبه سود خود، تخفیف هایی را نیز به مشتریان بدهد. تا کنون تصور می کردم منشا این تخفیف ها اصول مارکتینگ و قواعد مربوط به خرید عمده و خرده فروشی است اما تازه فهمیدم که اینگونه نیست. در خوش بینانه ترین حالت می توان گفت تولید گنندگان قیمت سفارشات خریداران عمده و فروشگاه های زنجیره ای را با هماهنگی قبلی بیشتر از قیمت واقعی درج می کنند که هنگام فروش در ظاهر به مشتری تخفیف داده شود، اما در اصل نه تنها تخفیفی داده نشده بلکه برخی محصولات را گرانتر از حد معمول به فروش رسانده اند که در نمونه کالای بالا مشاهده کردید.
بروز این پدیده می تواند علاوه بر مخدوش کردن فعالیت فروشگاه های زنجیره ای بزرگ، تحول از فروش سنتی به مدرن را نیز به شکست منجر سازد.
در این میان حضور و نظارت دقیق نهادهای ناظر مانند سازمان بازرسی و تعزیرات و سازمان حمایت از حقوق مصرف کنندگان می تواند بسیار تاثیر گذار باشد. نظارتی که خلا آن تاکنون مشهود بوده و ظاهرا ساز و کاری برای جلوگیری از تخلفات احتمالی وجود ندارد.
