برخی خانوارهایی که از ابتدای پرداخت یارانه نقدی، برای دریافت آن ثبت نام نکرده یا بعدا از شمول دریافت حذف شدند ، حالا خود را حائز شرایط دریافت یارانه نقدی می دانند اما مکانیزمی برای ثبت درخواست این گروه از خانوارها وجود ندارد.
سال ۸۹ دولت دهم برای اولین بار در کشور اجرای قانونی پرحاشیه را کلید زد؛ «قانون هدفمندی یارانه ها» که با هدف کمک به اهرم های اقتصادی و بهبود رفاه شهروندان در قالب ۱۶ ماده تصویب شد اما به دلیل عدم سیاست گذاری صحیح متولیان، قانون هدفمندی طی سالهای اخیر از ریل اصلی خود خارج و بیشتر بر پرداخت یارانه های نقدی آن هم به تمام اقشار جامعه اعم از نیازمند و غیرنیازمند متمرکز شد.
پس از گذشت حدود ۴ سال از واریز یارانه نقدی آن هم به صورت غیرمنطقی، دولت یازدهم در فروردین ماه سال ۹۳ فاز دوم هدفمندی را کلید زد و از طریق ثبت نام مجدد، سعی کرد لیست یارانه بگیران را سامان دهد، اما در نهایت طی ۱۰ روز ۷۳ میلیون نفر برای دریافت یارانه متقاضی شدند و به این ترتیب بود که دولت نتوانست از طریق بازیابی اطلاعات مردم، صف یارانه بگیران را خلوت کند؛ البته حذف خارج نشینان در اسفند سال ۹۳ نکته مثبتی به شمار می آمد که طبق برآوردها موجب شد در مجموع ۵۰ هزار و ۸۸۶ نفر از لیست یارانه بگیران حذف شوند.
آغاز سال ۹۴ همزمان با الزام بودجه ای دولت مبنی بر حذف افراد غیرنیازمند از لیست یارانه بگیران بود؛ دولت بدون هیچ توضیحی، ۴ میلیون نفر از یارانه بگیران را حذف کرد که این مساله اعتراضات گسترده ای را در پی داشت به گونه ای که دولت در خرداد سال ۹۴ سامانه ای را برای بازگشت افراد حذف شده به صف یارانه بگیران (در صورت تایید وزارت کار) راه اندازی کرد و به این ترتیب، یک میلیون نفر دوباره مشمول دریافت یارانه شدند.
از سال ۹۴ تاکنون تغییر چندانی در صف یارانه بگیران ایجاد نشده است.
اصلاح صف یارانه بگیران چه زمانی عملیاتی می شود؟
علاوه بر اینکه دولت طی این سالها موفق به «هدفمند کردن» یارانه های نقدی و حذف دهک های غیرنیازمند از شمول دریافت یارانه نقدی نشده، بلکه حالا با درخواست های گروهی از مردم مواجه است که طی سالهای گذشته به دلایل متعدد در شمول یارانه بگیران قرار نداشته اند اما اکنون بدلیل افزایش تورم، متقاضی دریافت یارانه نقدی هستند. بر این اساس، طی ماه های گذشته و با افزایش ناگهانی نرخ کالاهای مصرفی و صعود تورم، برخی افرادی که بنا به مصلحت کشور از دریافت یارانه انصراف داده بودند و یا از ابتدا ثبت نام نکرده بودند، حالا متقاضی دریافت آن هستند اما هیچ مکانیزمی برای رساندن صدای خود به گوش دولت ندارند.
این در حالی است که افراد ثروتمندی که شاید این یارانه نقدی کوچک ترین تاثیری در زندگی شان ندارد، همچنان در صف یارانه بگیران قرار دارند و دولت بدون توجه به این موضوع، اقدام خاصی برای ساماندهی یارانه بگیران نکرده است. البته دولت در بودجه ۹۷ تصمیم گرفته بود حدود ۳۴ میلیون نفر از یارانه بگیران را حذف کند اما با عدم همراهی مجلس با این موضوع مواجه شد و در جریان بررسی لایحه بودجه در مجلس، این بند حذف گردید.
به هر حال آنچه که در حال حاضر مورد توجه است نیاز برخی افراد به دریافت یارانه نقدی است اما راهی برای ثبت نام ندارند و دولت نیز مکانیزمی برای ثبت درخواست پیش بینی نکرده است.
«حسن.م» کارمند یک شرکت خصوصی از جمله متقاضیان دریافت یارانه نقدی، در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: بنده بدلیل اینکه درآمد ماهیانه ام، کفاف هزینه های زندگی را می داد، از همان ابتدا برای دریافت یارانه نقدی ثبت نام نکردم اما اخیرا با صعود قیمت انواع اقلام اساسی و مصرفی، چند مرتبه با سازمان هدفمندی یارانه ها تماس گرفتم و سوال کردم چطور می توانم جزو مشمولان دریافت یارانه قرار بگیرم که پاسخ روشنی دریافت نکردم.
یکی دیگر از شهروندان تهرانی نیز اظهار داشت: من و همسرم چون هر دو شاغل بودیم، برای یارانه نقدی از ابتدا اقدام نکردیم. اما الان بخاطر افزایش شدید اجاره بها، لازم می بینیم در شمول دریافت یارانه نقدی قرار بگیریم اما نمی دانیم چطور باید اقدام کنیم.
در همین ارتباط، مهدی پازوکی اقتصاددان، با بیان اینکه یارانه نقدی تنها باید به سه دهک پایین درآمدی جامعه پرداخت شود، گفت: افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی به ۱۰ میلیون نفر می رسد که به انضمام سه دهک پایین درآمدی جامعه، در مجموع ۲۴ میلیون نفر از جمعیت ۸۰ میلیونی کشور باید یارانه دریافت کنند.
پازوکی گفت: در حال حاضر وضعیت توزیع یارانه ها به شکلی است که حتی پزشکی که ۷۰ میلیون تومان درآمد ماهانه دارد نیز در صف یارانه بگیران قرار دارد.
وی تاکید کرد: برای اداره منطقی و صحیح اقتصاد کشور، یارانه نقدی باید به درستی هدفمند و تعیین تکلیف شود در غیر این صورت نه تنها از بار مشکلات کاسته نمی شود بلکه تشدید نیز خواهد شد.
یارانه ۴۵۵۰۰ تومانی، منطقی نیست
از سویی دیگر با توجه به تغییر شرایط اقتصادی نسبت به چند سال گذشته و کاهش ارزش پایه پولی، دیگر ۴۵۵۰۰ تومان نقش چندانی در افزایش قدرت خرید خانوارها ندارد.
در حال حاضر نرخ کالاهای خوراکی با چنان رشدی مواجه شده که یارانه ۴۵۵۰۰ تومانی کفاف رفع نیازهای اولیه برای یک یا دو روز را هم نمی دهد.
نرخ ۲۴ قلم خوراکی در آبان ماه امسال
این جدول نشان می دهد، نرخ خوراکی های مورد نیاز مردم که معمولا به صورت روزمره نیز مصرف می شود نسبت به آبان سال گذشته، با افزایش چشم گیری مواجه بوده است.به عنوان مثال رب گوجه فرنگی ۲۴۴.۴ درصد افزایش قیمت داشته است؛ اما با این حال مبلغ یارانه نقدی بعد از گذشت ۸ سال و روند صعودی تورم و کاهش شدید ارزش پول ملی همچنان بر سکوی ۴۵۵۰۰ تومان ایستاده است.
انتظار است دولت یا یک بار برای همیشه روند واریز یارانه را هم در بخش «مبلغ» و هم در بخش «دریافت کنندگان»، ساماندهی کند و مکانیزمی معرفی کند که افراد نیازمند حذف شده و یا جامانده نیز بتوانند در شمول یارانه بگیران قرار بگیرند.
