بازدید دولتی‌ها از سامانه‌های تجارت کشور
آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات، شریعتمداری وزیر سابق صمت به همراه مویدی خرم‌آبادی رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز که از مهمانان ویژه این نمایشگاه بودند، با حضور در غرفه‌های منظومه سامانه‌های تجارت ایران شامل «شناسه کالا»، « نیما»، «سامانه جامع گمرکی»، «اعتبارسنجی»، «جامع انبارها»، «جامع‌تجارت»، « اصالت دارو»، «شناسه مکان»، «حمل و نقل بین‌الملل»، «حمل و نقل بار درون شهری»، «گذرگاه سرویس‌های سامانه‌های جامع تجارت»، « ثامن»، «افق» و «سامانه شناسایی کالای قاچاق» از نزدیک در روند اجرایی و عملیاتی این سامانه‌ها در فرآیند تجاری کشور قرار گرفتند.
علی رهبری سرپرست مرکز توسعه تجارت الکترونیک با اشاره به فعالیت سامانه جامع تجارت در چرخه تجاری کشور، گفت: در حال حاضر سامانه جامع تجارت با بیش از ۴۰ دستگاه در حال تبادل اطلاعات به صورت سیستمی است.
به گفته رهبری، سامانه جامع تجارت حلقه وصلی میان سایر سامانه‌های تجارت ایران است که با فعالیت آن قرار نیست فعالیت سایر سامانه‌های حوزه تجارت کشور متوقف شود.
وقتی داد وزیر ارتباطات هم بلند می‌شود
در این بین اما، ظاهرا گمرک همچنان ساز مخالف می‌زند و باتوجه به دستور وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت در بهمن95 به وزارت امور اقتصادی و دارایی مبنی بر آماده بودن سامانه جامع تجارت برای انجام فعالیت‌های تجاری، هنوز به صورت کامل به این سامانه متصل نیست.
این ناهماهنگی در اتصال، به نوعی است که گمرک علی‌رغم تأکید قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، هنوز اطلاعات لازم جهت اظهار کالا را از سامانه جامع تجارت دریافت نکرده و همچنان اطلاعات « اظهار و ترخیص کالا» را به صورت برخط به اطلاع سامانه جامع تجارت نمی‌رساند.
در این باره، کار به جایی می‌رسد که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در بازدید از غرفه گمرک با اعتراض به اینکه چرا گمرک علی‌رغم امضای تفاهم‌نامه با وزارت صمت هنوز به سامانه جامع تجارت متصل نیست، گفت: پس از گذشت یک سال‌ونیم پیگیری‌های جدی وزارت ارتباطات، هنوز برای اتصال سامانه گمرک به سامانه جامع تجارت مشکلاتی وجود دارد که در صورت رفع نشدن این موضوع طرح رجیستری با مشکل روبه‌رو خواهد شد.
در این بین اما نماینده گمرک که سعی در قانع کردن وزیر ارتباطات داشت با واکنش آقای وزیر مواجه شد که به وی گفت: یا من معنای اتصال را متوجه نمی‌شوم یا اتصالی برقرار نشده است
ظاهرا علت عدم اتصال کامل گمرک به سامانه جامع تجارت استناد به بند ج ماده 38 قانون رفع موانع تولید است. در حالیکه طبق بیان صریح همین ماده، تأکید موجود در متن قانون «در امور گمرکی در امر تجارت خارجی» است.
همچنین طبق تأکید صریح مواد 5 و 6 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز همه دستگاه‌ها موظف به همکاری با سامانه جامع تجارت، هستند اما همچنان مرغ گمرک یک پا دارد!
حلقه مفقوده شفافیت
فیروزه خیالی، مدیرکل دفتر فناوری اطلاعات گمرک ایران در حالی مدعی است که اطلاعات به صورت برخط روی سامانه‌های گمرک وجود دارد و همه دستگاه‌ها می‌توانند از آن استفاده کنند که طبق صریح قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز گمرک به اتصال به صورت برخط با سامانه جامع مکلف شده است که هم اکنون این شکل از اتصال برقرار نیست.
وی در این خصوص حتی از پاسخ به مجری برنامه که اتصال گمرک را به سامانه جامع مطالبه می‌کرد از پاسخ به وی امتناع کرد.
این بار، مشکلات فنی علت عدم همکاری گمرک با سامانه
سرپرست مرکز توسعه تجارت الکترونیک با اشاره به عدم همکاری مطلوب گمرک با سامانه گفت: باتوجه به همکاری مطلوب سایر دستگاه‌ها هنوز نتوانسته‌ایم با گمرک به نقطه مطلوبی برسیم این در حالیست که گمرک چنین واقعیتی را انکار می‌کند.
رمضانعلی صادق‌زاده رئیس سابق مرکز توسعه تجارت الکترونیک با اشاره به تعامل مطلوب سایر دستگاه‌ها با سامانه جامع تجارت گفته بود: مشکلات فنی و کارشناسی گمرک موجب شده این سازمان از تعاملات تجاری با سامانه جامع تجارت عقب بماند.
نارضایتی مجلس از عملکرد گمرک
دامنه انتقادات از گمرک به مجلس هم رسید. در این خصوص حسن‌نژاد عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، با انتقاد از جزیره‌ای عمل کردن گمرک در خصوص اتصال به سایر سامانه‌های تجارت ایران گفت: تصمیمات و اقدامات جزیره‌ای در انتظار راهکار و درمان است.
وی مشکل تجارت کشور را منم منم کردن‌های وزارتخانه‌های مختلف دانست و افزود: اینکه کامیوندار‌ان از نبود لاستیک می‌نالند و گمرک از واردات لاستیک دم می‌زند، بیانگر این است که حرکت‌های جزیره‌ای صورت گرفته است.
جواد حسینی کیا عضو هیئت رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس در خصوص فعالیت سامانه جامع تجارت در زمینه مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: قطعا گام‌های خوبی در این زمینه برداشته شده، اما کافی نیست به دلیل اینکه میزان قاچاق ما بسیار بالاست، البته قدم ها و گام‌های بلندی هم برداشته شده و زحماتی در این خصوص کشیده شده که قطعا میزان قاچاقرا کاهش می دهد.
عضو هیئت رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس تصریح کرد: این سامانه‌ها نیازمند بازبینی هستند تا ببینیم کجا دچار ضعف هستیم که می‌توانند منجر به وقوع تخلف شود. با رصد این موضوع این سامانه‌ها زیر ساخت‌های خوبی را برای کشور فراهم می‌کنند تا قاچاق به صفر برسد.
حسینی کیا افزود: این سامانه‌ها اطلاعاتی را به مردم می‌دهد تا بتوانیم در حیطه مدیریتی کشور درست برنامه ریزی کنیم در حال حاضر به بسیاری از اطلاعات دسترسی نداریم و نمی‌دانیم برخی از کالاهای مصرفی چقدر در داخل تولید و چقدر از خارج وارد می‌شوند. همینطور به مساوات آن نمی‌دانیم که چه مقدار ارز از کشور خارج می‌شود و هر کدام در چه اولویتی قرار دارند؛ تمام این‌ها نکات قابل تقدیری است که در سامانه جامع تجارت مورد توجه قرار گرفته است.
عضو هیئت رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس بیان کرد: شفافیت به کاهش فساد کمک می‌کند و یکی از شاخصه‌های اصلی سامانه جامع تجارت همین است. در تلاشیم با اجرای این سامانه با هرگونه فساد اداری مقابله کنیم.
وی در پایان ضمن انتقاد از عملکرد برخی سامانه‌ها مثل سامانه جامع گمرکی، عدم اتصال و همکاری مطلوب آن با سامانه جامع تجارت گفت: گمرک مرتبط به دولت است یعنی مجموعه خصوصی نیست. باید وزیر صنعت، معدن و تجارت پیشنهادی را به دولت بدهد تا وزارت اقتصاد و دارایی که گمرک از سری مجموعه‌های آن است نسبت به همکاری با سامانه جامع تجارت ملزم شود و با همپوشانی صورت گرفته مشکلات مرتفع یافته و اهداف محقق شود.
متولی پنجره واحد تجارت مشخص شود
به نظر می‌رسد برای جلوگیری از «ورود کالای قاچاق»، «موازی کاری دستگاه‌ها با یکدیگر»، «اتلاف منابع کشور»، «سردرگمی بازرگانان» و «تسهیل تجارت» هر چه زودتر باید تکلیف متولی پنجره واحد تجارت معلوم شود، چرا که در قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز به صراحت همه دستگاه‌ها موظف به تبادل اطلاعات با بازرگان از طریق درگاه سامانه جامع تجارت شده‌اند.
