آخرین مرحله از تحریم های ظالمانه آمریکا علیه ایران با دستور ترامپ ۱۳ آبان ماه اجرا شد که در این مرحله از تحریم ها، بخش های حمل و نقل به ویژه حمل و نقل هوایی و دریایی ایران از جمله ناوگان دو شرکت کشتیرانی و ملی نفتکش جمهوری اسلامی ایران تحت تحریم های آمریکا قرار گرفتند.
اگرچه در این دوره از تحریم ها بر خلاف دوره های گذشته، اتحادیه اروپا و سایر کشورها با آمریکا همراه نیستند ، اما آمریکایی ها در بخش حمل و نقل دریایی اعلام کرده اند آن دسته از شرکت های بزرگ کشتیرانی دنیا و خطوط لاینری که با آمریکا تبادل تجاری دارند، اگر به بنادر ایران سفر کنند، حق پهلوگیری در بنادر آمریکا را نخواهند داشت.
با توجه به اینکه حجم مبادلات شرکت های کشتیرانی لاینری با آمریکا چندین برابر ایران است، سفر رسمی این لاینرها به بنادر ایران، ریسک بالایی برای آنها در برخواهد داشت.
البته همانگونه که محمد راستاد، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی گفته است، هیچ یک از بنادر ایران تحریم نیستند ولی خطوطی کشتیرانی که کشتی های‌شان به بنادر ایران بیایند، از ادامه حضور در مبادلات با آمریکا منع می شوند.
با این حال آمریکایی ها در آخرین مرحله از اعمال تحریم ها، چند کشور را از بخش هایی از تحریم های ایران معاف کرده اند که در بخش نفت و انرژی، معافیت ۸ کشور از تحریم خرید نفت ایران و مستثنا شدن هند و افغانستان از حضور در بندر چابهار در بخش حمل و نقل دریایی ایران است.
کارشناسان گمانه های مختلفی در خصوص علت واقعی و پشت پرده معاف شدن هند و افعانستان از حضور در بندر چابهار مطرح کرده اند. هر چند که آمریکایی ها علت این تصمیم را در رسانه های خود، ارسال کمک های بشردوستانه به افغانستان بیان کرده اند اما در پشت پرده این اعلام رسمی، یک سری دلایل دیگر سیاسی ـ اقتصادی در راستای منافع آمریکا وجود دارد که از جمله آن، رقابت آمریکا با چین در حوزه حمل و نقل بندری جنوب آسیاست.
در حال حاضر چینی ها سرمایه گذاری سنگین ۴۶ میلیارد دلاری در بندر گواتر پاکستان داشته و این بندر را برای ۴۳ سال از پاکستانی ها اجاره کرده اند. این میزان سرمایه گذاری می تواند منافع هندی ها از یک سو و آمریکایی ها از سوی دیگر در این منطقه حساس از آسیا را به مخاطره بیندازد. همین موضوع می تواند انگیزه بالایی برای مستثنا شدن بندر چابهار از تحریم های آمریکا باشد.
معاون بندری سازمان بنادر: اپراتور هندی تابع مقررات ایران خواهد بود
محمدعلی حسن زاده در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره علت پشت پرده معاف شدن بندر چابهار از تحریم های اخیر آمریکایی ها علیه حمل و نقل دریایی ایران اظهار داشت: بر اساس آنچه آمریکایی ها رسما اعلام کرده اند، علت معافیت بندر چابهار از تحریم های آمریکا، ارسال کمک های بشردوستانه به افغانستان بوده است.
وی ادامه داد: بخش زیادی از کمک های انسان دوستانه که به دست افغان ها رسیده از مسیر هند بوده است. گندم و حبوباتی که از طریق بندر چابهار به افغانستان ترانزیت می شود از سوی هندی ها ارسال شده است.
معاون امور بندری و مناطق ویژه اقتصادی سازمان بنادر و دریانوردی با بیان اینکه آمریکایی ها مستقیما اعلام نمی کنند که به خاطر رقابت با چین یا تضعیف پاکستان، بندر چابهار از تحریم های آمریکا معاف شده، گفت: اما از منظر کارشناسی آنچه صراحتا از سوی آمریکایی ها اعلام می شود با علت پشت پرده، متفاوت است.
وی تصریح کرد:کارشناسان مطالعات راهبردی داخلی و خارجی معتقدند علت اعطای این معافیت این است که آمریکاییها می خواهند با معاف کردن بندر چابهار، از تقابل چین و هند، هند و پاکستان و چین و آمریکا سود ببرند.
حسن زاده با بیان اینکه معاف شدن چابهار از تحریم ها هر چقدر هم میزان اثرگذاری آن برای کنترل چینی ها از سوی آمریکا کم باشد، نوعی تقابل آمریکا با چین به حساب می آید یادآور شد: از سوی دیگر چینی ها با هندی ها و نیز هند با پاکستان رقابت دیرینه ای دارد ضمن اینکه آمریکایی ها علاقه مند هستند فاصله اقتصادی چین با آمریکا در حجم قابل ملاحظه ای حفظ بشود.
وی در پاسخ به این پرسش که عامل رایزنی با آمریکاییها برای معاف کردن چابهار از تحریم ها، هند بوده یا افغانستان، گفت: هر دو کشور گفتگوهایی با مقامات آمریکایی برای مستثنا کردن چابهار برقرار کرده بودند. البته این موضوع نیز به طور رسمی اعلام نشده و مانند معافیت بخش نفتی ایران از تحریم ها برای ۸ کشور، رایزنی های معافیت بندر چابهار نیز غیررسمی بوده است.
معاون امور بندری و مناطق ویژه اقتصادی سازمان بنادر و دریانوردی در پاسخ به این پرسش که با توجه به آغاز فعالیت اپراتور هندی بندر چابهار در آینده نزدیک، آیا احتمال می رود معاف شدن بندر چابهار با هدف اعمال نفوذ آمریکایی ها در خصوص نوع کالاهای وارداتی و صادراتی به ایران و تنگ تر کردن حلقه تحریم های جدید باشد؟، تاکید کرد: به هیچ عنوان چنین احتمالی وجود ندارد و ما بجز کالاهایی که به عنوان کالای ممنوعه در قانون یا بخشنامه ها تصریح شده و تجارت آنها قاچاق محسوب می شود، اجازه ورود و خروج سایر کالاها را صادر خواهیم کرد. این موضوع ارتباطی با اپراتور بندر ندارد و هر شرکت دیگری اعم از داخلی یا خارجی اپراتوری بندر چابهار را بر عهده بگیرد تابع قوانین و مقررات ایران خواهد بود و اداره بنادر ایرانی هیچ ارتباطی به اپراتور هندی یا کشور هند یا آمریکا ندارد.
