پس از عرضه نفت خام سبک کشور در بورس انرژی در هفته گذشته و خرید ۲۸۰ هزار بشکه نفت توسط بخش خصوصی، ایران نخستین گام برای مقابله با تحریم‌های نفتی را با موفقیت برداشت. کارشناسان حوزه انرژی معتقدند که پیاده‌سازی موفق این راهکار، در گرو الزاماتی است که شرکت ملی نفت باید انها را در نظر بگیرد.
در این راستا محمد شیریجیان، دکتری مدیریت قراردادهای بین المللی نفت و گاز در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به افت میزان صادرات نفت کشور در ماه‌های اخیر گفت: طبق برآوردها تا کنون به میزان ۸۰۰ هزار بشکه با کاهش صادرات مواجه شدیم. لذا ایران باید از همه ظرفیت‌هایش برای مقابله با تحریم های نفتی استفاد کند الان در موقعیتی هستیم که هر چه در توان داریم را باید پیاده کنیم تا تحریم های نفتی دور را بزنیم یا خنثی سازیم.
وی ادامه داد: علاوه بر مسائلی که در مورد توسعه صنایع پالایشی مطرح می‌شود که اینها کار بلند مدتی است؛ باید به راهکارهای کوتاه مدت که برای گذر زمان فعلی است نیز فکر کنیم که عرضه نفت در بورس، و استفاده از ظرفیت بخش خصوصی برای دور زدن تحریم های نفتی یکی از آن گزینه های کارآمد است.
شیریجیان با اشاره به توانمندی بخش خصوصی گفت: در هفته گذشته هم که نفت در بورس عرضه شد حدود ۳۰۰ هزار بشکه نفت به فروش رفت. این نشان می‌دهد بخش خصوصی توانایی دور زدن تحریم های نفتی را دارد و می‌شود روی این حوزه حساب کرد. برای موفق بودن عرضه نفت در بورس یک سری ملاحظات باید رعایت شود تا در گام های بعدی عرضه با موفقیت بیشتری همراه باشد و شاهد استقبال بیشتر بخش خصوصی باشیم.
عرضه در بورس باید مداوم باشد
این کارشناس مدیریت قراردادهای بین المللی نفت و گاز با تاکید بر ضرورت تداوم عرضه نفت در بورس گفت: نکته اول که باید به آن پرداخته شود و شرکت ملی نفت قطعا باید آن را مورد ملاحظه قرار دهد، تدوام عرضه نفت در بورس است. یعنی عرضه نباید کوتاه مدت باشد و در یک ماه یا دو ماه یا فقط در اوایل شروع تحریم‌ها انجام شود. نفت باید به صورت مداوم عرضه شود تا بخش خصوصی بتواند زیرساخت های خود را برای ورود به تجارت نفت آماده کنند.
وی همچنین اظهار داشت: لذا نیاز به زمان است و باید به بخش خصوصی فرصت داد تا بتواند توانمندی بالقوه خودش را برای دور زدن تحریم‌ها بالفعل کند و بتوانیم از این ظرفیت بخش خصوصی استفاده کنیم. تداوم عرضه مهم است و نباید صرفا نفت را تا زمانی که خریدار وجود داشته باشد، در بورس عرضه کرد. اینکه برخی مسئولین شرکت ملی نفت می‌گویند ما تا موقعی که بخش خصوصی نفت را در بورس بخرد عرضه می‌کنیم؛ غلط است. اگر تقاضایی هم وجود نداشت باید نفت عرضه شود. در واقع تداوم عرضه نفت در بورس، کلید موفقیت این راهکار است.
شیریجیان خاطرنشان کرد: این اقدام، حاوی یک پیام به بخش خصوصی دارد و آن هم این است که ما حتما تا چند سال آینده نفت را در بورس عرضه می‌کنیم و بخش خصوصی اطمینان می‌یابد و روی این تجارت حساب باز می‌کند؛ آن موقع است که سرمایه بیشتری در این حوزه وارد می‌شود و شرکت‌های بیشتری از بخش خصوصی وارد آن می‌شوند.
تسویه ۱۰۰ درصد ریالی و ۱۰۰ درصد ارزی جزو شرایط معامله قرار گیرد
این کارشناس مدیریت قراردادهای بین المللی نفت و گاز با اشاره به ضرورت تسهیل سازوکار تسویه گفت: ما باید این سازوکار تسویه که الان ۲۰ درصد ریالی و ۸۰ درصد ارزی است را تا میتوانیم تسهیل کنیم تا تمام شرکت‌های خصوصی که می‌توانند و توانایی دور زدن تحریم را دارند وارد این عرصه شوند. پیشنهادم این است که تسویه ۱۰۰ درصد ریالی و ۱۰۰ درصد ارزی را هم جزو شرایط معامله قرار دهیم. شاید یک شرکت خصوصی باشد که تنها بتواند محموله را به صورت ریالی تسویه کند.
وی تاکید کرد: تسویه ارزی معضلاتی دارد؛ اینکه شرکت ملی نفت حسابی را معرفی کند و بخش خصوصی ارز را به آن حساب واریز کند، باعث شناسایی و تحریم پذیری بخش خصوصی می‌شود. ما باید تا جایی که میتوانیم این اهرم دور زدن تحریم های نفتی را ناشناس بگذاریم. تسویه ارزی، مشکل‌ساز می‌شود و ممکن است کل کار در تحریم های بانکی گره بخورد. همچنین شاید بخش خصوصی حاضر باشد تمام بهای نفت را به صورت ارزی تسویه کند و ما باید تا جایی که میتوانیم شرایط را فراهم کنیم.
گسترش دایره خریداران نفت با کوچک‌سازی محموله‌ها
شیریجیان درباره مزایای کوچک‌سازی حجم قابل فروش محموله‌های نفت عرضه شده در بورس نیز به خبرنگار مهر گفت: کوچک سازی محموله ها، اقدام دیگری است که موفقیت عرضه نفت در بورس را تضمین می کند. خوشبختانه حجم محموله ها در عرضه های قبلی کوچک بود ولی باز هم می تواند کوچک تر شود. به این صورت که حجم قابل فروش محموله‌ها را حتی در حد ۳ یا ۵ هزار بشکه هم میتوانیم قرار دهیم ولی تحویل را ۳۵ هزار بشکه‌ای انجام دهیم. همین ۳۵ هزار بشکه را خرد کنیم و دایره خریداران را گسترش دهیم. به این صورت که یکی ۵ هزار بشکه، یکی ۳ هزار بشکه می‌خرد و در نهایت همه اینها تجمیع می‌شود و یک محموله ۳۵ هزار بشکه‌ای به این افراد می‌دهند و این افراد با همکاری هم محموله را تحویل می‌گیرند و به فروش می‌رسانند.
این کارشناس مدیریت قراردادهای بین المللی نفت و گاز در پایان خاطرنشان کرد: در مدل فعلی شاید از لحاظ ارائه نقدی پول با مشکلاتی روبرو باشیم و نتوانیم حتی همین ۳۵ هزار بشکه را نقدی پرداخت کنیم. ولی وقتی این محموله باز هم کوچک شود و همه مردم و بخش خصوصی می‌توانند وارد این حوزه شوند، می‌توان بهای آن چند هزار بشکه را هم حتی به صورت نقدی تسویه کرد. یعنی کل محموله را به جای نسیه، نقدی بفروشیم و آن وقت تجارت ما، Business تو Business است و Business تو goverment نیست و خود مردم باید با هم تعامل کنند و آن ۳۵ هزار بشکه را بفروشند. از طرفی دولت پول خود را در همان زمان تحویل می‌گیرد.
