در پی افزایش نرخ دلار و بالا رفتن نرخ بلیت پروازهای خارجی، شرکت های هواپیمایی نرخ بلیت پروازهای داخلی را هم گران کرده‌اند؛ به گونه‌ای که در حال حاضر، نرخ در مسیرهای پرتردد به شدت افزایش یافته و مردم را دچار نگرانی و سردرگمی کرده است. گشت و گذاری در میان نرخ‌های اعلامی برای پروازهای پرطرفدار نشان می‌دهد که نرخ بلیت پرواز تهران ـ مشهد در ارزانترین حالت، آن هم در ساعات صبحگاهی روزهای میانی هفته که از کمترین استقبال برخوردار است، ۲۸۰ هزار تومان به فروش می‌رسد؛ در حالیکه در همان روزهای میانی هفته نیز در ساعات پرتقاضاتر عصرگاهی و ابتدای شب، می‌توان بلیت را با قیمتی حدود ۵۳۰ تا ۶۵۰ هزار تومان (اکونومی و نه بیزینس) خریداری کرد.
با این حال در ایام پایانی هفته و ساعاتی که بیشترین استقبال از سفرهای هوایی به مشهد وجود دارد، قیمت بلیت پرواز تهران ـ مشهد تا ۷۳۰ هزار تومان بالا رفته است؛ به گونه‌ای که به عنوان مثال، بلیت پرواز تهران ـ مشهد برای روز چهارشنبه هفته آتی ۳۶۷ هزار تومان برای پرواز ۶ صبح، قیمت‌گذاری شده است.
این وضعیت، برای سایر مسیرها نیز صدق می‌کند؛ به نحوی که قیمت بلیت پرواز اهواز ـ مشهد برای روز چهارشنبه هفته آتی که مصادف با شب عید غدیر خم است، در ساعات بامداد (۰۲:۴۵) به عنوان ارزانترین قیمت، ۳۷۵ هزار تومان و در ساعات عصرگاهی روز چهارشنبه با نرخ ۶۱۰ هزار تومان عرضه می شود. البته بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که قیمت بلیت‌ها در سایر مسیرها نیز، کم و بیش بر همین منوال است.
آخوندی: ۵۵ درصد هزینه های ایرلاین‌ها ارزی است
در این میان عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی نیز روز سه شنبه هفته گذشته در حاشیه جلسه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی درباره گرانی بلیت هواپیما با بیان اینکه در حال حاضر حفظ صنعت هوانوردی، از قیمت بلیت برای ما اهمیت بیشتری دارد، اظهار داشت: علت این گرانی بلیت، افزایش نرخ دلار بوده و شرکتهای هواپیمایی، بعضا تا ۵۵ درصد هزینه‌های نگهداری هواپیما را به صورت ارزی پرداخت می‌کنند.
چرا ایرلاین ها قیمت بلیت را کم نمی کنند؟
کارشناسان صنعت هوانوردی معتقدند، آنچه سبب شده تا رقابت میان شرکتهای هواپیمایی برای افزایش قیمت‌ها شکل گیرد؛ وجود تقاضای سفر علیرغم افزایش قیمت است. به این معنا که ایرلاین‌ها با وجود آنکه بلیت پروازهای داخلی را به بهانه افزایش نرخ دلار گران گرده‌اند، اما همچنان تقاضای سفر وجود دارد و کمتر مسیر پروازی می‌توان یافت که با کاهش مسافر روبه رو شده باشد.
دو علت برای این وضعیت گزارش شده؛ نخست آنکه افزایش چشمگیر مسافران عراقی به ایران که از مسیرهای مختلف (اهواز، تهران، ارومیه) برای سفر به شهرهای توریستی به خصوص مشهد مسافرت می‌کنند. در این میان به نظر می‌رسد این افزایش ۲۵ درصدی (بنا به گفته مسئولان سازمان گردشگری) که در پی کاهش ارزش پول ملی در برابر دلار رخ داده، توانسته صندلی های خالی هواپیماها از مسافران ایرانی را تا حدود زیادی پُر کند.
دومین علت عدم کاهش تقاضای سفر، غالب بودن میزان تقاضای سفرهای هوایی از سوی کارمندان دولت و مدیران دولتی به جای مردم عادی است. در حالی که بسیاری از مردم عادی به دلیل گرانی بلیت هواپیما نمی توانند با این وسیله سفر کنند، اما مدیران دولتی به مدد بودجه عمومی به سفرهای متعدد می پردازند و گرانی بلیت هواپیما نتوانسته خللی در اراده آنها برای سفر به مناطق مختلف کشور داشته باشد.
بر اساس آمارهای سالانه سازمان هواپیمایی کشوری، تا ۷۰ درصد متقاضیان ایرانی سفرهای هوایی را مدیران دولتی و هیات همراه آنها تشکیل می دهد که معمولا از بودجه عمومی، برای خرید بلیت اقدام می شود. در این میان باید به این نکته هم اشاره کرد که از نظر کارشناسان اقتصاد حمل و نقل، ادامه این وضعیت چندان قابل تصور نیست و بازار فعلیِ موجود، موقتی خواهد بود؛ پس در صورتی که پروازهای داخلی گران باقی بمانند، احتمال اینکه دولت برای کاهش مخارج خود، دستور حذف پروازهای غیرضروری را صادر کند، وجود دارد.
از سوی دیگر، به نظر می‌رسد از حجم مسافران غیرایرانی (عراقی) با توجه به همزمانی سال تحصیلی این کشور با ایران و نیز ورود فصل سرما، به تدریج کاسته خواهد شد. همه این موارد نشان می دهد که صنعت هوانوردی نمی تواند صرفا با گران کردن بلیت‌ها، به حیات خود ادامه دهد و باید چاره دیگری برای این مشکل بیاندیشد.
سه ویژگی ایرلاین های ایرانی: بهره وری پایین، سرویس‌دهی ضعیف، قیمت بلیت بالا
بسیاری از کارشناسان صنعت هوانوردی معتقدند این صنعت در ایران با سایر کشورها قابل مقایسه نیست؛ چراکه قیمت بلیت پروازها در ایران به بهانه‌های مختلف از جمله تحریم، نرخ ارز، کمبود ناوگان و قطعات، نبود برنامه ریزی بازرگانی صحیح، روت ها و مسیرهای پروازی غیراقتصادی، فرودگاههای بدون جانمایی مناسب، بالا بودن هزینه خدمات فرودگاهی و مواردی از این دست، همواره از سوی شرکتهای هواپیمایی، افزایشی بوده و از روند صعودی برخوردار است.
از سوی دیگر خدماتی که در مقابل این نرخ بلیت گران داده می شود، در حد ایرلاین های رده چندم آمریکای لاتین یا آفریقایی است؛ ضمن اینکه برخی ایرلاین هایی که از پشتوانه مالی برخی نهادها برخوردار هستند، نگرش بازرگانی به صنعت هوانوردی نداشته و همین موضوع سبب شده تا از مسأله پُراهمیت بهره وری غافل باشند. به معنای دیگر از انجام سلسله فرآیندهایی که به کاهش هزینه ها و افزایش درآمدها منجر می شود، غفلت می کنند.
کمبود ناوگان، مزید بر گرانی بلیت هواپیما
مرتضی دهقان معاون هوانوردی و امور بین الملل سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرد: بیش از ۵۰ درصد ناوگان هوایی ایران زمین گیر است و یکی از علل گرانی بلیت هواپیما، همین کمبود ناوگان برآورد می شود، این در حالی است که آخوندی، وزیر راه و شهرسازی هم می‌گوید که در حال حاضر، ۱۸۵ فروند هواپیمای فعال در کشور داریم که کمی بیش از همین مقدار، گراند (زمین گیر) هستند.
یک کارشناس تعمیر و نگهداری هواپیما در این رابطه به خبرنگار مهر می‌گوید: در صورتی که بتوانیم حتی نیمی از هواپیماهای زمین‌گیر (مثلا تا ۹۰ فروند) را عملیاتی کنیم، می توانیم قیمت بلیت هواپیما را تا ۴۰ درصد کاهش دهیم.
وی افزود: اگر دولت با همکاری بخش خصوصی و شرکت های دانش بنیان، برنامه ریزی مدونی برای عملیاتی کردن هواپیماهای زمین گیر و تأمین قطعات مورد نیاز از محل تولید داخل را برای مهندسی معکوس قطعات اصل داشته باشد، می توان موضوع عملیاتی کردن هواپیماهای زمین گیر را در مدت زمانی تعریف شده و با کمترین ارزبری انجام داد.
نایب رئیس کمیسیون عمران: عابدزاده هفته آینده برای پاسخگویی درباره قیمت بلیت هواپیما به مجلس می آید
سیداحسن علوی، نایب رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر درباره چرایی گرانی بلیت هواپیما اظهار داشت: افزایش قیمت ارز بر روی همه مسائل از جمله صنعت حمل و نقل اثر منفی داشته؛ اما قرار نیست با افزایش نرخ ارز، ناگهان قیمت بلیت هواپیما دو تا دو و نیم برابر شود. حتی در برخی مسیرها قیمت بلیت از این مقدار هم گرانتر شده است. بلیت رفت و برگشت به مشهد یک میلیون تومان برای مردم هزینه دارد.
وی افزود: چنین افزایش قیمتی سبب می شود تا بسیاری از خانواده ها و مردم عادی نتوانند از حمل و نقل هوایی استفاده کرده و مجددا شاهد افزایش استفاده از خودروی شخصی و حمل و نقل جاده ای خواهیم بود که نتیجه آن افزایش ترافیک جاده ها، سوانح جاده ای و رانندگی و کشته های سوانح جاده ای خواهد بود. یعنی مشکلات دو چندان می شود.
نایب رئیس کمیسیون عمران مجلس با اشاره به اظهارات وزیر راه و شهرسازی درباره لزوم حفظ صنعت هوانوردی، یادآور شد: در صورت ادامه شرایط فعلی گرانی بلیت هواپیما، صنعت هوانوردی به مرور زمین گیر خواهد شد؛ چراکه اگر مسافر کم شود، ایرلاین‌ها مجبورند هواپیماها را خالی اعزام کنند که جز زیان، برای آنها نتیجه ای نخواهد داشت.
علوی خاطرنشان کرد: مسئولان نیایند دوباره مطرح کنند که گرانی بلیت هواپیما هم حباب است. یکباره تصمیم می گیرند قیمت بلیت پرواز را گران می کنند و خودشان به خودشان ضرر می زنند.
وی با بیان اینکه قرار است کمیته ای تشکیل بدهند که علت گرانی بلیت را بررسی کنند گفت: قرار است این کمیته، نحوه کاهش هزینه های هوانوردی را بررسی کند.
نماینده مردم سنندج در مجلس با بیان اینکه قرار است هفته آینده مسئولان سازمان هواپیمایی کشوری برای پاسخگویی در خصوص گرانی بلیت هواپیما در کمیسیون عمران حاضر شوند، تصریح کرد: در حال حاضر سوخت هواپیما برای پروازهای داخلی گران نشده است و تنها موضوعی که به شرکت های هواپیمایی از نظر ارزی فشار می آورد، قطعات هواپیما است؛ اما این فشار نباید کاری کند که بلیت هواپیما تا این حد گران شود.
وی معتقد است که ایرلاین‌ها می‌توانستند بلیت ها را پلکانی و تدریجی گران کنند نه اینکه دیگر مردم عادی نتوانند سوار هواپیما شوند.
