بررسی روند افزایش قیمت برق طی سالهای اخیر نشان میدهد که وزارت نیرو طی سالهای 93 تا 95 سه مرتبه تعرفههای برق را به میزان 24% ، 10% و 10% در بخش خانگی افزایش داد اما در هر سه مرتبه تفاوتی بین مشترکین کم مصرف و پرمصرف قائل نشد. در اردیبهشت ماه امسال نیز این وزارتخانه مجددا با تصویب هیات وزیران افزایش 7% قیمت برق را برای همه مشترکین از اجرایی نمود.
شیوه اجرایی برخلاف نظر مرکز پژوهشهای مجلس
این شیوه قیمتگذاری بر خلاف نظر مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی است زیرا در گزارشی که این نهاد درباره تبصره 14 لایحه بودجه سال 97 در آذرماه پارسال منتشر کرده بود، آمده است: «در راستای ارتقای بهرهوری انرژی و کاهش یارانه پنهان انرژی مشترکین پرمصرف، وزارتخانههای نفت و نیرو مکلف هستند در صورت اقدام به افزایش قیمت گاز، آب و برق در بخش خانگی، ضمن حفظ نظام قیمتگذاری پلکانی به گونهای عمل کنند که درصد افزایش تعرفه در سطوح بالای مصرف، بیش از درصد افزایش تعرفه در سطوح پایین مصرف باشد».
شیوه اجرایی برخلاف نظر کمیسیون انرژی مجلس
همچنین این شیوه افزایش قیمت بر خلاف نظر کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی است. این کمیسیون در جریان بررسی لایحه بودجه 97، مصوبهای در راستای حمایت از مشترکین کممصرف داشت که متاسفانه این مصوبه به دلایل نامشخص و به بهانه جلوگیری از هرگونه عدم افزایش قیمت، به تصویب کمیسیون تلفیق نرسید، در این مصوبه آمده بود: «در راستای تشویق به کاهش مصرف انرژی و حمایت از اقشار آسیب پذیر، دولت مکلف است به تفکیک اقلیم‌های آب و هوایی، قیمت برق و گاز خانگی را برای حداقل 30 درصد از کل مشترکین که از بقیه مصرف کمتری دارند ثابت نگه دارد».
اگر این مصوبه در کمیسیون تلفیق تصویب میشد آنگاه دولت مجبور بود درآمد حاصل از افزایش تعرفهها را از مشترکین پرمصرف تامین کند که قطعا بر کاهش مصرف انرژی تاثیر بهسزایی میگذاشت. تجربیات موفق آب خانگی در مهرماه سال 94 و همچنین تجربیات موفق در دیگر کشورها از جمله آمریکا این امر را تایید میکند.
شیوه اجرایی برخلاف تجربیات موفق در ایران و دنیا
در مهرماه سال 94 در حوزه آب، درصد افزایش قیمت به صورت یکسان برمشترکین اعمال نشد و مشترکین پرمصرف با درصد بیشتری با افزایش قیمت مواجه شدند. به موجب این سیاست هوشمندانه، میزان آب مصرفی تهران در سال 95 نسبت به سال 90 حدود 1.72% کاهش یافت در صورتی که جمعیت کشور در این سالها زیاد هم شده بود.
همچنین در ایالت کالیفرنیا و به منظور مقابله با بحران برق در سال 2001، افزایش قیمت برق به طور یکسان برای همه مشترکین اعمال نشده و مشترکینی که دارای مصارف حداقلی بودند(دو پله اول) بدون هیچ افزایش قیمت اما تعرفه برق مشترکین بسیار پرمصرف(واقع در پله پنجم) حدود 47% افزایش یافت. این سیاست هوشمندانه باعث شد تا توان مصرفی در زمان اوج بار حدود 12% نسبت به سال 2000 کاهش باید.
راه حل درست چیست؟
افزایش قیمت یکسان برق سال جاری در حالی رخ داد که کارشناسان حوزه انرژی بارها هشدار داده بودند که این شیوه افزایش قیمت هیچ تاثیری در روند مصرف انرژی نخواهد داشت، مطلبی که اخیرا همایون حائری، معاون وزیر نیرو نیز هرچند دیرهنگام اما بالاخره به آن اعتراف کرد.
بحران برق در تابستان امسال کاملا قابل پیشبینی بود و حتی بارها خود مسئولان وزرات نیرو خبر از وقوع آن داده بودند. با این وجود چرا شورای اقتصاد و وزارت نیرو به جای اعمال تعرفه هوشمند با تمرکز بر مشترکین پرمصرف، قیمت برق را برای همه مشترکین به صورت یکسان افزایش دادند؟ با توجه به بحران برق سال جاری، این شیوه افزایش قیمت به هیچ وجه قابل قبول نبوده و بایستی هرچه سریعتر اصلاح شود. در همین راستا مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی با انتشار گزارشی در تابستان سال جاری نیز پیشنهاد داده است که قیمت برق 25% مشترکین پرمصرف را افزایش داده و تمامی درآمد حاصل از آن به مشترکین کممصرف یعنی 75% مردم پاداش داده شود.
با توجه به تجربیات دنیا، این شیوه پیشنهادی قطعا بر کاهش اوج مصرف برق موثر بوده و بخش قابل توجهی از بحران برق سال جاری را حل خواهد کرد. اگر این پیشنهاد کارشناسی نیز مانند پیشنهادهای گذشته مورد توجه قرار نگیرد، قطعا بحران برق و عواقب آن به گردن مسئولین بوده و بایستی نسبت به آن پاسخگو باشند.
