بنزین هرچند یک محصول نفتی بوده اما در طول چند دهه گذشته نقشی در حد و اندازه دماسنج برای اقتصاد کشور را بازی کرده و حتی برخی از تحلیگران اقتصادی پا را فراتر می‌گذارند و از بنزین و قیمت این فرآورده استراتژیک نفتی به‌عنوان یک معیار تاثیرگذار در تعیین نرخ تورم یاد می‌کنند.
این حساسیت‌ها درباره قیمت بنزین موجب شده که همواره دولت‌ها برای تعیین قیمت این فرآورده پرطرفدار نفتی حداکثر احتیاط و محافظه کاری را در دستور کار قرار بدهند تا شوک و آثار روانی قیمت‌گذاری بنزین بر وضعیت اقتصادی کشور را به نوعی مهار کنند.
بر این اساس پس از تعیین قیمت تک نرخی بنزین 1000 تومانی در خرداد ماه 1394 و با گذشت بیش از سه سال با وجود افزایش قیمت حامل‌های مختلف انرژی اما دولت تاکنون اقدامی برای افزایش قیمت بنزین نکرده که تثبیت قیمت بنزین از یک سو و عدم اجرای طرح‌های جدید مدیریت مصرف همچون از سرگیری سهمیه‌بندی سوخت از طرف دیگر موجب شده که در طول دو سال گذشته متوسط مصرف روزانه بنزین ایران جهشی سالانه حدود 10 درصدی را تجربه کند.
آمارهای رسمی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران نشان می‌دهد که در طول چهار ماهه نخست امسال، متوسط مصرف روزانه بنزین با ثبت جهشی حدود 11 درصدی از 78 میلیون لیتر در مدت مشابه پارسال، امسال به رقم بی‌سابقه 86 میلیون لیتر در روز افزایش یابد.
از سوی دیگر همزمان با آغاز تابستان و افزایش سفرهای برون شهری در فصل تعطیلی مدارس هم پیش بینی می‌شود متوسط مصرف این فرآورده استراتژیک نفتی به وضعیت رو به جهش خود ادامه بدهد و برای روزهای گرم تابستانی شاهد ثبت رکوردهای مصرف بنزین در کشور باشیم.
در این بین تثبیت قیمت دلار در محدوده لیتری 1000 تومان و از طرف دیگر افزایش افسارگسیخته نرخ انواع ارز به ویژه دلار و یورو، جاذبه و انگیزه قاچاق و انحراف فرآورده‌های نفتی به ویژه بنزین به کشورهای همسایه را دو چندان کرده است.
افزایش مصرف بنزین و کاهش خوراک مایع پتروشیمی‌ها
به گزارش فارس، افزایش مصرف بنزین علاوه بر این مشکلات فراوانی برای خروج ارز در قبال واردات، تامین و توزیع این فرآورده نفتی ایجاد کرده که پالایشگاه‌های نفت کشور هم برای تامین نیازهای بنزینی کشور با حداکثر ظرفیت فعالیت می‌کنند و بالا رفتن ظرفیت تولید بنزین به منزله آن است که خوراک نفتای بیشتری صرف تامین این فرآورده نفتی خواهد شد.
در شرایط فعلی در حاشیه هر یک از پالایشگاه‌های نفت یک مجتمع پتروشیمی احداث شده تا از ظرفیت تولید نفتای پالایشگاه‌های نفت برای تکمیل زنجیره ارزش نفتا و تولید محصولاتی با ارزش افزوده اقتصادی حداکثر بهره‌برداری شود اما با افزایش تولید بنزین و عرضه بیشتر خوراک نفتا به واحدهای بنزین‌سازی به جای پتروشیمی‌ها عملا سیاست تکمیل زنجیره ارزش در خدمت تولید سوخت قرار گرفته است.
کارت سوخت فرشته نجات پتروشیمی‌ها
هم اکنون ظرفیت تولید بنزین ایران به حدود 90 میلیون لیتر در روز رسیده که پیش بینی می‌شود با بهره برداری کامل از فاز سوم توسعه پالایشگاه ستاره خلیج فارس، طرح‌های جدید بنزین‌سازی پالایشگاه نفت لاوان، بندرعباس، آبادان و ... تا پایان امسال ظرفیت تولید روزانه بنزین به 100 تا 105 میلیون لیتر در روز افزایش یابد.
افزایش ظرفیت تولید بنزین در پالایشگاه ستاره خلیج فارس به عنوان بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان می‌تواند این نوید را بدهد که با تولید بیشتر بنزین در این مگا پالایشگاه و تامین نیازهای کشور عملا فشار تولید بنزین از دوش سایر پالایشگاه‌های نفت برداشته شود و خوراک نفتای بیشتری صرف تکمیل زنجیره ارزش و تولید محصولات پتروشیمی و پلیمری با ارزشی همچون زایلین ها، رافینیت آروماتیک، بنزن، اتیلن، پروپیلن، برش‌های چهار کربنه شود که این محصولات خود تامین کننده نیاز واحدهای میان دستی و پائین دستی صنعت پتروشیمی هستند.
واقعیت غیر قابل انکار آن است که در شرایط فعلی مجتمع‌های مهم و تاثیرگذاری پتروشیمی همچون تبریز، شازند (اراک)، اصفهان و فرآورش بندرامام که همگی تولیدکننده خوراک صنایع میان دستی و پائین دستی پتروشیمی هستند با مشکل بزرگی به نام تامین مطمئن و پایدار خوراک نفتا دست و پنجه نرم می‌کنند و این درحالی است که خوراک ارزشمند نفتا یا به صورت خام توسط پالایشگاه ستاره خلیج فارس صادر می‌شود (با هدف تامین منابع مالی ساخت این پالایشگاه از محل صادرات نفتا) و یا توسط سایر پالایشگاه های نفت روانه واحدهای بنزین سازی و در نهایت پمپ بنزین‌ها می شود تا نیاز سوخت کشور را تامین کند.
قطعا بهره برداری از فازهای سه گانه پالایشگاه ستاره خلیج فارس در کنار مدیریت مصرف بیشتر سوخت به ویژه با اجرای طرح‌هایی همچون سهمیه بندی بنزین واستفاده بیشتر از ظرفیت‌های کارت هوشمند سوخت می‌تواند منجر به صرفه‌جویی و مدیریت بیشتر مصرف بنزین در کشور شود بلکه خوراک نفتای مورد نیاز صنایع پتروشیمی به جای باک سوخت خودروها صرف تکمیل زنجیره‌های ارزش و تولید محصولات پلیمری و پتروشیمی در کشور شود که قطعا دستاوردهای متعدد زیست محیطی و صرفه‌جویی ارزی معادل 2.5 تا 4 میلیارد دلار برای اقتصاد کشور به ارمغان خواهد آورد.
