تولید در کشور در سال‌های اخیر دست‌خوش ناملایمات فراوانی شده است، به طوری که بسیاری از دارندگان واحدهای تولیدی خرد و کلان به دلایل گوناگون از جمله ناتوانی در تامین هزینه‌ها؛ یکی پس از دیگری فعالیت خود را رها کرده‌اند و باقیمانده سرمایه خود را در بازارهایی غیرمولد به کار گرفته‌اند.
تعدادی هم که در شرایط بد اقتصادی همچنان با چنگ و دندان تولید خود را حفظ کرده‌اند با معضلات مختلفی از قبیل رکود، کمبود و گرانی مواد اولیه، سود بانکی بالا، واردات بی رویه، قاچاق و گرانی ارز کمر خم کرده‌اند.
از آنجا که تولید نقش مهمی در اشتغال‌زایی دارد، به همین دلیل با برگزاری میزگردی در خبرگزاری فارس با عنوان «بررسی مشکلات تولید کنندگان کفش» پای درد و دل سه تن از تولید‌کنندگان کفش چرم دست‌دوز نشستیم تا این این طریق بخشی از مشکلات این صنف منعکس شود.
* وضعیت تولید کفش در کشور چگونه است و وزارت صنعت چه حمایتی از تولید‌کنندگان این بخش دارد؟
صادقی: وزیران ما از مشاوران کاربلد و آشنا به صنایع مختلف تولیدی بهره نبرده‌اند.
کسانی که در راس هرم‌های قدرتی هستند، تخصصی از صنعت ندارند، ما نمی‌گوییم، وزیر صنعت تخصص کفش داشته باشد، اما حتی مشاوران آنها هم تخصص لازم را ندارند.
برای حل شدن بخشی از مشکلات صنایع، باید مشاوران وزیر؛ آگاه به مسائل و مشکلات تولید‌کنندگان باشند تا مشکلات را به مسئولان انتقال داده و راهکار برای حل آن اتخاذ کنند.
اگرچه تولید کفش، شغل پدری و خانوادگی من است، اما در دو - سال گذشته علیرغم نوآوری در کارم در این شغل دچار سرخوردگی مطلق شده‌ام.
* دلیل این سرخوردگی چیست؟ چه عواملی باعث بروز این موضوع شده است؟
صادقی: عوامل مختلفی دست به دست هم داده است. اولین عامل رکود است که فقط مربوط به صنف ما نیست و همه مشاغل را در برگرفته است.
عامل بعدی رویکرد دولت در حمایت از تولید است که تماما در حد حرف بوده است.
عامل سوم نوسانات نرخ دلار است که اتفاقا یکی از موانع جدی برای تولید است. البته نوسان نرخ دلار چند سال پیش هم اتفاق افتاد، اما به این شدت نبود.
مورد بعدی مشکل در تامین مواد اولیه است، من به عنوان یک تولید‌کننده نمی‌توانم به راحتی مواد اولیه مورد نیاز خود را وارد کنم، ولی افرادی که از رانت دولتی برخوردارند و حتی سابقه کار تولیدی ندارند، امکان واردات مواد اولیه را دارند.
* مشکلات تامین مواد اولیه چیست؟
صادقی: دولت تسهیلات برای تامین ماشین‌آلات مورد نیاز برای این بخش در اختیار تولید‌کنندگان قرار نمی‌دهد، از طرفی کارشناسان گمرک هم نمی‌توانند تشخیص دهند که کالایی که وارد میشود، جزء مواد اولیه است یا یک کالای مصرفی است و همین موضوع بر مشکلات تامین مواد اولیه می‌افزاید.
پس از اعلام ممنوعیت واردات بیش از هزار و 300 قلم کالا متاسفانه واردات برخی کالاهای مورد نیاز برای تولید کفش از قبیل چرم هم ممنوع شد و این در حالی است که چرم یک ماده اولیه برای تولید کفش به شمار می‌رود.
اقدام به ممنوعیت واردات کالاهای مورد نیاز تولید بدون مشورت از دست‌اندرکاران تولید قطعا منجر به بروز مشکلات متعددی در امر تولید خواهد شد.
* آیا از تجهیزات مورد نیاز روز دنیا در این صنعت برخوردار هستید؟
صادقی: تجهیز شدن به دستگاههای روز دنیا منجر به افزایش تولید و همچنین ظرافت در تولید میشود در حالی که به این دستگاه‌ها تجهیز نشده‌ایم.
این در حالی است که با توجه به مدگرایی، به روز شدن تجهیزات تولید یکی از نیازهای اساسی ما به شمار می‌رود.
* حضور تولید‌کنندگان ما در بازارهای دیگر از جمله بازار روسیه چگونه است؟ آیا در رقابت با تولید‌کنندگان و صادرکنندگان سایر کشورها از توانایی حضور در بازار روسیه برخوردرا هستیم؟
صادقی: چینی‌ها و ترک‌ها در مسکو بازار تاسیس کرده‌اند و به راحتی سفارش می‌گیرند. در حالی که ما در مسکو فقط یک دفتر زده‌ایم.
نوسانات نرخ ارز بر روی تولیدات ما آن‌قدر موثر است که حتی اگر در این بازارها سفارشی داشته باشیم نمی‌توانیم آن سفارش را تامین کنیم. افزایش قیمت تمام شده تولید قدرت رقابت را از ما گرفته در حالی که قیمت تولیدات کشورهای رقیب ثابت است و می‌توانند مشتری خود را حفظ کنند.
*ایجاد شهرکهای صنعتی در بهبود وضعیت تولید موثر است؟ اقدامی از سوی تولید‌کنندگان برای ایجاد شهرکهای صنعتی شده است؟
صادقی: مدت‌هاست که پیگیر ایجاد یک شهرک صنعتی در قرچک ورامین هستیم اما به جای نرسیده‌ایم.
برای دادن زمین به این تولید‌کننده به ما گفته‌اند که 20 درصد مبلغ زمین باید در ابتدا پرداخت شود و بقیه اقساط آن 24 ماه تسویه شود در حالی که توان خرید آن را نداریم زیرا اگر بخواهیم یک زمین کوچک خریداری کنیم فایده‌ای ندارد و اگر بخواهیم یک قطعه زمین بزرگ خریداری کنیم توان پرداخت اقساط آن را نداریم.
حدود یک سال است که از دولت خواستیم تا با 5 درصد پیش پرداخت زمین و پرداخت اقساط 60 ماهه موافقت کند در حالی که به این موضوع هیچ ترتیب اثری داده نشده است این در حالی که در صورت موافقت با درخواست ما هیچ اتفاقی برای کسی نمی‌افتد چون آن زمین بیابان است و به درد کسی نمی‌خورد.
در مورد بیمه هم مشکلات فراوانی وجود دارد و علیرغم اینکه یک کارفرما در صورت بکارگیری کارگران بیشتری باید از معافیت برخوردار شود این موضوع برعکس میشود و معافیت‌ها برداشته میشود و پرداخت‌ها تصاعدی میشود.
* در موارد اولیه مورد نیاز برای تولید کفش میزان وابستگی ما چقدر است؟
صادقی: اگرچه تقریبا تمام مواد اولیه مورد نیاز کفش در داخل تولید میشود اما برای تولید یک کفش با کیفیت 90 درصد مواد اولیه آن وارداتی است.
* میزان تولید و مصرف کفش در کشور چقدر است؟
صادقی: سال گذشته 400 میلیون جفت کفش در کشور تولید شد. در خوش بینانه‌ترین حالت هم مصرف سرانه کشور 250 میلیون جفت است.
امروز با توجه به مشکلات متعدد تولید بسیاری از کارگرهای خوب و متخصص ما در صنعت اشتغال‌زای کفش پیک موتوری شده‌اند.
بطور کلی مشکلات تولید چیست؟
اسکندری: تولید‌کنندگان زیر بار تولید کمر خمر کرده و نابود شده‌اند. دولت باید اقتصاد را تولید محور کند و به سیستم اقتصادی دلالی خود پایان دهد.
تولید کننده در هیچ مقامی مورد حمایت نیست
من به عنوان تولید‌کننده‌ای که 2 میلیارد در تولید کفش سرمایه‌گذاری کرده‌ام، اگر بخواهم ماشین آلات خود را بفروشم علیرغم افزایش قیمت دلار نهایتا این ماشین‌آلات را 700 تا 800 میلیون تومان می‌توانم، بفروشم در حالی که اگر این پول را در جایی برای خرید مسکن و زمین سرمایه‌گذاری می‌کردم، اکنون صاحب 20 میلیارد تومان پول بودم.
چه اتفاقی افتاده که قیمت خانه دو برابر شده است؟ آیا تقاضا افزایش یافته است؟ خیر. این پول‌های سرگردان است که به سمت بازارهای مختلف گسیل میشود.
بخش مهمی از مشکلات مربوط به بهره‌های بانکی است و سالیان سال در این مورد صحبت شده، اما ترتیب اثری به آن داده نشده است.
مشکل دومی که تولید را تهدید می‌کند تورم است. همیشه تورم از تولید‌کننده جلوتر است، اگر یک تولید‌کننده ملکی را برای تولید بخرد و آن ملک قبل از اینکه کار تولیدی در آن انجام شود قیمتش افزایش یابد این برای تولید سم است.
سال 84 در شهر ایوانکی زمینی برای تاسیس یک کارخانه تولید کفش خریداری کردم و طرح توجیهی برای آن نوشته شد. برای راه‌اندازی آن نیازمند به اخذ وام بانکی بودم اما وقتی برای این کار وارد مذاکره با بانک شدم، بانک در جواب به من گفت این کار برای بانک توجیه اقتصادی ندارد. اگر ما بخواهیم به شما برای تولید تسهیلات بپردازیم باید آن را با بهره کمتری پرداخت کنیم و مال این کار را نمی‌کنیم.
* وضعیت پرداخت تسهیلات بانکی به تولید‌کنندگان چگونه است؟
اسکندری: الان زمین 3800 متری آن کارخانه در شهرک صنعتی ایوانکی رها شده است. به عبارتی تولید در این کشور دلسوز ندارد.
* همکار شما به این موضوع اشاره کرد که در سه سال اخیر تولید‌کنندگان دچار سرخوردگی شده‌اند دلیل آن از نظر شما چیست؟
اسکندری: در حالی که تمام کاسبی‌ها خوابیده است اما برای اولین بار سال گذشته درآمد مالیاتی دولت از نفت جلو زد و آیا این اتفاق جز این بود که مالیات‌ها از تولید‌کنندگان دریافت شده است. بروز این مسائل منجر به سرخوردگی میشود.
اقتصاد دستوری نیست و نمی‌شود اقتصاد را دستوری جلو برد.
* دولت چگونه باید به صنعت کفش کمک کند؟
اسکندری: 80 درصد از دستگاههای مورد نیاز ما در صنعت کفش به روز است اما هنوز 20 درصد از ماشین‌آلات این بخش قدیمی است، بنابراین اگر بخواهیم که در این صنعت به روز باشیم، باید ماشین الات مورد نیاز این بخش هم به روز شود.
دولت باید در تجهیز ماشین آلات مورد نیاز صنعت کفش به تولید کنندگان کمک کند و این کار در تمام دنیا انجام میشود.
برای تهیه چرم خوب و با کیفیت مشکل داریم.
این مشکل در تهیه چرم خام است یا فرآوری شده؟
اسکندری: مواد خام تولید داخل خوب است،ولی برای فرآوری آن مشکل داریم. در فن‌آوری این محصول به ماشین آلات مدرن و مواد اولیه نیاز است در حالی که در تامین ماشین آلات مورد نیاز تولید چرم هنوز با مشکل مواجه هستیم.
دولت ترکیه صنعت تولید چرم را یک صنعت اشتغال‌زا و درآمدزا برآورد کرد به همین دلیل به تولید‌کنندگان چرم در این کشور 40 درصد وام بلاعوض پرداخت کرد اما با شرط اینکه 4 سال بعد از آن تولید‌کنندگان خود اقدام به بروز کردن دستگاههای خود بکنند.
صنعت زمانی رشد می‌کند که تولید‌کننده آن حمایت شود. ما نیازی به کمک نداریم فقط سود تسهیلات بانکی را کم کنند برای ما کافی است.
کفش دست‌دوز ایرانی در زمان انقلاب با کفش دست دوز ایتالیایی برابری می‌کرد، اما به دلیل مسائلی مانند جنگ از بازار روز دنیا عقب افتادیم. در حالی که عقبه تولید کفش ترکیه در مقابل تولید کفش ایران حرفی برای گفتن ندارد.
بزرگترین قدرت ما در صنعت کفش، دانش کفش است و کفاش‌های ما به این خود باوری رسیده‌اند.
* کمبود مواد اولیه در تولید کفش در چه بخشی است؟
اسکندری: کمبودی برای تامین مواد اولیه خام نداریم، بلکه مشکل ما در فرآوری آن است.
بخشی از مواد اولیه تولید کفش از ایتالیا وارد میشود و نباید تامین بخشی از مواد اولیه مورد نیاز از یک کشور دیگر ضعف تلقی شود، بلکه این یک بده بستان است.
* با ممنوعیتی که در واردات 1339 قلم کالا ایجاد شد برای واردات مواد اولیه صنعت کفش دچار مشکل شده‌اید؟
اسکندری: من تولید‌کننده‌ای هستم که بخشی از مواد اولیه مورد نیاز برای تولید کفش را از ترکیه وارد می‌کردم و قطعا با ممنوعیت واردات در این زمینه دچار مشکل می‌شوم.
* نوسانات نرخ دلار چه تاثیری بر تولید این بخش داشت؟
اسکندری: قدرت رقابت در بازارهای صادراتی را از ما گرفته است. در کشورهای مختلف محصولاتمان را با قیمتی ارائه می‌دهیم که با افزایش قیمت ارز و نوسانات آن نمی‌توانیم به تعهداتمان عمل کنیم، بنابراین بازارهای صادراتی خود را از دست می‌دهیم.
دولت هیچ نگاه حمایتی و هیچ نگاه کمکی به تولید ندارد و اگر وامی داده به یک قشر خاص پرداخت شده و و ما تولید کنندگان این وام‌ها را نگرفته‌ایم.
دولت به تولید کننده به عنوان کسی که در تولیدش ارزش افزوده دارد نگاه نمی‌کند این شغل اشتغال‌زایی خوبی دارد، اما به آن توجه نمی‌شود.
یک عده به ما می‌گویند چرا شما که این قدر از تولید می‌نالید، این کار را رها نمی‌کنید که من در پاسخ این افراد تولید مانند فرزندی است که بزرگ شده است و به آن علاقه مند شده‌ای و به از آن هویت می‌گیری. اگر تولید را از ما بگیرند دیگر هیچ حرفی برای گفتن نداریم. تولید مثل فرزند ناخلفی است که نمی‌توان از آن جدا شد.
وضعیت مد در صنعت کفش ایران چگونه است؟
اسکندری: در گذشته اجازه ورود یک ژورنال را به کشور نداشتیم و بنابراین سلیقه مصرف‌کننده محدود بود و آنچه تولید‌کننده تولید می‌کرد مصرف‌کننده هم محکوم به خرید آن بود اما با آمدن ماهواره و ارتباطات اینترنتی سلیقه‌ها تغییر کرده است.
چینی‌ها در این صنعت نه با کمیت، بلکه با مد و رنگ وارد بازار ما شدند و ما را زمین‌گیر کردند .
چه زمانی؟
اسکندری: این اتفاق حدود سال 85 افتاد، بنابراین تولید‌کنندگان ما برای مقابله با واردات کفش چینی به کشورهای ترکیه و ایتالیا سفر کردند، تا در این صنعت به روز شوند.
اکنون دانش طراحی کفش ما خیلی بالاست و در کپی کردن نمونه‌های خارجی بسیار موفق هستیم.
* وضعیت طراحی در صنعت کفش چگونه است؟
اسکندری: در ایران طراح نداریم در حالی که در ایتالیا تعداد طراحان زیاد است. حتی ترکیه هم طراح کفش ندارد. اما با این وجود در طراحی کفش خود باخته نیستیم، اما کارهای ما الهام گرفته از تولیدات آنهاست .
اگر قرار باشد ما یک حرفی در مورد مد بزنیم باید جامعه را ببنیم و بعد حرف بزنیم و باید دید وقتی از طراحی لباس مردانه و زنانه و کفش صحبت می‌کنیم آیا آن مدل‌ها در جامعه ما قابل مصرف است ؟ و با فرهنگ ما تطابق دارد.
وقتی ایتالیا راجع به مد صحبت می‌کند راجع به دنیا تصمیم می‌گیرد ولی ما راجع به کشور خودمان صحبت می‌کنیم.
چقدر واردات کفش به این صنعت لطمه زده است؟
اسکندری: به هرحال واردات به تولید لطمه می‌زند و در تمام دنیا اگر محصولی در یک کشور تولید شود، برای واردات آن کالا محدودیت ایجاد می‌کنند، اما بهتر است به جای تمرکز بر روی این مسائل تولید کننده تجهیز شود.
بعضی وقت‌ها می‌گویند، چرا این قدر کفش وارد میشود، من این سوال را می‌پرسم آیا مصرف کننده حق ندارد کفش خوب بخرد؟ من می‌گویم مصرف کننده حق دارد، اگر کفش خوب خارجی موجود بود، کفش خوب بخرد. مصرف‌کننده جرم نکرده است که با جلوگیری از واردات مجبور به مصرف کفش بی‌کیفیت شود.
من عنوان یک تولید‌کننده می‌گوییم باید به جای تمرکز روی این مسائل به درد تولید‌کننده رسیدگی شود و تولید‌کننده برای تولید کفش با کیفیت تجهیز شود.
برای شکستن قیمت‌ها باید هزینه سربار را کاهش داد زیرا در تولید انبوه هزینه‌ها می‌شکند.
قیمت تولید کفش در ایران بالاست، چون عمر کار کوتاه است و تولید کننده با یک کارخانه کوچک تولید می‌کند.
ما چطور کالای خارجی را می‌بینیم، اما حمایت آنها را از تولیدشان نمی‌بینیم.
واردات مواد اولیه برای ما افتخار نیست اما چاره‌ای نداریم، چون کیفیت تولیدات داخلی مناسب نیست. نباید با جلوگیری از واردات مردم را مجبور به خرید کالای بی‌کیفیت کنیم.
دولت به خاطر اینکه وظایف خودش عمل نکند، جلوی واردات را می‌گیرد در حالی که کنترل واردات امری درست است، اما مهمتر از آن تقویت تولید داخلی است.
وقتی تولید کننده مواد اولیه ندارد چگونه تولید کنند. دولت به جای پرداختن به مسائل مختلف از صادرات حمایت کند و حمایت از این مقوله با تجهیز تولید‌کنندگان و پرداخت تسهیلات بانکی امکان‌پذیر است.
وام بانکی در تولید معنا ندارد. و اصلا به تولید‌کنندگان وامی پرداخت نمی‌شود، اگر هم داده شود آن قدر سود بالایی دارد که هیچ منفعتی برای تولید کننده ندارد.
چین و ترکیه با بهره‌های کم بانکی جلوی ما ایستادند و این کشورها با حمایت همه جانبه از تولید مقابل قد علم کردند.
* وضعیت بازار کفش داخلی چگونه است؟
سهرابی: حمایت از تولید‌کنندگان کفش ضعیف است، چین با ضعیف‌ترین کفش تولیدی‌اش ما را زمین‌گیر کرد. صنعت تکنولوژی کارخانه‌های چرم‌سازی ما متعلق به 50 - 40 سال گذشته است.
مشتریان تمایل بیشتری برای خرید کالاهای ایرانی دارند در حالی که بخشی از کفش‌هایی که با عنوان خارجی به مصرف‌کننده عرضه میشود، تولید داخلی است.
از اول انقلاب اسلامی تاکنون در صنف کفش هیچ گونه تحولی ایجاد نشده است.
* وضعیت صنعت چرم چگونه است؟ آیا امکان تولید چرم مورد نیاز این صنعت را در داخل کشور داریم؟
سهرابی: پوست در ایران فراوان تولید میشود اما بخش قابل توجهی از تولیدات این بخش مناسب تولید با کیفیت نیست. پوستی که در شمال ایران تولید میشود، به دلیل رطوبت بالا برای تولید کفش چرم با کیفیت اصلا مناسب نیست.
در صنعت چرم‌سازی ضعیف هستیم و تکنولوژی ما در این بخش قدیمی است بنابراین علیرغم اینکه پوست و مواد خام در داخل تولید میشود اما در صنعت تولید چرم ضعیف هستیم.
بنابراین باید بخشی از چرم از طریق واردات تامین شود در حالی که اخیرا با ممنوعیت واردات 1339 قلم کالا چرم هم در فهرست کالاهای ممنوعه وارداتی قرار گرفت.
* سایر مواد اولیه چطور؟
سهرابی: چسب مورد نیاز در داخل برای تولید کفش تولید میشود اما چسب با کیفیت و چسبی که بتوان با آن یک کفش قابل عرضه ارائه کرد وارداتی است.
نباید جلوی واردات را گرفت زیرا بخشی از واردات مواد اولیه تولید است.حدود 90 درصد از مواد اولیه مورد نیاز کفش برای یک تولید با کیفیت وارداتی است. در کشوری که بوئینگ تولید میشود بال آن در کشور دیگری تولید میشود بنابراین برای تداوم تولید باید بخشی از تولیدات از طریق واردات تامین شود.
