دولت سرانجام شامگاه دوشنبه، پس از گذشت چند روز پر التهاب در بازار ارز، تصمیم به تک نرخی کردن ارز روی دلار 4200 تومانی گرفت. این تصمیم بلافاصله با بازتاب ها و واکنش های متفاوتی همراه شد. بسیاری به تثبیت نرخ و کاهش واقعی قیمت دلار در محدوده 4200 تومان امیدوار شدند. برخی کارشناسان نیز از این تصمیم دفاع کردند و در مقابل برخی دیگر درباره این که بتوان قیمت دلار را در محدوده 4200 تثبیت کرد، ابراز تردید کردند. اکنون چه منتقد این نرخ باشیم و چه مدافع آن، با واقعیتی به نام تصمیم دولت مواجه ایم که واکنش مناسب مردم، کارشناسان و خود دولت برای موفقیت در این زمینه بسیار مهم است و برای رسیدن به هدف نهایی که ثبات نسبی در بازار ارز و پیش بینی پذیر ساختن این بازار است، توجه به چند نکته ضروری است:
1- در شرایط فعلی حتی اگر تصمیم دولت غلط تلقی شود، اجرای محکم و قاطع آن، شاید بهتر از بی عملی و حتی اجرای ضعیف یک تصمیم درست باشد. در حقیقت دولت با سیاستی درست به سمت تک نرخی کردن حرکت کرد، اما ممکن است درباره این که نرخ پایینی برای دلار تعیین کرده است، مورد انتقاد برخی قرار گیرد. در چنین شرایطی راهکار منطقی این است که حتی منتقدان نیز از آن بخش قابل دفاع تصمیم دولت که تک نرخی کردن است، دفاع کنند و مشورت خود را برای این که دولت پس از طی دوره گذار چند ماهه در تثبیت نسبی این نرخ، تصمیمی جدید را درباره نرخ ارز بگیرد، به مسئولان منتقل کنند.
2- طی روزهای اخیر پویش های متعددی در فضای مجازی برای نفی خرید دلار شکل گرفته است. قطعا هر فردی که دلسوز این کشور و این ملت است، باید به نوبه خود تلاش کند که نخریدن دلار به یک مطالبه تبدیل شود. فارغ از انگیزه های اقتصادی و نفع شخصی که ممکن است تبدیل ریال به دلار را در این روزها توجیه پذیر سازد، ترویج انگیزه های میهنی، مذهبی و انقلابی برای همه طیف های جامعه در این جهت که تقاضای غیرواقعی خود را وارد بازار ارز نکنند، ضروری است. چرا که بخش مهمی از ثبات بازار ارز به این مسئله بر می گردد که تقاضای سفته بازی از این بازار جمع شود.
3- ممکن است منتقد توصیه دوم نگارنده باشید و این صحبت را مطرح فرمایید که صرفا با توصیه و خواهش، نمی توان تقاضای سفته بازی و حفظ ارزش دارایی را کاهش داد. در پاسخ باید گفت، قطعا علاوه بر توصیه، تشویق و پویش سازی برای نفی خرید دلار، به نیت سفته بازی باید چفت و بست قواعد منطقی و قانونی نیز در این زمینه محکم تر از همیشه شود. واقعیت این است که ورود امنیتی و انتظامی به بازار ارز قبلا هم صورت گرفته ، اما پس از مدتی رها شده بود. این بار که به نظر عزم دولت برای برخورد با عناصر سفته باز بازار ارز جدی است، باید علاوه بر تشدید برخوردهای انتظامی و امنیتی، قواعدی که جلوی نقل و انتقال پول برای این منظور را می گیرد، نیز تشدید شود. بر این اساس، تقویت نظارت های مالیاتی و دریافت مالیات سنگین از فعالیت های سوداگرانه و رصد تراکنش های ارزی، ضروری است و در این میان حتما باید نظارت های مالیاتی و پول شویی بر نقل و انتقالات مالی مربوط به بازار ارز تشدید شود. همچنین سامانه های ارزی و تجاری نیز باید هر چه بیشتر بتواند توان نظارت بر توزیع ارز و رساندن ارز به متقاضیان واقعی ارز را فراهم کند.
4- در نهایت دولت باید توجه داشته باشد که هیچ زمانی برای تصحیح و تکمیل تصمیمات قبلی دیر نیست. توضیح این که همچنان بسیاری از کارشناسان معتقدند که قیمت ارز باید براساس تفاوت تورم داخلی و خارجی تعیین شود. البته در این میان مبانی نظری دیگری درباره تعیین نرخ ارز وجود دارد. به نظر می رسد که با گذشت مدت زمانی از تثبیت نسبی شرایط بازار ارز در نرخ 4200 تومان، ضروری است، دولت مبنای نظری خود را درباره نرخ ارز مشخص و شفاف کند. به ویژه این که در این زمینه نظرات متفاوتی در درون دولت وجود دارد. علاوه بر این باید توجه داشت که تصمیم فعلی در خصوص نرخ ارز ممکن است، تبعاتی از جمله ارزان شدن واردات را به دنبال داشته باشد. چرا که قیمت 4200 تومان تقریبا معادل میانگین قیمت دلار در سال گذشته است. در این میان تبعات این تصمیم که ممکن است موجب افزایش واردات شود باید مدیریت شود.
