حساب صندوق پس‌انداز مسکن یکم از خردادماه سال ۹۴ به منظور فراهم شدن امکان اعطای تسهیلات خرید و ساخت واحد مسکونی راه‌اندازی شد. در حال حاضر سقف تسهیلات این حساب در شهر تهران ۸۰۰ میلیون ریال، در شهر‌های بزرگ بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت ۶۰۰ میلیون ریال و در سایر مناطق شهری معادل ۴۰۰ میلیون ریال، نرخ سود تسهیلات ۹.۵ درصد، حداقل مدت انتظار اولیه ۱۲ ماه و مدت بازپرداخت آن حداکثر ۱۲ سال است که بازپرداخت تسهیلات طبق درخواست کتبی گیرنده تسهیلات به صورت ساده یا پلکانی (سالانه و دوره‌ای) امکان‌پذیر خواهد بود.
دارندگان حساب‌های صندوق پس‌انداز مسکن یکم قادر خواهند بود پس از گذشت حداقل ۱۲ ماه (۲ دوره) از تاریخ افتتاح حساب خود با رعایت متوسط موجودی‌های لازم، از سقف تسهیلات با سپرده طرح برخوردار شوند؛ بنابراین چنانچه سپرده‌گذاران شهر تهران قصد دریافت تسهیلات ۸۰۰ میلیون ریالی را داشته باشند باید مبلغ ۴۰۰ میلیون ریال، سپرده‌گذاران شهر‌های بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت برای دریافت تسهیلات ۶۰۰ میلیون ریالی باید مبلغ ۳۰۰ میلیون ریال و سپرده‌گذاران شهر‌های کمتر از ۲۰۰ هزار نفر جمعیت جهت اخذ تسهیلات ۴۰۰ میلیون ریالی باید مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال را به مدت یک سال در حساب صندوق پس انداز مسکن یکم سپرده‌گذاری کنند.
یکی از شرایط مهم پرداخت تسهیلات سپری نشدن بیش از ۱۵ سال از تاریخ صدور جواز ساخت و دارا بودن شرایط و مشخصات لازم برای ملک (از جمله رعایت آیین‌نامه ۲۸۰۰ و تأیید استحکام بنا مطابق سایر تسهیلات مشابه) است، همچنین همچنین باید ۸۰ درصد قیمت تعیین شده ملک، تکافوی مبلغ تسهیلات را بکند.
*شرایط لازم برای متقاضیان
متقاضی اعم از متأهل یا مجرد باید ۱۸ سال تمام داشته و دارای درآمد مستقل باشد و از تسهیلات بانک مسکن و سایر بانک‌ها جهت خرید، احداث واحد مسکونی، انتقال سهم‌الشرکه یا تعمیر واحد مسکونی استفاده نکرده باشد. اشتباه رایج برخی از تسهیلات‌گیرندگان این است که تصور می‌کنند برای سپرده‌گذاری در این صندوق و استفاده از تسهیلات آن، لازم است هیچ ملکی به نام آن‌ها ثبت نشده باشد، این در حالی است که بر خلاف این تصور رایج، مالکیت و صاحب خانه بودن مانعی برای دریافت تسهیلات صندوق پس انداز مسکن یکم نیست و محدودیت تسهیلات مذکور این است که متقاضی قبلا از تسهیلات مسکن استفاده نکرده باشد.
به طور کلی متقاضیان واجد شرایط دریافت این تسهیلات برابر مقررات موجود باید ۱۸ سال تمام داشته و دارای درآمد مستقل باشند و در این میان تفاوتی میان افراد متاهل و مجرد نیست. همچنین متقاضی نباید قبلا از تسهیلات بانک مسکن یا سایر بانک‌ها برای خرید و احداث واحد مسکونی، انتقال سهم الشرکه یا تعمیر واحد مسکونی استفاده کرده باشد. افزون بر این استعلام فرم «ج» متقاضی از وزارت راه و شهرسازی نیز صورت می‌گیرد و در صورتی که این فرم سبز باشد، به این معنا که متقاضی از امکانات دولتی برای تهیه مسکن استفاده نکرده باشد، دیگر هیچ مانعی از جمله صاحب خانه بودن او، مانعی برای دریافت تسهیلات صندوق یکم نیست.
دارندگان حسابی که از دریافت تسهیلات انصراف می‌دهند (و یا طبق مقررات مشمول دریافت تسهیلات طرح نمی‌شوند) در زمان فسخ حساب، از سودی معادل سود سپرده‌های کوتاه مدت عادی دوره متناظر (در حال حاضر ۱۰ درصد) بهره‌مند می‌شوند. همچنین در صورتی که دارنده حساب صندوق پس‌انداز مسکن یکم واجد شرایط تسهیلات طرح خانه اولی نباشد، می‌تواند از مزایای تسهیلاتی حساب صندوق پس‌انداز مسکن (خرید و احداث واحد مسکونی) تا سقف‌های مقرر در حساب صندوق پس‌انداز مسکن عادی بهره‌مند شود.
تسهیلات‌گیرنده باید توانایی پرداخت اقساط را داشته و این موضوع به طرق مقتضی (حکم استخدامی، فیش حقوقی، گردش حساب بانکی، و ...) توسط شعبه محرز شود. طبق قاعده کلی، توانایی بازپرداخت اقساط برای گیرنده هر نوع تسهیلات بانکی اعم از تسهیلات مسکن باید احراز شود. در صورتی که فرد غیرشاغل و بدون درآمد مستقل قصد استفاده از این تسهیلات را داشته باشد، فقط در صورت معرفی ضامن معتبر امکان اخذ تسهیلات را خواهد داشت. شرایط و تایید ضامن نیز در زمره اختیارات شعب بانک است.
*انتقال وام یا استفاده اشتراکی از تسهیلات
دارندگان حساب‌های صندوق پس‌انداز مسکن یکم می‌توانند صرفا با بستگان نزدیک خود (پدر، مادر، همسر، فرزند، خواهر، برادر، نوه، پدربزرگ، مادربزرگ) افتتاح حساب، اخذ تسهیلات یا درخواست انتقال حساب فی‌مابین خود را بکنند.
انتقال حساب صندوق پس‌انداز مسکن یکم به سایر مناطق شهری جهت استفاده از تسهیلات خرید یا ساخت مسکن با رعایت کمترینِ سقف‌های مقرر در منطقه افتتاح حساب اولیه یا منطقه استفاده از تسهیلات (هر کدام کمتر بود)، مطابق ضوابط حساب‌های صندوق پس‌انداز مسکن میسر است.
خرید مشترک واحد مسکونی مطابق ضوابط حساب‌های صندوق پس‌انداز مسکن و با رعایت شرایط و ضوابط اختصاصی این طرح امکان‌پذیر است، بر این اساس صرف نظر از زوجینی که امکان استفاده از دو فقره تسهیلات را روی یک خانه دارند و سه دانگ از ملک نیز به نام هر یک از آن‌ها ثبت خواهد شد، امکان استفاده از انواع تسهیلات خرید مسکن روی سه دانگ از یک خانه در صورت احراز شرایطی که در مقررات بانک مسکن تعریف شده است، وجود دارد.
شرایط استفاده از تسهیلات روی سه دانگ از ملک این است که شریک (فردی که باقی سهم منزل به نام او است) در شعبه بانک حاضر شود و رضایت خود را برای این موضوع اعلام کند. افزون بر این باید در ارزیابی کارشناسی تایید شود که سه دانگ از خانه مذکور ارزش دریافت تسهیلات را داشته باشد. به عبارت دیگر، طبق نظر ارزیاب بانک، ارزش سه دانگ از ملک باید بیشتر از ۱۲۵ درصد از مبلغ تسهیلات پرداختی باشد. افزون بر این شش دانگ خانه خریداری شده در رهن بانک قرار می‌گیرد و رضایت شریک در این زمینه الزامی است.
گفتنی است، هر فرد تنها مجاز به استفاده از یک فقره تسهیلات در قالب صندوق پس‌انداز مسکن یکم است و پرداخت تسهیلات صرفاً در مناطق شهری امکان‌پذیر بوده، در مناطق خارج از محدوده خدمات شهری میسر نخواهد بود. همچنین اعطای تسهیلات جعاله به گیرندگان تسهیلات خانه اولی، مطابق ضوابط و مقررات ذیربط از محل اوراق گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن یا سایر انواع صندوق پس‌انداز مسکن امکان‌پذیر است.
