گندم به عنوان یکی از کالاهای استراتژیک کشور است که در صورت عدم خودکفایی باید سالانه 3 تا 4 میلیون تن وارد شود و اکنون کشورهایی همچون روسیه و آمریکا قطب تولید گندم هستند و این نگرانی وجود دارد که در صورت نیاز ایران به واردات گندم بازی‌های سیاسی اقتصادی علیه ایران مانند تحریم‌های دیگر به کار گرفته شود و مقام معظم رهبری در همین راستا تأکید دارند که کالاهای استراتژیک از جمله گندم در کشور تولید شود. در این بین تصور می‌شود که مسئولان دولتی به ویژه شورای اقتصاد و رئیس سازمان برنامه و بودجه اصلاً گوش شنوایی نسبت به مسائل و مشکلات معیشتی کشاورزان و حمایت از این بخش به عنوان یکی از بخش‌های استراتژیک در حوزه اقتصاد مقاومتی ندارند.
با آنکه رسانه‌ها بارها و بارها طی 6 ماه گذشته در اعتراض به اینکه چرا نرخ خرید تضمینی محصولات از جمله گندم به عنوان حق قانونی کشاورزان در راستای حمایت در این حوزه و اجرای قانون مصوب مجلس که به صراحت اعلام می‌کند، دولت باید هر ساله تا قبل از آغاز کشت محصولات زراعی از جمله گندم نرخ خرید تضمینی را اعلام کند، اما ظاهراً مسئولان ترجیح می‌دهند، تا ماسک بی‌تفاوتی بر صورت بزنند.جالب‌تر اظهارنظرهایی است که از گوشه و کنار و از رسانه ملی از اعضای شورای اقتصاد و شخص آقای نوبخت سخنگوی دولت به صراحت اعلام می‌شود.
چند ماه گذشته نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه در نشست خبری خود اعلام کرد که نرخ خرید تضمینی گندم افزایش نخواهد یافت و در عین حال سایر اعضای شورای اقتصاد نیز در مصاحبه‌های خود کیفیت گندم داخل و گران بودن آن نسبت به مشابه خارجی را نشانه رفتند.
حال آنکه چرا با توجه به افزایش بهره‌وری تولید در بخش کشاورزی و رسیدن به مرز خودکفایی مسئولان دولتی تمایلی به حمایت تمام‌قد در این حوزه ندارند، علامت سوالی است که پاسخ آن بر هیچ کس روشن نیست.
* واردات گندم به بهانه کم آبی
برخی افراد این سناریو را مطرح می‌کنند که افرادی در بدنه دولت مایلند به بهانه کم آبی کشور، واردات گندم را در دستور کار قرار دهند، چرا که گندم محصولی آب‌بر است که می‌توان آن را از طریق واردات تأمین کرد، در حالی که نباید فراموش کرد که واردات گندم به عنوان کالای استراتژیک علاوه بر آنکه ارز از کشور خارج می‌کند، سبب می‌شود که بخش زیادی از جامعه کشاورز کشور یا دست از کشت و کار کشیده یا محصولات دیگری را که برای کشور مفید نیست، کشت کند.
تجربه نشان داده که طی 4 سال اخیر با رونق گرفتن بخش کشاورزی مهاجرت از روستا به شهرها کاهش یافته و به دلیل درآمدزایی کشاورزان وضعیت معیشتی این قشر برای به روز کردن ادوات تجهیزات کشاورزی بهبود یافته است.
* حمایت از کشاورزی در حد تعارف
اسدی عضو هیأت مدیره خانه کشاورز و رئیس مجمع صنفی کشاورزی ایران در مورد اعلام نشدن نرخ خرید تضمینی گندم با وجود نزدیک شدن برداشت این محصول اظهار داشت: کشاورز حق دارد قبل از شروع فصل کشت نرخ خرید تضمینی را بداند تا بتواند تصمیم‌گیری کند، چرا که کلمات زیبا و دلپذیر سفره کشاورزان را رنگین نمی‌کند و تعریف و تمجیدی که رئیس‌جمهور و هیأت دولت از بخش کشاورزی می‌کنند، یک تعارف خشک و خالی است.
وی تصریح کرد: بنده به عنوان عضو شورای مرکزی خانه کشاورز اعلام می‌کنم که دولت نه تنها به کشاورزان توجهی نداشته، بلکه حق آنها را ضایع کرده و این از نظر شرعی نیز یک حق‌الناس است چرا که مُر قانون رعایت نشده است.
به گفته عضو هیأت مدیره خانه کشاورز طی یکسال اخیر موضع حجتی به عنوان وزیر جهاد کشاورزی در دولت و مجلس تضعیف شده و بودجه کمی که اخیرا برای بخش کشاورزی در مجلس به تصویب رسیده، به همین دلیل است.
با آنکه حجتی مرداد ماه نرخ کارشناسی‌شده خرید تضمینی گندم در سال زراعی 97ـ 96 تقدیم شورای اقتصاد کرده و افزایش 9 درصدی را پیشنهاد داده است، اما به هر دلیلی این پیشنهاد نهایی نشده و ظاهرا کارد به استخوان آقای وزیر رسیده تا جایی که هفته گذشته در حاشیه جلسه هیأت دولت آقای وزیر در پاسخ به سوالی مبنی بر دلیل اعلام نشدن نرخ خرید تضمینی گندم با عصبانیت گفت: «این موضوع (اعلام نرخ خرید تضمینی) دیگر به من ربطی ندارد».
اما کشاورزان هم این روزها دل پری از بی‌تفاوتی مسئولان نسبت به وضعیت خرید گندم دارند، شاهسون به عنوان یکی از گندم‌کاران در استان تهران گفت: از دو هفته آینده برداشت گندم در استان‌های گرمسیر از جمله خوزستان، چابهار و بوشهر آغاز می‌شود و ظاهراً قرار است که گندم با همان نرخ سال گذشته از کشاورز خریداری شود. در حالی که هزینه‌های جانبی ما بسیار افزایش یافته و به عنوان مثال قیمت سموم علف‌کش 30 تا 40 درصد چه مشابه داخلی و چه نوع وارداتی افزایش داشته است.
وی اضافه کرد: اکنون که دیگر در حوزه بهره‌وری چه در صیفی‌جات و چه در غلات مشکلی نداریم، چرا باید کشاورزان در فروش محصول مشکل داشته باشند، تا جایی که محصول یکسال روی دستشان بماند و سال بعد آن را کشت نکنند که در نتیجه قیمت در بازار به هم می‌ریزد.
وی همچنین اجرای طرح الگوی کشت برای گندم را بسیار ضروری دانست و افزود: در استان‌هایی مانند یزد، کرمان و یا دشت ورامین که آب‌های زیرزمینی به 150 رسیده کشت گندم توجیه اقتصادی ندارد و حتی اگر دولت آن را کیلویی 3 هزار تومان هم از کشاورز بخرد، مقرون به صرفه نیست، اما می‌توان با کشت این محصول در استان‌هایی که وضعیت بارش بهتری در فصل پاییز دارند، هم مرز خودکفایی را حفظ کرد و هم قیمت نهایی را کاهش داد.
علی اصلان فرهادی گندمکار نمونه کشوری است که در شهرستان خدا آفرین در استان آذربایجان غربی به عنوان یکی از مناطق سردسیر تا 12 تن در هکتار هم برداشت گندم داشته است.
* پرداخت قطره‌چکانی پول گندم سال قبل
او با گلایه از نحوه خرید تضمینی گندم توسط دولت گفت: امسال تسویه پول گندم تا یک ماه پیش طول کشید و دولت انگار اقساطی از کشاورز گندم می‌خرد و هر ماه مبلغ ناچیزی به حساب ما واریز می‌کنند و بدتر از همه افزایش ندادن نرخ خرید گندم برای سال جدید است.
فرهادی به این نکته هم اشاره کرد که هزینه‌های جانبی کشاورزان از جمله خرید کود و سم افزایش داشته و کشاورز باید بتواند بدهی خود را با بانک تسویه کند.وی از بدقولی صندوق بیمه کشاورزی هم گلایه کرد و گفت: از مجموع خسارت‌های سال 95 تنها 30 درصد آن را پرداخت کرده‌اند و 70 درصد آن هنوز باقی مانده است.
علیقلی ایمانی رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران نیز از پیگیری‌های مکرر نماینده گندم‌کاران در 32 استان کشور گفت و اینکه در نهایت تا کنون به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم، افزود: تمام گندم‌کاران از نمایندگانشان در استان خواسته‌اند که از این وضعیت دفاع کنند، چرا که اگر نرخ خرید تضمینی گندم تغییر نکند، مطمئنا با کاهش سطح زیر کشت در سال زراعی 97 مواجه خواهیم بود، چرا که دیگر کشت گندم مقرون به صرفه نیست.
* زیر سوال رفتن خود کفایی گندم با بی توجهی به تولید
وی گفت: این بی‌تفاوتی سبب می‌شود که خودکفایی گندم زیر سوال برود در صورتی که عوامل متعددی در طی سالیان دست به دست هم داده‌اند، تا وضعیت گندم به اینجا برسد و این کار خلاف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است.
