گروه اقتصادی- پس از چند روز افزایش قیمت دلار و صعود آن تا حتی 5 هزار تومان، بازار روند کاهشی به خود گرفته است. این در شرایطی است که از تیر ماه امسال نرخ دلار بیش از 700 تومان افزایش داشته است. در این شرایط، مقامات دولتی و در راس آنها رییس کل بانک مرکزی عنوان می‌کند که بازار ارز به تعادل رسیده است. اما آیا واقعیت بازار این موضوع را نشان می‌دهد؟
به گزارش افکارنیوز، مرتضی ایمانی راد، کارشناس اقتصادی در تحلیلی عنوان کرد: اخیرا با توجه به تغییرات سریع دلار در بازار آزاد، مسوولین دولتی به دو نکته اشاره کردند. اول اینکه قیمت واقعی دلار زیر ۴۰۰۰ تومان است و نکته دوم که مهم‌تر از نکته اول است، این بود که تغییرات قیمت دلار در بازار ایران فاصله تغییرات نرخ تورم در ایران پس از کسر نرخ تورم در آمریکا یا بازار جهانی است. اگر به مسئله دوم بپردازیم، مشخص می‌شود که آیا قیمت واقعی دلار زیر ۴ هزار تومان است یا نه.
وی متذکر شد: اساسا این نظریه که قیمت ارز در بازار ایران فاصله تفاوت تورم تجمیعی ایران و آمریکا است، جای تردید جدی دارد. این نظریه زمانی درست است که تمامی اتفاقاتی که در بازار آمریکا می‌افتد و نرخ دلار را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد در مکانیزم بازار آزاد آمریکا همین عوامل بتوانند در قیمت ها تبلور پیدا کنند، در حالی که چنین ارتباطی بین متغیرهای اقتصادی در آمریکا وجود ندارد.
ایمانی‌راد با ذکر مثالی، تصریح کرد: در حالی که نرخ تورم در امریکا در یک سال گذشته با شیب بسیار ملایم در حال افزایش بوده است ولی قیمت دلار کاهش جدی را در یک سال گذشته تجربه کرده است. از این گذاشته اگر این تئوری را نه بین ایران و آمریکا بلکه بین کشورهای صنعتی شده با یکدیگر هم مورد آزمون تجربی و آماری قرار دهیم، متوجه خواهیم شد که نحوه محاسبه ارزهای موجود در بازار جهانی از این قانون تبعیت نمی‌کنند.
وی ادامه داد: دلیلش هم این است که عوامل متعددی در اقتصاد آمریکا وجود دارد که بر روی نرخ ارز تاثیرات بسیار مهمی دارند، ولی این تاثیرات در قیمت دلار تبلور پیدا نمی کنند. این عوامل متعدد هستند و در اینجا فرصت پرداختن به همه آنها نیست.
این تحلیلگر اقتصادی یادآور شد: اینجاست که نحوه محاسبه دلار در ایران توسط بانک مرکزی یا حداقل آن‌گونه که توسط مسئولین دولتی بیان شده است، روش درستی برای محاسبه نرخ دلار نیست و چون اصرار وجود دارد که از این روش استفاده شود، نرخ ارز با تمهیدات دولت به طور مستمر سرکوب می‌شود و همین سرکوب نرخ دلار انرژی نهفته در آن به وجود می‌آورد که در چند ماه آینده خودش را به صورت انفجاری در افزایش قیمت نشان می‌دهد.
ایمانی‌راد افزود: گذشته از اینکه محاسبه دلار و مرتبط کردن آن با نرخ تورم آمریکا جای تردید جدی وجود دارد، به نکته دیگری نیز باید اشاره کرد و آن هم این است که نرخ تورم در اقتصاد ایران تا چه اندازه واقعیت اقتصادی را نشان می‌دهد.
وی عنوان کرد: به خوبی می‌دانیم که دولت تمامی نیرو و امکانات و سیاست‌های خود را متمرکز کرده است که نرخ تورم را پایین نگه دارد. بنابراین ما با پدیده ای به نام نرخ تورم سرکوب شده نیز مواجه هستیم؛ البته می‌توان به آن تورم مدیریت شده هم نام نهاد. به عبارت دیگر می‌توان گفت که نرخ تورم محاسبه شده در بانک مرکزی بدون اینکه بخواهیم به روش محاسبه و سبد محاسباتی بانک مرکزی اشکالی وارد کنیم، به دلیل اینکه هدف اصلی دولت یازدهم و دوازدهم بوده است، بنابراین نمی تواند نشان دهنده واقعیات اقتصادی باشد.
این تحلیلگر اقتصادی تصریح کرد: اینجاست که استفاده از نرخ تورم موجود و نرخ تورم در آمریکا برای محاسبه ارزش دلار در بازار ایران و تغییر آن توسط بانک مرکزی بر همین مبنا موجب شکل گیری انحراف ارزش واقعی ارز با مقدار محاسبه شده و تعیین شده توسط بانک مرکزی خواهد شد.
ایمانی‌راد متذکر شد: بر اساس محاسباتی که ما انجام دادیم، قیمت برآوردی دلار زیر چهار هزار تومان غیر کارشناسی و به دور از واقعیت است، ولی اصرار بر این قیمت، مانع از این می‌شود که دولت و بانک مرکزی اجازه بدهند که فاکتورهای واقعی اقتصاد خود را در قیمت ارز نشان دهند. بنابراین اگر این بار هم بانک مرکزی اجازه ندهد که قیمت ارز همپای متغیرهای بازار حرکت کند، به‌زودی شاهد یک جهش دیگر در بازار ارز کشور خواهیم بود.
