سود سهام عدالت در نخستین مرحله مربوط به سود سال مالی 1395 با وجود تأخیر پرداخت شد.
گفته می‌شود؛ در طرح سهام عدالت نه تنها مشمولان از سود سالانه سهام برخوردار می‌شوند، بلکه پی‌درپی ارزش واقعی سهام این مشمولان هم افزایش می‌یابد.
افراد سود گیرنده اگر سهم سهام خود را تا سقف یک میلیون تومان افزایش داده باشند، در سال مالی 95 حدود 150 هزار تومان سود دریافت می‌کنند که در مرحله نخست این دسته افراد 50 هزار تومان و برخی دیگر که سهمی کمتر از یک میلیون تومان داشتند، سودی کمتر از 50 هزار تومان دریافت کردند.
در این خصوص با معصومه آقاپور علیشاهی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفتگو کردیم که به شرح ذیل است:
برخی از دارندگان سهام عدالت از کم بودن سود سهام گلایه مند هستند، علت پایین بودن این سهم چیست؟
آقاپور علیشاهی: تمام شرکت‌های سرمایه‌پذیر سودده نبودند و بخشی از آنها روال زیان دهی را پیش گرفتند که در نهایت این شرکت‌ها با پرداخت سود خود، فقط توانستند اصل پول (سهام ها) را بازگردانند.
در سبد شرکت‌های سرمایه‌پذیر، سهامی همچون ایران خودرو هم وجود داشت که به خودی خود در عمل سوددهی ندارد و سالیانه با اخذ یارانه از دولت توانسته خود را اداره کند؛ پس خروجی این سهام در مقایسه دو سومی آن جای تقدیر دارد.
کسانی که نسبت به سود سهام عدالت گله‌مند هستند؛ باید این نکته را که سود پرداختی یک سود ترجیحی بوده است را هم در نظر بگیرند، به عبارت دیگر ارائه این سود در راستای انتقال سهام شرکت‌های دولتی به افراد به‌منظور اجرای برنامه‌های خصوصی‌سازی است که با نرخ معینی سود به سرانجام رسید.
اگر این سود که در دیدگاه عموم اندک به نظر می‌رسد را در چهل میلیون نفری که در آن مشارکت و سهمی داشتند، ضرب کنیم شاهد ورود حجم چشم‌گیر نقدینگی به جامعه می‌شویم و اگر این حجم نقدینگی گسترده را قادر به هدایت صحیح آن نشویم، تورمی حدود 10 تا 15 درصدی به بار می‌آورد.
با در نظرگیری اصل سهام در شرکتی که زیان ده است به این نتیجه می‌رسیم که سودهی آن با خوش بینانه‌ترین حالت باید به صفر می‌رسید؛ اما اکنون این سهام ارزش دار بر شمرده می‌شود و دارای قیمت است.
اگر مجموع سود پرداختی را در پرتفوی ( سبد سرمایه‌گذاری) در نظر بگیرم مبلغ زیادی حاصل می‌شود که در بحث کلان بخشی از زیان‌ها به این واسطه جبران شده است.
سهام عدالت را باید در وهله نخست همچون یک سبد کالا که شامل حال تعدادی از افراد جامعه شد، در نظر گرفت و سپس آن را در جایگاه یک سهام با ویژگی‌های منحصر به فردی عنوان کرد.
با توجه به اینکه دو سوم شرکت ها زیان ده بودند، چرا جایگزینی برای اینگونه شرکت های سرمایه پذیر انتخاب نشد؟
آقاپور علیشاهی: شرکت های سرمایه پذیر زیان ده در بررسی هایی طی برهه زمانی مختلف شناسایی و مورد جا به جایی قرار گرفتند تا به این طریق بخشی از زیان وارده جبران شود و حتی این جایگزینی ها به حدی رسید که هیأت مدیران هم دست خوش تغییراتی قرار گرفتند.
چرا با گذر سالیان زیاد و همچنین جایگزینی های متعددی باز هم شاهد سود بالا نبودیم؟
آقاپور علیشاهی: علاوه بر مشکلات یاد شده، شرایط رکود اقتصادی هم اثر مستقیم بر این جریان ها گذاشت و باعث شد تا بنگاه های اقتصادی کوچک و متوسط هم نتوانند ، کسب و کار سودمندی را از آن خود کنند؛در نهایت نمی توان این سال ها را ملاک خوبی برای گذر زمان و میزان سود حاصله در نظر گرفت.
تمام کشورها از سال های 2008 تا 2018 شرایط رکودی را تجربه کرده اند، ایران هم از این قاعده مستثنی نبوده است. با توجه به شرایط رکودی و تحریم‌ها، انتظار سوددهی زیاد، کمی دور از ذهن به نظر می رسد .
سوددهی این سهام در حالی است که ارزش پولی کشور از سال 1390 تاکنون حدود دو سوم کاهش پیدا کرده است و این به خودی خود رد پایی انکارناپذیری در میزان سوددهی سهام عدالت و همچنین رونق ضعیف دیگر کسب و کارها به جای گذاشته است.
پیش از قضاوت در مورد این سوددهی ها باید به یاد داشته باشیم که سهام عدالت از جمله سهامی عام محسوب می شود و ارزش هر واحد از آن هزار تومان است، البته در کنار این موضوع زیان‌دهی بسیاری از شرکت های سرمایه پذیر بنا بر شرایط حاکم به قدری بود که به صد تومان و حتی صفر رسیده بود.
آیا میزان سوددهی سهام عدالت با پذیرش تمام مشکلات از دیدگاه علم اقتصاد منطقی بوده است؟
آقاپور علیشاهی: بله. پولی که بابت سهام عدالت صرف شد از منبع سهام شرکت های سرمایه پذیر بوده و آن را نمی‌توان با پولی که فرد به اصطلاح به اختیار جیب خود دارد مقایسه کرد. از آنجایی که مردم پولی بابت این سهام پرداخت نکرده بودند، باید مبلغ این سهام توسط خود شرکت ها جبران می شد.
عملکرد مسئولان مربوطه در نظارت و مدیریت سوددهی ها رضایت بخش بوده است؟
آقاپور علیشاهی: با توجه به اینکه دو سوم شرکت های سرمایه پذیر در سبد سهام ها زیان ده بوده‌اند، پرداخت این میزان سود به مردم عملی خارق العاده است و به جرئت می توان گفت که دولت در این اقدام شاهکار کرده است.
دارندگان سهام عدالت آن را از بازار بورس و سرمایه تهییه نکرده اند، به عبارت دیگر مردم هیچ پولی در ازای داشتن این سهام پرداخت نکرده بودند، اما از سودی به نسبت مطلوب بهره مند شدند.
هر فرد به اختیار خود می توانست سهم خود را تا سقف یک میلیون تومان افزایش دهد تا از سود بیشتری بهره مند شود .
لازم ذکر است، خرید و فروش یا معامله این سهام فاقد اعتبار است، اما سودجویانی از این بستر سوءاستفاده می‌کنند. مردم در آگاهی نسبت به آخرین تغییرات و اخبار سهام عدالت باید تنها به سایت رسمی تحت نظارت سازمان خصوصی سازی مراجعه کنند.
