محمدعلی خطیبی نماینده اسبق ایران در اوپک کاهش خرید نفتی هند از ایران را وابسته به دو عامل دانست و گفت: نخستین عامل موثر در این کاهش خرید را می توان عدم واگذاری توسعه میدان فرزاد B به هندی ها دانست. از سوی دیگر آمریکایی ها که اکنون نمی توانند صادرات نفت ایران را تحریم کنند دست به کار شده و تلاش می کنند با مذاکره، مشتریان سنتی نفتی ایران را ملزم به کاهش خرید نفت کنند.
وی ادامه داد: اکنون شرایط جهانی علیه ایران نیست، بنابراین آمریکایی ها نمی توانند یکطرفه ایران را تحریم کنند. از طرفی باید در نظر داشت که آمریکا در گذشته اجازه صادرات نفت تولیدی خود را نداشت.
این کارشناس بین المللی اقتصادی با اشاره به اینکه اکنون منع صادرات نفت آمریکا لغو شده است، تصریح کرد: در حال حاضر آمریکایی ها این توان را دارند که نفت خود را جانشین نفت ایران برای مشتریان سنتی نفتی ما کنند. چنانچه شاهد عرضه نفت آمریکا در بازارهای اروپا بوده ایم.
طبق گفته خطیبی، برای اینکه ایران کمترین آسیب را از ایجاد چنین شرایطی متحمل شود باید میزان خام فروشی خود را به حداقل ممکن کاهش دهد؛ چرا که خام فروشی نوعی ضعف برای صنعت نفت محسوب می شود.در همین راستا ایران می تواند علاوه بر توسعه ظرفیت پالایشی خود، اقدام به اجاره ظرفیت پالایشی سایر پالایشگاه های برون مرزی کند.
وی با بیان اینکه یک پالایشگاه خود را وابسته به نوع خاصی از نفت نمی کند و تلاش دارد تا از چند نوع نفت استفاده کند، اظهار داشت: «فرآورده فروشی» برای ایران از ارزش افزوده بالاتری برخوردار است، از طرفی آسیب زایی بخش نفتی کشور را کاهش می دهد.
به عقیده خطیبی، برای بهبود بازار نفت کشور و ایجاد تعدد مقاصد صادراتی باید از ابزار دیپلماسی کمک گرفت، به این ترتیب که با هر کشوری مطابق رفتار آن تصمیم گیری شود و اگر کشوری همانند هند میزان واردات نفت از ایران را کاهش داد، برخورد متقابلی با آنها انجام شود تا تلقی بی تفاوتی درباره ایران شکل نگیرد.
خبرگزاری رویترز چندی پیش خبری مبنی بر کاهش خرید نفت ایران از سوی هند منتشر کرد، طبق این خبر آمار رفت و آمد تانکرها نشان می دهد پالایشگاه های هندی در ماه نوامبر تقریبا به اندازه نصف ماه قبل از ایران نفت وارد کرده اند و در اعتراض به تصمیم ایران مبنی بر عدم واگذاری امتیاز میدان گازی فرزاد ب به شرکت های هندی، میزان خرید خود از تهران را به پایین ترین رقم ۲۱ ماه گذشته رسانده اند. این در حالی است که هند، سومین مشتری بزرگ نفت ایران در ماه گذشته میلادی حدود ۲۶۶ هزار بشکه در روز از ایران نفت وارد کرده که نسبت به ماه اکتبر کاهشی ۴۳ درصدی و نسبت به مدت مشابه سال قبل افتی ۵۵ درصدی را نشان می دهد.
در سال مالی منتهی به مارس ۲۰۱۸، پالایشگاه های هندی ترجیح داده اند یک چهارم از خرید نفت خود از تهران را کم کنند. این تصمیم پس از آن اتخاذ شد که ایران تصمیم گرفت حق توسعه میدان گازی عظیم فرزاد ب را به جای یک کنسرسیوم هندی که این میدان را کشف کرده بود، به رقبای روس واگذار نماید.
آمار حاکی است، در بازه زمانی آوریل تا نوامبر، یعنی ۸ ماهه نخست سال مالی در هند، این کشور ۱۹ درصد خرید نفت خود از ایران را کاهش داده و به حدود ۴۲۷ هزار بشکه در روز رسانده است.
