جمعه سیاه یا حراج جمعه ( Black Friday) در آمریکا روز بعد از روز شکرگزاری است که عملاً آخرین جمعه ماه نوامبر به شمار رفته و آغاز آیین خرید برای کریسمس حساب می‌شود. در واقع جمعهٔ سیاه، یک روز تعطیل نیست، اما اکثر شرکتها این اجازه را به کارکنان خود می‌دهند که این روز را مرخصی گرفته و به خرید سال نو بروند.
روز بلک فرایدی مردم از شب قبل جلوی فروشگاه‌ها صف می‌بندند یا حتی می‌‌خوابند که شاید بتوانند کالای مورد نظرشان را با تخفیف خوبی تهیه کنند. بزرگ‌ترین خرید و فروش‌های سال امریکا در این روز رخ می‌دهد.
هر چند آمریکای شمالی محل اصلی رخداد این سنت است، اما همچون بسیاری از سنتهای دیگر این منطقه، این سنت نیز به کشورهای دیگر سرایت کرده است.
این روز به قدری اهمیت دارد که فروشگاه‌ها قبل از ساعت ۴ صبح کار خود را آغاز کرده و مردم از همان زمان برای خرید به فروشگاه هجوم می‌آورند و باید تا قبل از آغاز شب خرید کرده باشند.
در این روز، فروشگاه‌ها حراج خود به مناسبت نزدیک بودن به سال جدید را آغاز می‌کنند و شهرت این روز به تخفیف‌های شگفت‌انگیز فروشگاه‌ها است.
فرق بلاک فرایدی ایرانی با مشابه خارجی
مدتی است چند فروشگاه اینترنتی و مجازی در ایران نیز همزان با جمعه سیاه اقدام به برگزاری این حراج همزمان با سایر نقاط جهان کرده‌اند. با این حال جمعه سیاهی که در ایران به موازات کشورهای دیگر اتفاق افتاده، به اعتقاد کارشناسان، یک نوع تقلید ناشیانه است؛ چراکه به نظر می‌رسد نه فروشنده حاضر به تخفیف گسترده است و نه با مشتری راه می‌آید.
در حال حاضر یکی از مشکلاتی که در جمعه سیاه در ایران وجود دارد، تنوع نداشتن کالاهای حراجی است؛ به نظر می‌رسد کالاهایی که برای عرضه اعلام می‌شوند، بیشتر جنبه تبلیغی دارند و به نوعی می‌توان اینطور برداشت کرد که «کی داده و کی گرفته؟!» نه کیفیت خوب است و نه کسی حاضر به خرید.
بررسی ها نشان می دهد اجناسی که دیروز دربلک‌فرایدی در فروشگاههای ایرانی حراج خورند، اکثرا اجناس خیلی ارزان و شناخته نبودند. آنچه هم تحت عنوان مارک عرضه شد،در بخش پوشاک تک سایزها و دربخش لوازم خانگی برندهای ناشناخته بود که در روزهای عادی سال مشتری ندارند.
مشتری هایی که دیروز به بلاک فرایدی ایرانی رفته بودند،می گفتند فروشگاههای حراجی عمدتا برای خالی کردن انبار خود در این حراج‌ها شرکت کرده بودند.
حراجی که رسمیت ندارد
در بخش حراج آنلاین هم اتفاق دیگری افتاد.کاربران می گفتند،قیمت ها به جای آنکه ارزان شود،یا تفاوت چندانی نداشت و یا گران تر تمام می شد.ضمن این‌که وقتی تعداد سفارش‌ها بالا می رفت،شرکتها در پردازش این خریدها و ارسال و پشتیبانی به مشکل برخورد می کردند.
به این مسایل، این نکته را نیز می‌توان اضافه کرد که کاربرها اعتقاد داشتند، شرکتها قبل از این‌که حراج‌ها را شروع کنند، قیمت‌ها را مقداری افزایش داده و بعد در حراج قیمت‌ها را در همان محدوده قیمتی قبل از حراج نگه می داشتند.
سعید اشتیاقی، عضو اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران درباره جمعه سیاه در ایران اظهار داشت: «من این موضوع را در ایران پیگیری کردم و فروشگاه‌هایی که اعلام حراج کرده بودند، از چند روز قبل اس‌ام‌اس می‌دادند و تبلیغ می‌کردند. اما نکته این‌جاست که زمانی که این فروشگاه‌ها برای حراج اعلام کردند، اصلا درست نیست.»
وی افزود: «اگر در کشورهای دیگر این زمان را برای بلک‌فرایدی یا جمعه سیاه اعلام می‌کنند، به دلیل این است که سال نو میلادی نزدیک است و به دلیل عید، جنب‌وجوش برای خرید در کشورهای آنها بالا می‌رود. همان‌طور که در عید نوروز در ایران این‌گونه است.»
عضو اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران تصریح کرد: «نکته دوم این است که چنین کارهایی نیاز به ایجاد زیرساخت دارد و کالاها باید تخفیف اساسی داشته باشند؛حال آنکه کالاهایی که در بلک‌فرایدی ایرانی حراج شد،گاهی 2 سال در انبار شرکتها مانده و یا بنجل بود.»
اشتیاقی با بیان این‌که تخفیف‌ها باید واقعی باشد، متذکر شد: «ما در تخفیف‌هایی که در حراج‌ها در بلک‌فرایدی ایران می‌دیدیم، این بود که تخفیف‌ها واقعی نبود.»
وی گفت: «شرکتی که اقدام به حراج می‌کند، باید زیرساخت‌ها را در نظر بگیرد؛ به طوری که با این مشکل دچار نشود که نه بتواند کالا را ارسال کند و نه این‌که سفارش بگیرند. این در حالی است که ما وقتی به سراغ فروشگاههای اینترنتی که در ایران حراج را اعلام کرده بودند، می‌رفتیم، شاهد بودیم که اصلا نمی‌توانستیم وارد سایت آنها شویم.»
عضو اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران با بیان این‌که به نظر می‌رسید در حراج‌هایی که اعلام شده، بیشتر توجه شرکتها به تبلیغات اجناس خود بوده است، افزود: «این کار با فرهنگ ما همخوانی ندارد؛ اگر هم قرار است چنین شیوه‌هایی اجرا شود، باید کاری کنیم که از جیب فروشنده به جیب خریدار بدهیم و تخفیف‌ها استثنایی باشد.»
اشتیاقی تصریح کرد: «از سوی دیگر، بررسی‌ها نشان می‌داد که کالایی که در حراج‌ها اعلام می‌شد، قیمت‌هایی بالاتر از هفته یا ماه قبل از حراج داشتند. همچنین کالاهای مرغوب عرضه نشده بود و بیشتر کالاهای بنجل در حراج‌ها دیده می‌شد.»
