جدیدترین آمار گمرک از حجم واردات کالا به کشور بیانگیر روند جهشی افزایش واردات روغن پالم به کشور در سال جاری است.
براساس این گزارش حجم واردات روغن پالم در شش ماهه نخست سال ۹۶ از ۲۱۶ هزار تن فراتر رفته و ارزش دلاری آن نیز مرز ۱۷۰ میلیون دلار را پشت سر گذاشته است.
همانطور که از اطلاعات موجود در جدول نیز قابل برداشت است میزان واردات روغن پالم در بازه زمانی یکسان طی سه سال اخیر رشد داشته و چه از لحاظ حجم و چه ارزش رشد حدود سه برابری را نشان می‌دهد.
کم نشد که هیچ زیاد شد
تا چندسال قبل، مردم اطلاع زیادی از خطرات این ماده خوراکی نداشتند و شرکت های تولید محصولات خوراکی نیز با استفاده از همین بی اطلاعی مردم اقدام به استفاده از این ماده مضر در محصولات پر مخاطب و مورد نیاز مردم می‌کردند اما با ورود رسانه ها به مسئله روغن پالم و واکنش هایی که از سوی مسئولان به دنبال داشت، نظام بهداشتی کشور تصمیم گرفت از استفاده بی حساب و کتاب این ماده در خوراکی ها جلوگیری کند.
برهمین اساس ۱۵ مرداد سال ۱۳۹۳ دکتر علیرضا دلاوری مشاور وزیر بهداشت از برنامه ریزی برای کاهش حجم واردات این ماده به ۱۵ درصد حجم کل واردات روغن خبر داد و گفت:
وزارت جهاد کشاورزی بنا دارد در طی سال آتی این میزان واردات را به ۱۵ درصد برساند، افزود: این عدد در کشورهای دیگر نیز معقول به شمار می آید و باید به آن برسیم تا بتوانیم روغن های مناسب تر را جایگزین روغن پالم کنیم.
قاضی زاده هاشمی وزیر بهداشت نیز پیش از این از ایجاد محدودیت برای واردات روغن پالم بدلیل مخاطرات آن گفته بود:
روغن پالم سال های سال از مالزی وارد کشور شده است و در حال حاضر به دلیل قیمت ارزان و سودآوری بالا، واردات آن به طرز چشمگیری افزایش داشته است؛ مجوز واردات روغن مضر پالم مربوط به وزارت صنعت است که قرار شده در یک دوره معین ابتدا به ۳۰ و سپس ۱۵ درصد کاهش یابد.
اما آنچه تاکنون مشخص است اینکه هنوز وزارت کشاورزی اقدامی برای کاهش حجم میزان واردات روغن پالم به کشور نکرده است. البته مسئولان دولتی بهانه هایی را برای توجیه روند افزایش واردات روغن پالم به کشور می‌آورند و ماه و خورشید را در این زمینه دخیل می‌کنند اما واقعیت این است که همچنان این ماده مضر در سبد مصرفی خانوارها وجود دارد.
کارگاه تولیدی روغن پالم در غنا
چرا استفاده از روغن پالم مضر است؟
روغن پالم از درختی گرفته می شود که نسبت به حرارت واکنش منفی نشان می‌دهد و با افزایش دما، چربی نامطلوبی تولید می کند. با واردات این روغن و مصرف آن برای مواد خوراکی، به سرعت مولکول های آن تغییر شکل داده و سپس در رگها رسوب و باعث بوجود آمدن انواع سکته های قلبی و مغزی می‌شوند از همین رو نیز مرگ بر اثر سکته یکی از بالاترین علل مرگ و میر در کشور است.
مشکل مهم دیگری که این نوع روغن برای سلامتی بدن دارد مربوط میشود به زمانی که روغن مایع را هیدروژنه می‌کنند تا جامد شود در این حالت میزان ترانسش بالا می‌رود و برای سلامتی خطرناک میشود. چربی ترانس، میزان کلسترول بد (LDL) خون شما را بالا و میزان کلسترول خوب (HDL) را پایین می‌آورد. از این رو متخصصان این حوزه معتقدند چربی ترانس بدترین نوع چربی است که مصرف میشود.
این موارد سبب شد تا هم مسئولان بهداشتی کشور نسبت به واردات این نوع روغن موضع بگیرند و هم در سایر کشورها نیز محدودیت هایی برای واردات و مصرف آن در مواد خوراکی به کار برده شود. در این زمینه می‌توان به نتایج تحقیقات سرویس کشاورزی وزارت کشاورزی ایالات متحده (USDA) که یکی از سخت‌گیرانه ترین سیاست‌ها را در استفاده از مواد غذایی دارد اشاره کرد که بیان می‌کند روغن پالم جایگزین سالم برای چربی‌های ترانس نیست.
اما در طرف مقابل این ماده غذایی همچنان در محصولات لبنی و خوراکی تولید شده در داخل مورد استفاده قرار می‌گیرد. طبق اطلاعات بدست آمده، لبنیات یکی از مهم ترین استفاده کنندگان روغن پالم است و در محصولاتی که مخاطب کودک و نوجوان دارد نیز بیشتر استفاده میشود.
برای نمونه می‌توان به استفاده از پالم در شکلات، بستنی و خامه اشاره کرد که مخاطب اصلیش کودکان و نوجوانان هستند اشاره کرد. همچنین از پالم در روغن های سرخ کردنی هم استفاده میشود.
بازهم پای فریدون در میان است؟
علی‌رغم مخاطراتی که روغن پالم برای سلامت انسان دارد، اما آنچه در این میان حائز اهمیت است، دست های پشت پرده برای افزایش واردات این ماده به کشور است چنانکه طبق علی‌رغم تاکیدات مکرر وزیر و مسئولان بهداشتی کشور بر مضرات پالم برای سلامتی مردم، اما روحانی در سفری که سال گذشته به مالزی داشت، از علاقه مندی برای واردات پالم به ایران سخن گفت.
نکته جالبی که در این خصوص به چشم می‌آید نحوه استدلال روحانی در تایید سلامت پالم علی‌رغم نظر پزشکان بود. دلیلی که روحانی در این خصوص ذکر می‌کرد عبارت بود از اینکه چون مالزیایی‌ها از این روغن استفاده می‌کنند و سلامتی آنان نیز خوب است پس این روغن خطر ندارد.
در واقع با این استدلال غلط و ضعیف سعی داشت راه را برای ورود این محصول باز کند.
در این زمینه برخی از کارشناسان معتقدند یکی از دلایل اصلی این موضع رئیس‌جمهور، تاثیر حسین فریدون در این پرونده است چراکه وی زمانی به عنوان سفیر ایران در مالزی فعالیت می‌کرد و همین مسئله سبب شد ذهن ها به سمت نقش او در تسهیل واردات این ماده برود.
موسوی لارگانی نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در این رابطه گفته بود:
در مورد روغن پالم که مضر بودن و مشکل دار بودنش برای همگان مشخص است باز این فریدون وارد کننده آن بوده است.
همچنین برخی خبرهای منتشر شده در رسانه ها نیز از نقش «مهدی.م» از نزدیکان فریدون در واردات پالم به کشور سخن می‌گویند.
از این رو باید منتظر ماند و دید با توجه به اینکه بارها مسئولین نسبت به خطرات و مضرات این روغن هشدار داده‌اند، در ۶ ماه دوم سال جاری شاهد کاهش واردات این محصول به کشور خواهیم بود یا خیر؟
