رویکرد رئیس‌جمهور آمریکا درقبال ایران در کنار نگرانی‌های بانکی سرنوشت توافق 36 میلیارد دلاری تهران با شرکت‌های هواپیمایی بوئینگ، ایرباس و ای‌تی‌آر را در ابهام فرو برده است.
به گزارش رویترز، تصمیم ایران‌ایر برای خرید 200 فروند هواپیما از این سه شرکت، از نقطه اوج توافق هسته‌ای برای از سرگیری مبادلات تجاری در ازای مهار فعالیت هسته‌ای ایران نشان داشت. براساس اعلام ایران‌ایر، توافق 16 میلیارد و 500 میلیون دلاری با بوئینگ، بزرگترین توافق با یک شرکت آمریکایی در 4 سال گذشته است.
کارشناسان درباره ریسک بالای این توافق می‌گویند این مسئله سبب ترس بیشتر بانک‌های اروپایی و غیره می‌شود که بی‌میلی‌شان به تأمین اعتبار، اکنون هم مانعی بزرگ ایجاد کرده است.
ترامپ با تأیید نکردن پایبندی ایران به توافق هسته‌ای و هشدار در مورد احتمال خروج از آن، ضربه‌ای به این توافق وارد کرد. راهبرد وی در مورد ایران، خشم تهران را برانگیخت. هرچند ترامپ آمریکا را از توافق هسته‌ای خارج نکرد، به کنگره ایالات متحده 60 روز زمان داد تا تحریم‌های اقتصادی بر تهران اعمال کند.
حتی بدون این تحریم‌ها، سرنوشت توافق‌های مربوط به خرید و فروش هواپیما به موافقت دولت آمریکا بستگی دارد. این مسئله، سبب نگرانی شرکت بوئینگ شده است.
موانع و مشکلات غیرمنتظره در طرف ایرانی نیز به‌وجود آمده است. به گفته منابع مالی، بوئینگ مجبور شده ایران را از صف خرید جت به عقب راند، زیرا هنوز بیعانه‌ای دریافت نکرده است. اما صادرکنندگان آمریکایی، تنها شرکت‌های در معرض خطر نیستند.
هرچند اتحادیه اروپا از توافق هسته‌ای حمایت می‌کند، صادرات یک هواپیمای غربی به ایران با اجازه از دولت آمریکا به‌دلیل استفاده از قطعات آمریکایی در هواپیما منوط است.
این بدان معناست که ایرباس ممکن است در مناقشه بین بوئینگ و منتقدان کنگره که خواستار ملغی شدن توافق‌های مربوط به فروش هواپیما شوند، گرفتار شود.
یادآور می‌شود لغو تحریم‌های فروش هواپیما، جزو قطعی‌ترین و روشن‌ترین تعهدات طرف غربی در برجام محسوب می‌شود اما به اعتبار فقدان ضمانت اجرایی و ناهمزمانی اجرای تعهدات طرفین، آمریکا خود را متعهد به تعهد خود نمی‌بیند.
