مالیات یکی از مولفه های بسیار اساسی و تعیین کننده در تامین درآمد دولت ها و تسهیل اداره امور کشور در جوامع توسعه یافته محسوب می شود.
به موازات اهمیت این مولفه در کشورهای توسعه یافته،این ضرورت و عنصر قابل توجه در ایران به یکی از اَبَر چالش های اقتصادی کشور مبدل شده ،معضلی که از آن تحت عنوان فرار مالیاتی یاد می شود.
نتایج فرار مالیاتی در ابعاد مختلف قابل بررسی است و در گزارشی که چندی پیش از طریق همین خبرگزاری منتشر شده،به برخی از دلایل این عارضه پرداخته شد.
اگرچه عدم فرهنگ سازی و فقدان آموزش لازم و روحیه سودجویانه از عوامل این نارسایی اقتصادی به شمار می رود (که درگزارش پیشین به آن پرداخته شد)،لذا در کنار این دلایل،برخی از مشکلات همچون رکود جاری و ساری در اقتصاد کشور نیز نقش بسزایی در ظهور و بروز این معضل ایفاء می کند.
در شرایط رکود نه تنها دستگاه های ذیربط مالیاتی،در محاسبات خود ناچار به تعدیل و کاهش میزان اخذ مالیات هستند، بلکه فعالان اقتصادی نیز نسبت به پرداخت مالیات بی میل خواهند شد، زیرا از درآمد متعارف و منطقی برخوردار نیستند که به پرداخت مالیات یا ارائه بخشی از درآمد خود به دولت مبادرت ورزند.
با وجود تاکید قید شده در برنامه های چهارم،پنجم و ششم توسعه به لزوم تامین درآمد دولت از محل مالیات های ماخوذه،لذا توفیق کسب شده در این عرصه با آنچه که هدف گذاری شده،فاصله ای بسیار دارد.
برخی از کارشناسان معتقدند در صورت تعامل و همکاری هر چه بیشتر قوای سه گانه با وزارت اطلاعات، شناسایی افرادی که مشمول و واجد شرایط پرداخت مالیات هستند دور از دسترس نخواهد بود.
اعداد و ارقام منتشر شده در خصوص میزان فرارهای مالیاتی در کشور(که در گزارش پیشین به آن پرداخته شد) موید این واقعیت است که سیستم اخذ مالیات در کشور ایران،با نُقصان جدی دست و پنجه نرم می کند.
در چنین بستر و شرایطی،فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی نیز دشوار می شود و این نارسایی در دراز مدت دورنمای توسعه اقتصادی کشور را با مشکلاتی جدی مواجه خواهد ساخت.
مهدی پازوکی،اقتصاد دان معتقد است،در صورت جلوگیری از فرار مالیاتی،نه تنها دولت از حیث درآمدی به توفیق بیشتری نائل می شود،بلکه تامین بودجه های عمرانی مورد نیاز کشور نیز با سهولت هر چه بیشتری مُیَسَر خواهد شد.
وی می گوید:برخی پزشکان و تُجار کشور،با وجود درآمدهای قابل توجه 500 میلیون تومانی در ماه،از پرداخت مالیات سرباز می زنند.
در شرایط رکود و بیکاری،اخذ مالیات عادلانه نمی باشد
علی روح الامین،کارشناس حوزه اقتصادیبا اشاره به نقش مخرب رکود و بیکاری در فرآیند پرداخت مالیات از سوی جامعه هدف و فعالان اقتصادی گفت: اگرچه برخی با وجود برخورداری از درآمدهای نجومی نسبت به پرداخت مالیات سرباز می زنند،اما در نقطه مقابل،کم نیستند افراد و گروه هایی که در شرایط سخت مالی و اقتصادی قرار دارند و اساسا پرداخت مالیات برای آنها امکان پذیر نمی باشد.
وی افزود:به واقع برخی از اصناف،منتقد رویه و رویکرد موجود هستند و به میزان مالیاتی که از آنها دریافت می شود معترض هستند.
کارشناس اقتصادی گفت:فرار مالیاتی و رکود،به مثابه دو لبه قیچی،روند پرداخت مالیات را با مشکلات و انسدادهایی عدیده مواجه می سازند و اتخاذ تدابیر هوشمندانه برای رفع وکنترل این دو عارضه،ضرورتی است که با تحقق آن،مسیر توسعه اقتصادی کشور با شتاب هر چه بیشتری طی خواهد شد.
وی افزود:در صورت سامان یافتن مالیات در کشور،دولت نگران افت و کاهش قیمت نفت و تحولات سیاسی و زد و بندهای برخی از کشورهای عربی با دشمنان این مرز و بوم نخواهد بود زیرا پایه و عمده درآمدهای خود را از محل اخذ مالیات تامین می کند.
روح الامین گفت:سیستم جامع مالیات و اجرای هوشمندانه آن،ضرورتی است که با تحقق آن،شاهد رفع بسیاری از مشکلات و نارسایی های اقتصادی خواهیم بود.
300 هزار میلیارد ریال فرار مالیاتی در سال
سید کامل تقوی‌نژاد صبح روز گذشته در همایش مسائل و مشکلات مالیاتی اظهار کرد: در 6 ماه نخست سال جاری، 40 هزار میلیارد تومان مالیات و 8 هزار میلیارد تومان عوارض شهرداری اخذ شده است.
وی بیان کرد: با وجود مبلغ مالیات اخذ شده، شاهد 30 هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی در سال هستیم.
رئیس سازمان امور مالیاتی گفت: با تلاش‌های انجام شده و تجهیز ادارات مالیاتی، توانستیم 5 هزار میلیارد تومان از فرار مالیاتی را جذب و به خزانه کشور واریز کنیم.
وی با اشاره به اهمیت مالیات در کشور تصریح کرد: سهم عمده‌ای از بودجه کشور از طریق مالیات تأمین می‌شود که واجدین شرایط مالیات برای عمران و آبادانی کشور باید به دولت اعتماد و اقدام به پرداخت مالیات کنند.
تقوی‌نژاد با اعلام کاهش زمان رسیدگی به پرونده‌های مالیاتی خاطرنشان کرد: زمان رسیدگی به پرونده‌های مالیاتی از زمان ارائه اظهار‌نامه از سوی مؤدی تا صدور قطعی رأی از 500 روز به 200 روز کاهش پیدا کرده است؛ همچنین برای تسهیل در امر رسیدگی به پرونده‌ها، به جای بررسی در مراکز استان، پرونده‌ها در شهرهای بزرگی همچون کاشان می‌توانند مورد بررسی قرار گیرند.
وی در رابطه با فلسفه پرداخت مالیات یادآور شد: مالیات حق‌الناس و بیت‌المال بوده و فلسفه آن عدالت است؛ مالیات به این معناست که عده‌ای برای حل مشکلات کشور دین خود را می‌پردازند، اینکه از همه مردم مالیات یکسان گرفته شود بی‌عدالتی است، کسی که از نعمت‌های کشور بهره بیشتری می‌برد، باید مالیات بیشتری را هم پرداخت کند.
گفتنی است، در سالیان اخیر گام هایی برای ساماندهی هر چه بیشتر نظام مالیاتی در کشور برداشته شده،اما آنچه که مطلوب نظر است،همچنان محقق نشده و امید آن می رود با جدیتِ هر چه بیشتر دستگاه ها و نهادهای متولی،حصول رونق اقتصادی،رفع بیکاری و آموزش و فرهنگ سازی،شاهد رفع نواقص و کاستی های موجود در این عرصه باشیم که قطعا در چنین شرایطی نتایج سازنده و شایسته ای برای اقتصاد کشور رقم خواهد خورد و مسیر پیشرفت هموارتر از گذشته خواهد شد.
