چارچوب مقررات معرفی شده در سند بال ۳ بر افزایش سطح استحکام و انعطاف‌پذیری سیستم بانکی استوار است. چرا که سیستم بانکی مستحکم و مقاوم در برابر بحران، پایه رشد اقتصادی پایدار در هر کشوری به شمار می‌آید. سند بال ۳ بیانگر اصلاحات انجام گرفته در سند بال ۲ توسط کمیته بال به منظور تقویت قواعد مربوط به سرمایه و نقدینگی با هدف بهبود سطح انعطاف و مقاومت بخش بانکی است.
هدف اصلاحات مورد اشاره بهبود توانایی بخش بانکی به منظور افزایش مقاومت و جذب شوک‌های ناشی از بحران‌های مالی و اقتصادی فارغ از ریشه شکل‌گیری آن بحران، در راستای کاهش ریسک سرایت از بخش مالی به بخش واقعی اقتصاد است. همچنین، کمیته بال به واسطه بسته اصلاحی خود در سند بال ۳، به دنبال بهبود سطح مدیریت ریسک، حکمرانی و نیز شفافیت و افشای اطلاعات بانک‌هاست. اصلاحات انجام گرفته در این سند در بردارنده یک تمرکز احتیاطی کلان است که ریسک‌های سیستمی مربوط به بخش بانکی و نیز ادوار تجاری را مورد توجه قرار می‌دهد.
آشنایی با مهم ترین ویژگی های سند بال ۳
همچنین یکی از مهمترین ویژگی‌های سند بال ۳ ارتقای کیفیت و کمیت سرمایه است. بر این اساس، توجه خاصی به باکیفیت‌ترین بخش سرمایه هر بانک یعنی سرمایه عادی لایه (۱) یا (CET۱) شده است. در سند مورد اشاره نسبت سرمایه عادی لایه (۱) به دارایی‌های موزون به ریسک ۵.۴ درصد تعیین شده است. همچنین، نسبت سرمایه لایه ۱ باید همواره به میزان حداقل شش درصد و نسبت کل سرمایه (مجموع سرمایه لایه ۱ و سرمایه لایه ۲) باید همواره حداقل به میزان هشت درصد از دارایی‌های موزون شده به ریسک باشد.
در کنار این الزامات، بال ۳ دو سپر سرمایه حفاظتی و سپر ضدچرخه‌ای که هرکدام به میزان ۵.۲ درصد تعیین شده‌اند را معرفی کرده است. همچنین، برای بانک‌های مهم سیستمی، الزامات سرمایه‌ای بالاتر حداکثر معادل ۵.۲ درصد الزامی شده است. در واقع، از آنجا که به‌هم پیوستگی‌های بیش از حد در میان بانک‌های مهم سیستمی باعث انتقال شوک‌های بانکی به سیستم مالی و اقتصادی می‌شود، بانک‌های مهم سیستمی لازم است سرمایه برای جذب زیان فراتر از حداقل استاندارد مورد نیاز داشته باشند که این موضوع در سند بال ۳ مورد توجه قرار گرفته است.
در مجموع مهمترین ویژگی‌ها و مشخصه‌های اصلی مقررات بال ۳ به شرح زیر است:
- الزام به حفظ نسبت‌های سرمایه‌ای بالاتر؛
- حذف منابع ضعیف سرمایه‌ای؛
- الزامات سرمایه‌ای ضدچرخه‌ای؛
- تقویت سطح پوشش ریسک؛
- استفاده از نسبت اهرمی؛
- ذخیره‌گیری با رویکرد آینده‌نگر؛
- معرفی نسبت‌های نقدینگی.
لازم به ذکر است با شکل‌گیری بحران مالی در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ میلادی که به بخش بانکی سرایت کرد و باعث کاهش سطح ثبات و سلامت آن بخش شد، کمیته بال به دنبال رفع کاستی‌های موجود در سند بال ۲ برآمد. بر این اساس و با توجه به اهداف اولیه در نظر گرفته شده در بال ۲ مشخص شد که اجرایی‌کردن استاندارد معرفی شده در بال ۲ و رسیدن به اهداف تعیین شده در آن با چالش‌هایی مواجه است. لذا با توجه به عدم موفقیت مقررات بال ۲ در دست‌یابی به اهداف اولیه از جمله تضمین سلامت و ثبات سیستم بانکی و نیز وقوع بحران مالی که حاکی از عدم کفایت سطوح سرمایه نهادهای بانکی و پایین آمدن کیفیت سرمایه بانک‌ها بود، تغییراتی در قوانین و مقررات بال ایجاد شد که نهایتاً تحت عنوان قوانین و مقررات بال ۳ ارایه شد.
خاطرنشان می شود تاکنون بخش‌های عمده‌ای از سند بال ۲ نیز به شبکه بانکی ابلاغ شده است که امید است بخش نهایی سند مورد اشاره و نیز بخش دوم و پایانی سند بال ۳ نیز در آینده نزدیک ارسال شود. در همین ارستا ترجمه و انتشار اسناد معتبر بین‌المللی می تواند گام مهمی در ارتقای سطح مدیریت ریسک در شبکه بانکی که نتیجه آن بهبود نظارت مبتنی بر ریسک و از طرفی نزدیک شدن چارچوب فعالیت بانکی و نیز سیستم نظارت بانکی به استانداردهای جهانی است، باشد.
این سند در قالب بخشنامه شماره ۹۶.۲۱۶۹۹۵ به شبکه بانکی ابلاغ شده است؛ گفتنی است ترجمه بخش چهارم سند بال ۲ پیش از این توسط بانک مرکزی منتشر شده است و ترجمه بخش‌های بعدی این سند نیز به تدریج انجام خواهد شد.
