وابستگی اقتصاد ایران به نفت تنها عارضه ساختاری عرصه مذکور به شمار نمی رود،بلکه در این میان مراودات اقتصادی ایران بر پایه دلار از دیگر تهدیدهایی است که باید با فوریت و اولویت نسبت به آن چاره اندیشی شود.
اگرچه اکنون،دلار نخستین ارز جهان به شمار می رود،اما این دلیل نمی شود که ایران همچنان پیرو بسیاری از کشورهای جهان مناسبات و مراودات تجاری و اقتصادی بین المللی خود را با تکیه و تمرکز بر این ارز پیگیری کند.
در طول سالیان اخیر،برخی از کشورها همچون چین و ونزوئلا تلاش نمودند،فاصله خود را با این ارز بیشتر نمایند و برای پیگیری و اجرایی ساختن مراودات تجاری بین المللی،از ارزهای جایگزین استفاده نمایند.
عمده ارز کشور از محل تجارت نفت به دست می آید و به اعتقاد برخی کارشناسان در صورت جایگزین سازی ارز نفتی با دیگر واحدهای پول جهان،امکان حرکت بی حاشیه و کم خطرتر در حوزه اقتصادی تسهیل خواهد شد.
ونزوئلا و چین هر دو از کشورهایی محسوب می شوند که با آمریکا زاویه دارند و روابط میان آنها دوستانه و گرم به نظر نمی رسد.
برای نخستین بار،ونزوئلا پس از اعمال تحریم های ادامه دار واشنگتن ، برای جایگزین سازی ارز تجاری خود با دیگر ارزها،تدابیری را تعریف و طراحی نمود.
برخی از صاحب نظران اقتصادی معتقدند،استبداد دلار یکی از عوامل موثر درتحمیل خسارت به اقتصاد کشورهایی به شمار می رود که به نوعی همسو با ایالات متحده نیستند و در این میان خارج کردن دلار از مناسبات تجاری می تواند از فشار و عمق خسارت های احتمالی علیه کشورهای هدف ،کم کند.
حذف دلار از گردونه معاملات تجاری،مستلزم توافقی دوسویه است
محمدعلی خطیبی،مسئول سابق فروش نفت ایران و نماینده اسبق کشورمان در اوپک عنوان می کند در دولت دهم،قریب به 70 درصد از معاملات نفتی با کشورهای دیگر از طریق ارزهایی غیر از دلار انجام می پذیرفت که بنابر اظهارات وی این امر بر پایه توافقی میان طرفین(خریدار و فروشنده)تحقق می یافت.
وی در گفت و گویی با رسانه ها با اشاره به لزوم دخالت و تایید فدرال رزرو آمریکا(بانک مرکزی ایالات متحده)برای جابجایی دلار به مقدار بالا و حجیم،گفت:استفاده از ارز غیر از دلار،دست مجموعه مذکور را برای نقش آفرینی در تایید یا عدم تایید این جابجایی هاکوتاه می کند و به دنبال آن،امکان تحمیل فشار علیه کشورهایی که واشنگتن در صَدَدِ اعمال محدودیت علیه آنها است،محدود می شود.
جایگزین سازی یورو در ارز گردشگری
لازم به ذکر است چندی پیش،تصمیماتی در ارتباط با اتکا به یورو برای ارز گردشگری اندیشیده شد،به واقع در حوزه مبادلات تجاری،ارز عملیاتی و ارز گزارشگری مبنا قرار می گیرد که بواسطه آن در داد و ستدها از ارز عملیاتی و در محاسبات و گزارش ها به ارز گزارشگری تکیه می شود.
محمد صادقی،کارشناس مسائل اقتصادی،با اشاره به اعمال تحریم های متعدد ایالات متحده در سالیان گذشته علیه مردم ایران،عنوان کرد:یکی از ابزارهای واشنگتن برای تشدید فشارها با سوء استفاده از دلار انجام می پذیرد که هر آنچه برای منزوی کردن این ارز تلاش شود،از دامنه تحرکات ایالات متحده برای جنگ اقتصادی با ایران کاسته خواهد شد.
وی افزود:بنابر گزارش های موجود، اکنون ،در عرصه فروش نفت،ارز عملیاتی که مورد استفاده قرار می گیرد،معطوف به غیر دلار می شود اما در گزارش ها،احصای آمارها و...دلار به عنوان مبنا قرار می گیرد که می طلبد در مسیری گام برداریم که پیرو آن،استفاده از دلار در این عرصه نیز با یک شیب تدریجی متداوم،محدود و محدودتر شود.
صادقی عنوان کرد:به واقع هنگامی که از ارز دیگری در معاملات استفاده می شود،اما حساب ها بر اساس و مبنای دلار برآورد و ثبت می شود،زمینه انتقال نوسانات دلار به اقتصاد کشور هموار می شود و این در شرایطی است که ارز مذکور نقشی در عملیات ارزی ما ایفا نمی کند.
این کارشناس مسائل اقتصادی گفت:مدتی است که اخبار و گزارش هایی از تلاش برای جایگزین سازی یورو به جای دلار به گوش می رسد که امید آن می رود با فوریت هر چه تمام تر این امر انجام پذیرد که البته حصول آن، مستلزم اعمال تغییراتی در قوانین بودجه سنواتی و تکلیفی می باشد.
همگرایی کشورهای غیرهمسو با آمریکا،تسهیل کننده خروج دلار از مناسبات تجاری
علی ناظری،کارشناس مسائل سیاسی ،با اشاره به تاثیرگذاری تحولات سیاسی در تصمیمات اقتصادی گفت:این امر در مناسبات تجاری و بین المللی ملموس تر به نظر می رسد و به واقع فراز و نشیب هایی که در تحولات سیاسی حادث می شود،سمت و سوی مراودات تجاری در عرصه بین المللی را ترسیم می کند.
وی افزود:اگرچه جایگزین سازی ارز رایج در مراودات تجاری در قالب سیاست های اقتصادی قابل تعریف است، لذا یقینا ، نفس و ریشه چنین تصمیماتی از عقبه سیاسی برخوردار است.
ناظری عنوان کرد:در ارتباط با جایگزین سازی ارز،در گذشته اقداماتی انجام شده اما برای عمیق تر شدن تدابیر و تصمیمات اتخاذ شده،همگرایی و هم افزایی با کشورهای غیر همسو با ایالات متحده،روند حصول این امر را تا حدود بسیاری تسهیل و تسریع خواهد کرد.
این کارشناس مسائل سیاسی گفت:در گذشته،جایگزین سازی دلار به جای پوند استرلینگ با کندی صورت گرفت اما اکنون با عنایت به عمیق تر شدن شکاف ها میان چین و روسیه با ایالات متحده و تاثیرگذاری این دو کشور در تحولات اقتصادی(بخصوص نقش بسیار تاثیرگذار چین در اقتصاد جهانی) ، با همسویی و یکپارچگی هر چه بیشتر ، می توان ، ضریب انزوای دلار در مناسبات و معاملات تجاری کشورهای مذکور و البته تسری آن به متحدان روسیه،چین و ایران که در نقطه مقابلِ ایالات متحده قرار دارند،سرعت و شتاب هر چه بیشتری بخشید.
