در روزهای اخیر در پی کاهش نرخ سود سپرده و افزایش قیمت ارز، خودرو و اجاره بها، بسیاری از کارشناسان بر این نظرند که نقدینگی سرگردان که زمانی سپرده های بانکی جذابترین محل برای حبس آنها محسوب می شد، اخیرا به بازارهای موازی بخش مسکن ورود کرده اند. با این حال این سرمایه ها هنوز نتوانسته اند بخش مسکن را همانند دوره های رونق گذشته دچار تغییرات جدی کنند. هرچند که بازار مسکن فعلا در بخش اجاره بها از کاهش سود سپرده ها تأثیر گرفته اما تکانه جدی در در بخش خرید و فروش مسکن ایجاد نکرده است.
با این حال برخی کارشناسان اقتصادی بر این نظرند که سرمایه های سرگردان می تواند در سه تا پنج ماه آینده تقاضای سفته بازانه و سوداگرانه بازار مسکن را تقویت کند که این تقاضا با توجه به انباشت مسکن خالی و مازادِ عرضه واحد مسکونی، بعید است شوک قیمتی به بخش مسکن بدهد؛ اما به هر حال تأثیرات کاهش سود سپرده بانکی علی رغم ادعای برخی مدیران وزارت راه و شهرسازی، بیشتر از میانگین تورم خواهد بود؛ به معنای دیگر به احتمال زیاد نرخ تورمِ مسکن طی ماه های آتی از نرخ کلی تورم کشور پیشی خواهد گرفت.
اقتصاددان: کوچ نقدینگی به مسکن در بلندمدت
علی اصغر بدری درباره نقش سرمایه های سرگردان در بر هم زدن تعادل عرضه و تقاضای بخش مسکن اظهار داشت: با این ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار واحد مسکن مهری که در مدت محدود وارد بازار مسکن شد یک شوک در بازار مسکن رخ داد و کشوری که سالانه بیش از ۶۰۰ هزار واحد مسکونی تقاضای مسکن ندارد، به ناگاه با حجم بزرگی از عرضه مسکن روبه رو شد.
کارشناس اقتصاد مسکن افزود: روالی که در حال حاضر در بازار مسکن وجود دارد، یک روند معمولی و عادی نیست. در گذشته روند به این شکل بود که حجم نقدینگی عمدتا در اثر افزایش گردش پول در کشور در پی افزایش فروش نفت یا تغییر تراز تجاری کشور ایجاد می شد؛ یا اینکه دولت گذشته به چاپ پول بدون پشتوانه اقدام کرد؛ نتیجه این اتفاقات، ورود حجم بزرگ نقدینگی به بازارها بود و آنها را تحت تأثیر قرار می داد. به این شکل که ابتدا نقدینگی به سمت طلا و ارز می رفت و پس از مدت کوتاهی به بازار سهام و خودرو منتقل و سبب ایجاد حباب قیمتی در این بازارها می شد؛ پس از آنکه حباب قیمت ها می ترکید، حجم نقدینگی به سمت بازارهای بلندمدت به خصوص مسکن کوچ می کرد.
وی با بیان اینکه دوره اخیر نیز از دفعات قبل مستثنا نیست، ادامه داد: تفاوت واکنش بازارهای هدف به افزایش نقدینگی در حال حاضر با دوره های نقدینگی قبلی، در سرعت و شدت انتقال سرمایه های سرگردان از بانک ها به بازارهای زودبازده، میان بازده و نهایتا دیربازده است. هرچند که این اتفاق آغار شده؛ اما با توجه به پایین بودن شدت آن، اثرگذاری کوچ نقدینگی به بازارها در جامعه کمتر از دوره های گذشته است.
رئیس مؤسسه مطالعات شهر واقتصاد تصریح کرد: نیاز مصرفی مسکن همواره در دوره های تاریخی مختلف وجود داشته و دارد؛ اما آنچه سبب می شود تا بازار مسکن در رکود یا رونق وارد شود، تقاضای سفته بازی است که به آن تقاضای سوداگری نیز گفته می شود. سفته بازان در حال حاضر با توجه به کاهش سود سپرده به همه بازارها پس از دوره طولانی حبس نقدینگی در بانک ها ورود کرده اند که علت آن دو موضوعِ «ورشکستگی برخی بانک ها و مؤسسات اعتباری در پی برخورد با بازار غیر متشکل پولی و غیر مجاز» و همچنین «کاهش سود سپرده های بانکی» است.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا اگر سود تسهیلات نیز در آینده نزدیک همانند سود سپرده ها کاهش یابد، امکان آن وجود دارد که همانند دوره های گذشته که تسهیلات بانکی ای که به اسم تولید دریافت می شد، به ساخت و ساز وارد شد و نتیجه آن وجود تعداد زیادی خانه خالی است، این بار نیز تسهیلات ارزان قیمت به بخش مسکن وارد شود؟ گفت: با توجه به وجود حجم زیاد خانه های خالی و بدون متقاضی، بعید است تسهیلات ارزان قیمت و کم بهره مجددا به ساخت و ساز برود اما احتمال اینکه به سمت تولید هم برود کم است و به احتمال بسیار از بازارهای مسکن و املاک کشورهای همسایه شمال غرب یا جنوب خلیج فارس سربرآورد.
