در طول سالیان اخیر به کرات از سوی مقام معظم رهبری به موضوع اقتصاد مقاومتی و ضرورت آن تأکید شده، امری که اکثریت قریب به اتفاق کارشناسان و صاحب نظران اقتصادی و حتی سیاسی، آن را به عنوان نقشه راهی در جهت برون رفت از مشکلات اقتصادی کشور، پذیرفته اند، حتی اخیراً رگه هایی از این سیاست و نقشه راه، از سوی برخی کشورهای مستقر در شرق و غرب عالم، در دستور کار قرار گرفته تا با اتکای به آن در برابر فراز و نشیب ها و ناملایمات اقتصادی، از مصونیت و مقاومت بیشتری برخوردار شوند که این موضوع به روشنی موید هوشمندانه بودن سیاست مذکور است.
در این میان،کشور ایران به عنوان یکی از حساس ترین و استراتژیک ترین مناطق در خاورمیانه،از ثروت، ظرفیت و توانایی های اقتصادی بالقوه، متعدد و متنوعی برخوردار است که متأسفانه در طول سالیان گذشته به دلیل برخی از کم توجهی ها و غفلت ها نتوانسته آن‌چنان‌که شایسته است از این مؤلفه ها در راستای توسعه و شکوفایی هر چه بیشتر اقتصادی خود بهره گیرد.
یکی از این حلقه های تأثیرگذار که به دلایل متعدد با بی توجهی روبرو شده به حوزه تولید داخلی معطوف می شود، ظرفیتی که به عنوان شاه کلید تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی از آن یاد می شود، اما متأسفانه با وجود عملیاتی شدن اقدامات متعدد، همچنان با نقطه مطلوب و شایسته فاصله ای بسیار احساس می شود.
گواه صدق این ادعا را نیز می توان در حجم واردات اقلام،کالاها و محصولات خارجی جستجو نمود، وارداتی که نمونه‌های مشابه داخلی آن در تنوع و گستردگی بسیار قابل مشاهده است و البته بخشی از آن نیز به دلیل رکود، تعطیلی، ورشکستگی و کاهش ظرفیت های تولیدی برخی از کارخانه ها،مجال و توانی برای ظهور و بروز ندارد.
صدیقه کشاورز،کارشناس ارشد اقتصاد، با اشاره به نقش بسیار تعیین کننده و اثرگذار تولید داخلی در توانمند سازی بنیه اقتصادی کشور گفت: با مطالعه روند رو به رشد اقتصادی کشورهای قدرتمند جهان، این واقعیت، ملموس و مبرهن می شود که تقریباً تمامی جوامع، دُوَل و کشورهای صاحب نام در عرصه اقتصادی ، مسیر و کانال توسعه و شکوفایی را از حوزه تولید داخلی کلید زده اند و به واقع در خلأ و فقدان چنین ضرورتی، امکان دستیابی به اهداف مورد نظر اقتصادی، نزدیک به محال و غیر ممکن خواهد بود.
وی افزود: اگرچه اکثریت قریب به اتفاق کارشناسان، صاحب نظران و مسئولان و متولیان امر، بر این ضرورتِ اجتناب ناپذیر تأکید می‌ورزند، اما متأسفانه در مقام عمل شاهد نارسایی‌هایی هستیم که جز تناقض در گفتار و رفتار نمی توان توصیف دیگری بر آن اطلاق کرد.
کشاورز گفت: یقیناً در صورت توجه مضاعف به فرمایشات مقام معظم رهبری در طول سالیان اخیر در خصوص ابعاد سیاست های اقتصاد مقاومتی و تلاش برای تأمین حداکثری منویات مقام معظم رهبری در این خصوص، وضعیت اقتصادی ما به مراتب برجسته تر از شرایط فعلی بود.
دانش آموخته رشته اقتصاد عنوان کرد: در این میان، یکی از ارکان اصلی سیاست های اقتصاد مقاومتی به حمایت از تولید داخلی باز می‌گردد که در این بخش نیز کاستی های و نارسایی هایِ بسیاری احساس می شود.
وی افزود: بر اساس گزارشات منعکس شده در رسانه ها و منابع و محافل خبری، در سال 1395 ،قریب به به 5/17 میلیون تن کالای اساسی اعم از گندم، برنج، ماهی، ذرت،گوشت، حبوبات و...وارد شده که ارزش آن حدود 9 میلیارد دلار برآورد می شود.
کشاورز گفت: از حیث وزنی یا همان تناژ، این میزان، معادل نیمی از اقلام و محصولات وارد شده (در کلیت سال 95) است و از زاویه ارزش دلاری، معادل یک پنجم واردات انجام شده به کشور تخمین زده می شود.
دانش آموخته رشته اقتصاد عنوان کرد: این در شرایطی است که بر اساس بند 6 سیاست های ابلاغ شده اقتصاد مقاومتی، بر افزایش تولید داخلی نهادِه‌ها و کالاهای اساسی (بویژه در اقلام وارداتی) و اولویت دادن به تولید محصولات و خدمات راهبردی و ایجاد تنوع در مبادی تأمین کالاهای وارداتی با هدف کاهش وابستگی به کشورهای محدود و خاص تأکید موکد شده است.
وی افزود: با نیم نگاهی به افزایش واردات برخی از محصولات خاص همچون ذرت دامی ( با63 درصد رشد) و سویا (با رشد 31 برابری ) به عمق مشکلات موجود در عرصه اقتصادی کشور و نظام معیوبِ تولید و واردات پی خواهیم برد.
این کارشناس ارشد اقتصاد عنوان کرد: البته این به معنای نادیده انگاشتن تلاش ها و اقدامات سازنده انجام شده در طول چهار سال گذشته نیست و انصاف حکم می‌کند به برخی از توفیقات و موفقیت های حاصل شده در عرصه تولید سیمان، فولاد به عنوان محصولات استراتژیک و پایه نیز اشاره شود، اما نقد وارده ناظر بر این واقعیت است که میزان موفقیت های حاصل شده متناسب با فرصت ها، ظرفیت ها و استعدادهای بالقوه موجود نیست و باید برای حرکت شتابنده و ثمر بخش مضاعف و فزآینده تر تلاش وافری عملیاتی شود.
اقتصاد نفتی راه به جایی نمی برد/پایه و مبنای اقتصاد بر تولید متمرکز شود
رضا چاووشی، محقق و پژوهشگر اقتصادی، با اشاره به معضلات و پیامدهای منفی اقتصاد نفتی برای کشور، عنوان کرد: هر آنچه از وابستگی اقتصاد به نفت کاسته شود و اتکای آن به تولید فزایش پیدا کند، امکان رشد، توسعه و شکوفایی اقتصادی به نحو شایسته تری فراهم خواهد شد.
وی افزود: فروش نفت و منابع زیر زمینی و تزریق آن برای تأمین هزینه های جاری، ساده ترین راه برای گذران امور اقتصادی کشور است، راهی که با وجود سهل و آسان بودن آن، به عنوان بدترین راه نیز از آن یاد می شود.
چاووشی عنوان کرد: وابستگی اقتصاد به نفت، مختص و منحصر به این دولت نمی شود و این بیماری، آفتی است که در دولت های گذشته نیز در سیاست گذاری ها به آن دچار بودیم و به تبع رفع و کنترل آن نیز در کوتاه مدت میسر نیست، اما باید با اتخاذ تدابیر سازنده و هوشمندانه، نوک پیکان حرکت اقتصادی به سمت تولید و فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی جهت گذاری شود.
محقق و پژوهشگر اقتصادی گفت: در نقطه مقابل باید به این واقعیت توجه شود که نمی‌توان به جامعه و خانوارهای ایرانی این‌چنین تلقین و تأکید کرد که کالای بی کیفیت با قیمت بالا را صرفاً به دلیل اینکه ساخت شرکت ها و تولیدی های داخل کشور است را خریداری کنند و یقیناً تمایل به خرید محصولات داخلی مستلزم پیش نیازهایی است که استاندارد سازی، ارتقای کیفی و افزایش هر چه بیشتر تولید با هدف کاهش قیمت تمام شده از اصلی ترین این موارد به شمار می رود.
وی افزود: تعریف بسته های تشویقی برای خرید ارزان کالاها و محصولات ایرانی در داخل کشور و لحاظ نمودن امتیازاتی همچون خرید اقساطی آن برای جامعه مصرف‌کننده ، از دیگر مؤلفه‌هایی است که می توان با اتکای به آن، پشتیبانی هر چه بیشتری را برای تولید داخلی اعمال نمود و قطعاً ثمره آن در پیشرفت شتابان اقتصادی ظهور و بروز پیدا خواهد کرد.
چاووشی در خاتمه یادآور شد: توجه به راهکارهای اصولی برای تسخیر بازارهای منطقه و در حوزه‌های جغرافیایی همچون آسیانه میانه از دیگر ضروریاتی است که می‌تواند زمینه فراخی برای شکوفایی اقتصادی کشور و درآمدزایی مضاعف تولیدکنندگان دخلی ایجاد نماید.
