دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در روز پنجشنبه هفته گذشته و طی سخنانی مهم که از قبل وعده آن را داده بود، کناره‌گیری آمریکا از موافقتنامه پاریس را اعلام کرد. ترامپ گفت: «برای تأمین منافع مردم آمریکا، ایالات‌متحده از توافق اقلیمی پاریس بدین‌وسیله خارج می‌شود».
رئیس‌جمهور آمریکا اذعان کرد دلیل خروج این کشور از موافقتنامه پاریس حفظ میلیون‌ها فرصت شغلی در صنایع و معادن آمریکا است. در واکنش به این اقدام ترامپ، سران کشورهای فرانسه، آلمان و ایتالیا با انتشار بیانیه مشترکی به تصمیم واشنگتن برای خروج از توافق آب‌وهوایی پاریس واکنش نشان دادند. امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و پائولو جنتیلونی، نخست‌وزیر ایتالیا در این بیانیه خاطر نشان کردند که موافقتنامه پاریس سنگ بنای همکاری میان کشورها با هدف مبارزه موثر و زمان بند با تغییرات آب و هوایی است و نمیتوان در آن دست برد.
*اما موافقتنامه پاریس چیست؟
در جریان بیست و یکمین کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد که در شهر پاریس برگزار شد، سندی به تصویب رسید که به موافقتنامه آب و هوایی پاریس شهرت یافت. بر اساس این سند بین‌المللی، دی‌اکسید کربن مهم‌ترین عامل گرمایش کره زمین معرفی شده است و هدف نهایی آن ممانعت از افزایش دو درجه‌ای دمای کره زمین است. این توافقنامه پس از مذاکراتی که میان نمایندگان 195 کشور جهان در پاریس انجام گرفت و در تاریخ 30 آذرماه 1394 به تصویب رسید.
*آیا زمین در حال گرم شدن است؟
از اواخر قرن بیستم موضوع چالش برانگیزی در بین محافل علمی و حتی افکار عمومی مطرح شد که مدعی بود میانگین دمای کره زمین در سال‌های اخیر در حال افزایش است و باید برای آن چاره‌ای اندیشید. دانشمندان زیادی شروع به کار پژوهشی کردند که نتایج به دست آمده، آن‌ها را به دو گروه عمده تقسیم کرد. گروهی حامی نظریه گازهای گلخانه‌ای بودند و عقیده داشتند که این گازها از جمله دی‌اکسید کربن انسان‌ساخت، عامل گرمایش جهانی است و برای کنترل وضع موجود باید مصرف سوخت‌های فسیلی در جهان کاهش یابد. اما گروه دیگری از دانشمندان که کمتر مورد حمایت رسانه‌ها قرار گرفتند، معتقد بودند که عوامل دیگری مانند افزایش فعالیت‌های خورشیدی موجب افزایش گرمایش جهانی شده است. این دانشمندان با وجود اینکه دارای ادله محکم و شواهد تجربی فراوانی بودند به دلایل نامعلومی مورد بی مهری سیاست مدارن و صاحبان رسانه‌ها قرار گرفتند.
*چرا اتحادیه اروپا طرفدار سرسخت موافقتنامه پاریس است؟
منابع انرژی ارزان مانند نفت، گاز و زغال‌سنگ در بسیاری از کشورهای اروپایی رو به اتمام است از این رو این کشورها چاره‌ای جز حرکت به سمت انرژی‌های تجدید پذیر برای کاهش وابستگی به واردات انرژی ندارند. اما در همین زمان در بسیاری دیگر از نقاط جهان همچنان نفت و گاز به عنوان مهم‌ترین و ارزان‌ترین منبع انرژی برای به حرکت در آوردن چرخ صنعت و اقتصاد وجود دارد و می‌تواند صاحبان خود را به رشد اقتصادی و توسعه صنعتی که پیش از این اروپا تجربه کرده برساند. اما این موضوع قاعدتاً نباید برای اروپایی‌ها مطلوب باشد چون رفته‌رفته فاصله اقتصادی و صنعتی خود با دیگر کشورها را در حال کم شدن می‌بینند و مسبب وضع موجودند؛ زیرا این کشورها بودند که از انقلاب صنعتی تا کنون با مصرف منابع فسیلی بیشترین دی‌اکسید کربن را منتشر کردند و به کمک آن صنعت و اقتصاد خود را دگرگون ساختند و اکنون منع رطب می‌کنند. به عبارت دیگر، اروپایی‌ها به دنبال شکستن نردبانی هستند که خود از آن بالا رفته‌اند و توسعه یافتند.
از طرف دیگر بازار انرژی‌های نو و تکنولوژی‌های آن در اختیار اروپایی‌ها قرار دارد و در صورت اجرایی شدن سیاست‌های موافقتنامه پاریس و افزایش سهم انرژی‌های تجدید پذیر این اروپایی‌ها هستند که از تهدید پایان منابع فسیلی خود، فرصت فروش تکنولوژی‌های جدید را بدست میآورند و در غیر این صورت تبدیل به وارد کننده انرژی از کشورهای عموماً درحال‌توسعه خواهند شد که به هیچ وجه قابل پذیرش نیست.
*وضعیت عجیب ایران
در این شرایط جمهوری اسلامی ایران که در مجموع ذخایر نفت و گاز در رتبه اول دنیا قرار دارد، در صورت پیوستن به موافقتنامه پاریس مجبور به اعمال سیاست‌های کاهش بهره‌گیری از نفت و گاز در صنایع عموماً انرژی بر خود خواهد بود. از طرف دیگر، در تعهد ارائه شده توسط ایران (INDC) به دبیرخانه موافقتنامه پاریس از سناریو BAU یا ادامه وضع موجود به عنوان روش کاهش انتشار استفاده شده است تا 12 درصد از میزان انتشار کاهش یابد. در این شرایط پذیرش موافقتنامه پاریس و اجرای تعهدات ارائه شده به مانند سقفی در مسیر توسعه اقتصادی و استفاده از منابع خدادادی خواهد بود.
