اوپک «شیل» را خائن می‌داند!

 اوپک درباره تمدید توافق کاهش تولید در نشستی که در ماه مه با گردهمایی وزرایش برگزار خواهد شد، اطمینان دارد. آنها نیاز دارند که سطح تولید نفت خام را حتی تا انتهای سال 2018 میلادی محدود کند. این را یک آنالیزور کهنه‌کار بازار نفت می‌گوید. فریدون فشارکی تحلیلگر ارشد بازار نفت معتقد است: «این واکنش ذخایر نفت خام جهان به طرح کاهش تولید است که تعیین می‌کند، تولیدکنندگان عضو اوپک توافق خود را تا کجا ادامه خواهند داد؟»

او می‌گوید: «اگر ذخایر نفت خام امریکا افزایش پیدا کند، بهای نفت خام ممکن است دوباره به 40 دلار در هر بشکه کاهش یابد.»  فشارکی که در اواخر سال 1970 میلادی مشاور نخست‌وزیر ایران بوده است، می‌گوید: «احتمال اینکه اوپک در نشست پیش‌رو توافق را تمدید کند، 100درصد است.» او ادامه می‌دهد: «ممکن است طرح کاهش تولید ورای امسال تا نیمه نخست سال 2018 یا حتی تا انتهای آن نیز تمدید شود.» هارولد هم مدیراجرایی یک شرکت نفتی معتقد است که بازار نفت خام به زمان بیشتری برای استفاده از منابع ذخیره شده نفت خام که اکنون رو به کاهش است، احتیاج دارد. او در ادامه عنوان می‌کند: «تولید نفت خام ایالات متحده در سال جاری حداقل روزانه 400هزار بشکه افزایش را تجربه خواهد کرد. افزایشی که بیشتر آن از حوضه پرمین خواهد بود و تولید نفت خام این کشور را به 9میلیون و 400هزار بشکه در روز خواهد رساند.» البته در حالی فریدون فشارکی از احتمال الزام تمدید طرح کاهش تولید به نیمه دوم یا حتی ماه‌های پایانی سال 2018 سخن گفته است که اغلب نظاره‌گران بازار نفت اعتقاد دارند که بازار تا پایان سال 2017 به تعادل خواهد رسید. برای مثال بانک جهانی در گزارشی که چندی پیش آن را منتشر کرد از نفت 60 دلاری در سال 2018 نوشت. اعتقادی که نشان می‌داد، کارشناسان این بانک ماه‌های پایانی سال 2017 را ماه‌های متعادل برای نفت خام متصور هستند. فایننشال تایمز نیز دیروز در گزارشی که به بررسی نقش اوپک و انتخابات فرانسه بر بازارهای جهانی پرداخته بود، نوشت که با وجود اینکه ذخایر جهانی نفت خام به شکل تقریبا بدون دلیلی بالا باقی مانده است، بیشتر آژانس‌های انرژی و تحلیلگران بازار اعتقاد دارند نفت خام تا پایان 2017 به تعادل خواهد رسید. تاماس وارگا تحلیلگر بازار نفت به فایننشال تایمز می‌گوید: «کسانی که فکر می‌کنند نفت خام در سال 2017 به تعادل نخواهد رسید، متوجه اشتباهشان خواهند شد. روند توازن بازار در حال شکل‌گیری بوده و عوامل گاوی از عوامل خرسی پیشی گرفته و سنگین‌تر شده‌اند.»

اما در حالی که چنین پرسش‌هایی اکنون در بازار نفت مطرح بوده و به نوعی با گسترش هر چه بیشتر، سرپوشی را روی روند افزایشی قیمت نفت گذاشته است، مکس گریو اقتصاددان با انتشار یادداشتی جالب توجه و متفاوت در وب‌سایت سیکینگ آلفا، سعی در تحلیل موقعیتی که اوپک خود را در آن قرار داده است، کرد. در این یادداشت گریو می‌نویسد: «از آنجایی که اوپک به عنوان یک کارتل بیش از هر چیز توسط مردانی فانی و کمتر توسط نیروی اقتصاد آزاد اداره می‌شود، علم روانشناسی کمک زیادی به فهم تصمیمات این سازمان می‌کند.» او ادامه می‌دهد: «نظرات اعضای اوپک که از طرق مختلف بیان شده نشان می‌دهد که آنها فهمیده‌اند که نفت شیل در ساز و کار بازار آزاد فعالیت می‌کند، اما به طریقی آنها همچنان انتظار دارند که شیل نیز مانند یکی از اعضای کارتل عمل کند.»  او در این متن که تا حدودی به سبک طنز نیز نوشته شده می‌نویسد که بر اساس این انتظار اوپکی‌ها در واقع شیل را نیز مانند عضو چهاردهم خود قلمداد کرده و به صورت ناخودآگاه منتظر اجرای تصمیمات خود از سوی شیل هستند. گریو معتقد است: «بدین‌ترتیب امتناع شیل از اجرای تصمیم‌های اوپک نه تنها باعث عصبانیت اعضای سازمان بلکه باعث ایجاد نوعی حس در آنها می‌شود که شیل بدون داشتن هیچ آگاهی به آنها و به تصمیمشان خیانت کرده است.»  این اقتصاددان که از جنبه‌یی بسیار متفاوت به تحلیل وضعیت فعلی اوپک پرداخته است با ایجاد این پیش‌زمینه از ارتباط میان کارتل و تصورش از نفت شیل ادامه می‌دهد: «در چنین وضعیتی که اوپک خشمگین و خیانت‌دیده است، باید دانست که مردم خشمگین و خیانت‌دیده همواره به ضربه زدن فکر می‌کنند. ضربه‌هایی که حتی برای خودشان هم هزینه‌هایی به‌دنبال دارد.»  گریو ادامه می‌دهد: «در این وضع ممکن است اوپک دوباره به استراتژی «له کردن نفت شیل» بیندیشد.»

شاید تفاوت دیدگاه میان تولیدکنندگان اوپک و نفت شیل را بتوان در اظهارنظرهای متفاوتی که از دو سوی تولیدکنندگان نفت در جهان منتشر می‌شود، مشاهده کرد. درحالی که اوپکی‌ها این روزها در غیاب دیگر بازیگر میدان کاهش تولید یعنی روسیه به‌دنبال راهی برای هر چه بالاتر بردن قیمت نفت خام هستند، جان واتسون مدیرعامل شرکت نفتی امریکایی شورون روز گذشته گفته است که تولیدکنندگان نفت شیل نمی‌توانند به تنهایی پاسخگوی تقاضای رو به افزایش نفت خام در جهان باشند. سی‌ان بی‌سی در ادامه نوشت که نفت خام با افزایش روزانه یک میلیون بشکه‌یی تقاضا در هر سال روبه‌رو است. تولیدکنندگان نفت خام امریکایی پس از شکستن قفل تولید نفت و گاز از شیل، بخش مهمی از این تقاضا را با انقلاب در تکنولوژی‌های حفاری به‌دست آوردند. حالا واتسون مدیرعامل شورون اعتقاد دارد بدون وجود نفت شیل، پاسخگویی به میزان تقاضای رو به رشد نفت خام در سال‌های پیش رو غیرممکن خواهد بود. واتسون که در تلوزیون سی‌ان‌بی‌سی حاضر شده بود، می‌گوید: «شیل می‌تواند کمک کند، به‌طور قطع از حالا تا انتهای دهه‌ پیش رو، نفت شیل کمک بزرگی برای پاسخگویی به تقاضای رو به رشد نفت خام خواهد بود.» اما آیا تولید‌کنندگان اوپک نیز با آقای واتسون هم‌عقیده هستند؟ نگاهی به گزارش روز گذشته صندوق بین‌المللی پول در مورد رشد اقتصادی کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا نشان می‌دهد که این پاسخ «خیر» است. تولیدکنندگان اوپک باوجود بالاتر رفتن قیمت نفت خام در ماه‌های گذشته همچنان برای پوشش هزینه‌های خود به کاهش هزینه احتیاج دارند. این وضعیت باعث می‌شود که آنها نتوانند مانند تولیدکنندگان شیل در بازار نفت رفتار کرده و به فکر تامین پایدار افزایش تقاضای نفت خام در سال‌های پیش رو باشند. جان واتسون مدیرعامل شرکت شورون اما اعتقاد دارد که جهان برای پاسخگویی به تقاضای رو به رشد نفت خام نه تنها به تولیدات شیل بلکه به میدان‌های نفت خام در آب‌های عمیق و هر منبع دیگری در سراسر جهان نیاز دارد. پیش از این آژانس بین‌المللی انرژی نیز هشدار داده بود که باتوجه به کاهش سرمایه‌گذاری‌های نفتی و تصمیم کمپانی‌های نفتی به محدود کردن هزینه‌های خود، اتفاقی که به‌دنبال کاهش شدید بهای نفت خام از سال 2014 رخ داد، این خطر وجود دارد که جهان در آینده با «کمبود عرضه» نفت خام مواجه شود. سی‌ان‌بی‌سی در ادامه می‌نویسد درحالی که سرمایه‌گذاری روی پروژه‌های گران‌قیمتی همچون حفاری‌های عمیق در چند وقت اخیر متوقف شده بود، افزایش بهای طلای سیاه پس از اجرای طرح کاهش تولید، اکنون امکان بازگشت این سرمایه‌گذاری‌ها و اقتصادی بودن آنها را فراهم کرده است. این امکان با کاهش هزینه‌های خدماتی و افزایش کارایی نیز همراه شده است.